Bài viết dưới đây được viết bởi thạc sĩ, bác sĩ Lý Hân, chuyên khoa Nhi Bệnh viện Đại học Bắc Kinh, Trung Quốc.
Xem thêm: 5 thực phẩm giàu canxi giúp bé tăng chiều cao
Ngày nay, điều kiện sống của con người đã được cải thiện nhưng các bậc cha mẹ vẫn còn nhiều lo lắng khi bổ sung dinh dưỡng cho trẻ. Ngoài thiếu canxi, thiếu sắt thì thiếu kẽm cũng là một vấn đề được nhiều người quan tâm.
Kẽm là một nguyên tố quan trọng trong cơ thể con người và tham gia vào nhiều hoạt động sinh lý, bao gồm miễn dịch và chống nhiễm trùng, tăng trưởng, chữa lành vết thương, dung nạp carbohydrate,... Do đó, thiếu kẽm có thể có nhiều biểu hiện: đau bụng, tiêu chảy, rụng tóc, chán ăn, rối loạn vị giác, chậm phát triển, rối loạn chức năng miễn dịch, viêm quanh móng, viêm miệng...
Nếu so sánh với các biểu hiện trên, hầu như trẻ nào cũng có một hoặc vài biểu hiện trong số đó. Vậy trẻ có thực sự thiếu kẽm không? Cha mẹ không cần quá lo lắng, những biểu hiện thiếu kẽm này không có nghĩa là trẻ thực sự thiếu kẽm. Cũng giống như trẻ bị viêm phổi có thể ho, nhưng trẻ không bị ho cũng bị viêm phổi.
Một số triệu chứng ở trẻ do thiếu kẽm được đồn thổi trên mạng, cha mẹ cần phải tìm hiểu kỹ, để tránh việc bổ sung quá nhiều lượng kẽm, có thể gây hại cho trẻ.
1. Tóc mỏng
Thiếu kẽm nghiêm trọng có thể gây rụng tóc ở trẻ em, nhưng trường hợp này tương đối hiếm. Nếu con bạn ít tóc, khả năng lớn nhất là rụng tóc thực thể. Ở trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ 6 tháng sau khi sinh, lông tơ sẽ rụng dần và tóc trẻ sơ sinh mọc rất chậm, vì vậy cha mẹ sẽ thấy tóc của trẻ ngày càng mỏng. Thông thường đến khoảng 1 tuổi, thậm chí một số trẻ có thể đến khoảng 2 tuổi, tóc mới mọc đen và dày.
2. Chán ăn
Một số trẻ có vẻ không tích cực ăn uống nhưng vẫn không sút cân, đánh giá sự tăng trưởng của trẻ là bình thường. Tình trạng này không thể được gọi là biếng ăn. Các bác sĩ chăm sóc trẻ em thường nói đùa rằng giai đoạn này là "thời kỳ nổi loạn ăn uống". Như tên cho thấy, đứa trẻ không chịu ăn ngoan khi lớn lên và có tính cách nóng nảy. Điều này chủ yếu là do tốc độ tăng trưởng của trẻ chậm lại, tăng cường nhận thức về bản thân, ham chơi hơn nên không muốn ăn… không liên quan gì đến việc thiếu kẽm.
3. Chậm phát triển
Chậm phát triển có thể là tăng cân chậm hơn hoặc tăng trưởng chiều cao chậm hơn. Cả hai trường hợp đều có thể do nhiều nguyên nhân và cần được đánh giá bởi chuyên môn, không chỉ thông qua việc bổ sung kẽm. Cần nhấn mạnh rằng chiều cao hay cân nặng dưới mức trung bình của trẻ mới được gọi là chậm phát triển. Miễn là chiều cao và cân nặng của trẻ nằm trong phạm vi bình thường và tốc độ tăng trưởng bình thường, thì cha mẹ không cần quá lo lắng.
4. Cảm lạnh thường xuyên
Cũng có tin đồn rằng trẻ em hay bị cảm lạnh, khả năng miễn dịch kém là do bị thiếu kẽm. Thực tế, trẻ dưới 6 tuổi sẽ bị cảm trung bình 6 - 8 lần/năm, nếu là mùa thu đông, trẻ sẽ bị cảm nhiều hơn, thậm chí có tháng bị cảm một đến hai lần. Hơn nữa, cảm lạnh ở trẻ em kéo dài hơn người lớn, trung bình là 14 ngày. Do đó, cảm lạnh thường xuyên không phải là do thiếu kẽm.
Một số cha mẹ có thể cho rằng các triệu chứng không đáng tin cậy, vì vậy xét nghiệm y tế luôn cho kết quả đúng. Nếu trẻ được xét nghiệm các nguyên tố vi lượng, kết quả rõ ràng là thiếu kẽm. Trên thực tế, việc phát hiện nguyên tố vi lượng nói chung là qua máu, nhưng hầu hết cơ thể (60%) kẽm có trong xương và cơ, và hàm lượng trong máu rất nhỏ. Nói cách khác, mức kẽm trong xét nghiệm nguyên tố vi lượng không phải là cách tốt để đánh giá trẻ có bị thiếu kẽm hay không.
Những trường hợp nào cần nghi ngờ thiếu kẽm?
Nếu trẻ có nhiều biểu hiện thiếu kẽm nêu trên mà khẩu phần ăn không đủ kẽm thì cần nghĩ đến tình trạng thiếu kẽm. Lượng kẽm được khuyến nghị phụ thuộc vào độ tuổi. Lượng khuyến nghị hàng ngày cho trẻ sơ sinh dưới 3 tuổi là 2 - 3 mg. Một đứa trẻ có đủ sữa và chế độ ăn nhiều thịt và rau thường có đủ nguồn kẽm trong chế độ ăn. Trong điều kiện sống hiện nay, rất ít trẻ em thực sự thiếu kẽm.
Một số món có chứa kẽm:
- Hàu 84g (6 con cỡ vừa) chứa 80mg kẽm.
- Gan 100g chứa 6,1mg kẽm
- Hạt hướng dương 28g chứa 1,6mg kẽm
- Thịt gà 100g chứa 1,0mg
- Sữa 240ml chứa 0,9mg kẽm
- Một quả quả chứa 0,5mg kẽm
- Gạo trắng 100g chứa 0,4mg kẽm.
Thiếu kẽm thực sự là một vấn đề dinh dưỡng phổ biến ở các nước đang phát triển, nhưng các triệu chứng mà nhiều bậc cha mẹ lo lắng như thiếu tóc, ăn uống kém và cảm lạnh liên tục thường không phải do thiếu kẽm mà là bình thường. Thay vì lo lắng con thiếu cái này cái nọ thì cha mẹ nên dành nhiều thời gian hơn vào việc chế biến khẩu phần ăn, chỉ cần con ăn đủ thịt, trứng, sữa và ăn uống điều độ thì về cơ bản bạn có thể yên tâm.
