Dưới 3 tuổi là thời điểm rất quan trọng và nhạy cảm với trẻ, cha mẹ khi muốn bổ sung thức ăn cho con cần đặc biệt tránh những thực phẩm dưới đây.
Sau khi sinh con, cha mẹ nào hầu như cũng rất chú ý đến chế độ dinh dưỡng của bé. Trẻ nên và không nên ăn gì rất quan trọng vì nó liên quan đến sức khỏe, sự phát triển, đặc biệt là trẻ dưới 3 tuổi càng cần thận trọng.
Trước hết, cần nhấn mạnh rằng trẻ sơ sinh khỏe mạnh không cần thêm bất kỳ thức ăn bổ sung nào, kể cả nước, ngoại trừ sữa mẹ hoặc sữa công thức.
Sữa mẹ là thức ăn tốt nhất cho trẻ, có thể đáp ứng mọi nhu cầu dinh dưỡng của trẻ trong vòng 6 tháng. Đối với trẻ bú sữa công thức, nhiều bậc cha mẹ lo lắng nếu không cho con uống thêm nước, trẻ sẽ khó chịu, dễ cáu gắt. Trên thực tế, sữa công thức có thể bắt chước gần như sữa mẹ, chỉ cần được pha chế theo đúng hướng dẫn là đủ cho trẻ chưa ăn bổ sung.
Khi đến độ tuổi trẻ bắt đầu ăn bổ sung, cha mẹ cần lưu ý thời điểm và cách bổ sung các loại thực phẩm sau để tránh những rủi ro, nguy hại cho sức khỏe có thể xảy ra.
1. Mật ong
Trẻ sơ sinh dưới một tuổi không được ăn mật ong vì có nguy cơ bị ngộ độc. Một số cha mẹ lại cho bé uống nước mật ong vì nghĩ rằng nó có thể làm ẩm đường ruột. Trên thực tế, cho trẻ dưới một tuổi uống mật ong có nguy cơ bị ngộ độc.
Vì mật ong có thể chứa bào tử botulinum và độc tố của chúng, trong khi hệ tiêu hóa của trẻ chưa phát triển hoàn thiện nên chưa có khả năng ức chế bào tử botulinum, từ đó tạo cơ hội cho chúng tồn tại, sinh sản và sinh độc tố trong ruột khiến bé bị ngộ độc.
2. Gia vị như muối, nước tương, nước cốt gà...
Đối với trẻ sơ sinh dưới một tuổi, không cần thêm gia vị chứa natri trong khẩu phần ăn, bao gồm muối, nước tương, nước cốt gà và các loại gia vị khác.
Lượng natri thích hợp cho trẻ từ 0 đến 6 tháng là 170 mg/ngày, có thể đáp ứng đủ trong sữa mẹ hoặc sữa công thức. Lượng natri thích hợp cho trẻ từ 6 tháng đến một tuổi là 350 mg/ngày, sữa mẹ hàng ngày hoặc sữa công thức cộng với thức ăn bổ sung có thể đáp ứng đầy đủ nhu cầu của cơ thể.
Quá nhiều natri sẽ hình thành cho bé thói quen thích ăn mặn, gây mất canxi, tăng gánh nặng cho thận và nguy cơ mắc bệnh tim mạch khi trưởng thành.
Lưu ý: Sau một tuổi cố gắng cho trẻ ăn nhạt, cha mẹ nên kiểm tra nhãn thực phẩm và chọn thực phẩm ít natri cho bé.
3. Đường
Không nên cho trẻ nhỏ dưới 2 tuổi ăn đường, trẻ dưới 3 tuổi cũng nên ăn càng ít đường càng tốt. Một khi bé đã thích ngọt thì sẽ khó chấp nhận thức ăn có vị nhạt.
Nhiều loại thực phẩm tự nhiên chứa đường, chẳng hạn như đường lactose trong sữa và đường fructose trong trái cây, nhưng đường được đề cập ở đây là đường được thêm nhân tạo vào thực phẩm, chẳng hạn như sucrose, mật ong và xi-rô fructose.
Một số đồ uống có đường (kể cả nước hoa quả) và đồ ăn vặt nhiều đường có thể khiến bé dễ bị sâu răng, gây nguy cơ thừa cân, béo phì.
Vào năm 2019, Tổ chức Y tế Thế giới khuyến cáo rằng nên cấm việc bổ sung đường nhân tạo vào thực phẩm và đồ uống cho trẻ sơ sinh và trẻ em dưới 3 tuổi, và nên đưa chất tạo ngọt, nước hoa quả và nước hoa quả cô đặc vào phạm vi hạn chế.
4. Thực phẩm chứa caffeine: trà, cà phê, sô cô la,...
Không nên cho trẻ sơ sinh dưới 3 tuổi ăn và uống thức ăn có chứa caffeine. Trà sữa, trà, cà phê, socola,… đều chứa caffeine.
Trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ nhẹ cân hơn nên dễ bị ảnh hưởng bởi caffeine gây hưng phấn, cáu gắt, khó ngủ, ảnh hưởng sự phát triển trí não của trẻ.
Theo khuyến nghị của Bộ Y tế Canada: Lượng caffeine tối đa hàng ngày cho trẻ dưới 12 tuổi không được vượt quá 2,5mg/kg thể trọng.
Lưu ý: Hàm lượng caffein trong socola không cao, nhưng hàm lượng đường là đáng kinh ngạc nên vẫn cần hạn chế.
5. Thức ăn rắn nhỏ, thức ăn dễ nuốt nguyên hạt
Khả năng nuốt của bé sẽ được rèn luyện khi lớn lên, tuy nhiên một số loại thức ăn không phù hợp với giai đoạn trước khi trẻ 3 tuổi vì có thể gây sặc.
Ví dụ như các loại hạt nguyên hạt như đậu phộng, hạt dẻ cười, hạt điều,… bé không thể nghiền nát, dễ hóc vào khí quản. Vì vậy nếu cho bé ăn các loại hạt, mẹ nên xay thành bột. Những thức ăn có dạng sền sệt như gạo nếp, thạch không dễ lấy ra sau khi vô tình hít vào khí quản, những thức ăn này không thích hợp cho trẻ nhỏ dưới 3 tuổi.
Ngoài ra, để đảm bảo an toàn cho việc ăn uống của bé, khi trẻ ăn không nên trêu đùa khiến trẻ mất tập trung, dễ bị sặc, hóc.
6. Đồ chua, thịt nướng, mì gói,...
Thức ăn nhiều đường và muối không thích hợp cho trẻ sơ sinh dưới 3 tuổi. Trẻ lớn hơn cũng nên kiểm soát mức tiêu thụ hợp lý và xây dựng thói quen ăn uống lành mạnh.
Những thực phẩm ngâm chua, mì gói,... có hàm lượng natri cao đáng kinh ngạc; còn thịt nướng và các loại thực phẩm khác được nấu bằng dầu và nêm nhiều muối sẽ gây gánh nặng cho thận của trẻ.
Cha mẹ hãy học cách xem danh sách thành phần dinh dưỡng trên thực phẩm để có thể giúp bé loại bỏ nhiều loại thức ăn không phù hợp.
7. Rượu
Trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ tuyệt đối không được uống rượu. Rượu đặc biệt nguy hiểm đối với trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ vì trẻ đang trong giai đoạn tăng trưởng và phát triển, các cơ quan chức năng chưa hoàn thiện, khả năng chuyển hóa rượu còn yếu, lúc này uống rượu sẽ khiến cơ thể bị tổn thương nặng nề hơn. Thậm chí nếu uống một ít rượu thì khả năng chú ý và trí nhớ của trẻ sẽ bị ảnh hưởng, khả năng học tập cũng giảm sút, ảnh hưởng đến tốc độ tư duy và não bộ của trẻ.
Ngoài rượu thông thường, một số loại thực phẩm truyền thống ở nhiều nơi khác nhau do có chứa cồn nên không thích hợp cho trẻ ăn như: rượu nho, rượu gạo,... Không có liều lượng rượu bia an toàn cho trẻ, dù một chút cũng tiềm ẩn những rủi ro rất lớn.
Thức ăn nấu bằng đồ uống có cồn dù ở nhiệt độ cao vẫn tiềm ẩn nguy cơ tồn dư rượu. Vì vậy khi nấu đồ ăn cho trẻ, chúng ta không được thêm rượu dù chỉ để ướp.
Ngoài ra, cần bổ sung cẩn thận một số thực phẩm dễ gây dị ứng như sữa, trứng, các loại hạt, đạm lúa mì, cá và động vật có vỏ, xoài, đào,...
