Những ngày vừa qua, khoa Cấp cứu A9 – Bệnh viện Bạch Mai tiếp nhận không ít trường hợp bị say nắng, sốc nhiệt vì liên quan đến nắng nóng.
Phù não vì bị sốc nhiệt do nắng nóng
Mới đây, khoa Cấp cứu A9 – BV Bạch Mai vừa tiếp nhận 1 nam bệnh nhân 40 tuổi nhập viện trong tình trạng hôn mê, sốt cao, mất nước nghiêm trọng. Trước đó nam bệnh nhân này đang làm đồng thì bị mệt lả, sốt cao, đau đầu, buồn nôn, choáng váng…
Sau khi tiếp nhận, các bác sỹ chẩn đoán bệnh nhân bị sốc nhiệt do làm việc dưới nhiệt độ cao trong thời gian dài. Kết quả chụp CT cho thấy bệnh nhân có tổn thương phù não và các đánh giá xét nghiệm cho thấy rất nhiều rối loạn trong cơ thể. Với nỗ lực của các y bác sĩ và gia đình bệnh nhân đã được cứu sống nhưng không tránh khỏi các di chứng về ý thức và vận động.
PGS.TS.BS Nguyễn Văn Chi – khoa Cấp cứu A9 cho biết, cơ thể con người có cơ chế điều hòa thân nhiệt để giữ cho nhiệt độ cơ thể ở mức cân bằng, quanh 37 độ C. Trong thời tiết nắng nóng, cơ thể chúng ta vừa sinh ra nhiệt trong quá trình hoạt động, vừa hấp thụ nhiệt từ môi trường vào cho nên nguy cơ tăng thân nhiệt do ở lâu trong môi trường nắng nóng là rất cao.
PGS Nguyễn Văn Chi đang thăm khám cho bệnh nhân bị sốc nhiệt do nắng nóng.
Khi nhiệt độ cơ thể tăng lên, cơ thể chúng ta sẽ thực hiện các cơ chế để điều tiết để giữ thân nhiệt như thở nhanh, giãn mạch dưới da, toát mồ hôi, ức chế quá trình sinh nhiệt trong cơ thể,...
Tuy nhiên, nếu ở trong môi trường nắng nóng kéo dài, các cơ chế đó sẽ không còn hiệu quả, khi nhiệt độ tăng lên trên 41 độ C kéo dài, nó sẽ làm ảnh hưởng đến các chức năng của các cơ quan quan trọng như não, tim, phổi, thận và đặc biệt khi nhiệt độ tăng quá cao, các hoạt động chuyển hóa trong cơ thể sẽ rối loạn nghiêm trọng, dẫn đến hôn mê, co giật.
Các nhóm đối tượng dễ bị say nắng, sốc nhiệt
Theo PGS Chi, những nhóm đối tượng dưới đây cần phải đặc biệt lưu ý khi nắng nóng:
- Nhóm đối tượng bắt buộc phải làm việc kéo dài ở ngoài trời khi thời tiết nắng nóng như người nông dân làm việc trên cánh đồng, người công nhân lò cao, người tham gia giao thông đi xe đạp, xe máy trên đường trong thời gian dài, người công nhân xây dựng,…
- Nhóm đối tượng có bệnh mạn tính như tăng huyết áp, tiểu đường, tim mạch, bệnh lý hô hấp mạn tính,....khi nhiệt độ cao sẽ có nguy cơ bất ổn các bệnh lý người bệnh đang mắc có thể dẫn tới những biến chứng không thể lường trước được.
- Nhóm đối tượngcó thể để ý đến là các cháu nhỏ chưa có ý thức về thời tiết nên các cháu mải vui chơi, hoạt động kéo dài trong thời tiết nắng nóng thì sẽ có nguy cơ bị sốc nhiệt, say nắng.
- Nhóm nữa là người già, sức chịu đựng kém, mang nhiều nguy cơ bệnh tật, phản xạ khát kém nên dễ bị thiếu nước.
Nếu không được sơ cứu kịp thời người bị sốc nhiệt sẽ bị nhiều biến chứng xảy ra.
Biểu hiện của sốc nhiệt và cách sơ cứu ban đầu
PGS Chi cho biết, bệnh nhân sốc nhiệt có các biểu hiện ban đầu như mặt đỏ bừng, da khô nóng, mệt lả, nôn mửa, đau đầu,.. Khi phát hiện nạn nhân bị sốc nhiệt hoặc say nắng việc cần làm đầu tiên là phải sơ cứu bệnh nhân.
- Cần nhanh chóng chuyển bệnh nhân ra khỏi khu vực nắng nóng;
- Đưa vào khu vực mát, cởi bớt quần áo, dùng các biện pháp hạ nhiệt bằng quạt, lau khăn ẩm nước mát toàn thân;
- Bệnh nhân tỉnh cho uống nước mát để bù nước, cố gắng hạ thân nhiệt bệnh nhân xuống;
- Nhanh chóng gọi cấp cứu 115 hoặc bố trí phương tiện phù hợp để đưa bệnh nhân đến cơ sở y tế gần nhất để các bác sỹ có thể khám, đánh giá toàn trạng bệnh nhân, hạ sốt, truyền dịch, có thể cho dùng thuốc hạ sốt cho bệnh nhân.
Lời khuyên của chuyên gia để phòng sốc nhiệt
Trong những ngày nắng nóng, nhiều người vẫn phải làm việc ngoài trời như nông dân, công nhân xây dựng, những người phải di chuyển trên đường. Vì thế, PGS Chi khuyên:
- Nếu phải ở lâu ở ngoài trời, thì cố gắng tránh thời điểm từ 11 giờ trưa đến 15 giờ chiều là thời điểm cường độ nắng nóng cao nhất.
- Mỗi người phải có các biện pháp bảo vệ cơ thể như mặc quần áo bảo hộ lao động chống nắng, làm thông thoáng, che chắn, khi làm việc ngoài trời.
- Đặc biệt cần lưu ý uống đủ nước để phòng mất nước. Trung bình một người nên uống từ 2,5 -3 lít nước/ngày trong những ngày nắng nóng.
- Nếu phải lưu thông trên đường thì cần đội mũ nón, che ô, mặc đồ chống nắng.
- Người lao động ngoài trời ngoài việc có đầy đủ phương tiện dụng cụ chống nắng thì cứ sau 1 khoảng thời gian phải vào chỗ mát tạm nghỉ 10 - 15 phút để cơ thể hạ nhiệt và bổ sung thêm nước cho cơ thể.
- Tăng cường dinh dưỡng, ăn nhiều trái cây, rau xanh có tác dụng thanh nhiệt, uống nước chanh, cam, nước dừa.
- Mới ở nơi nắng nóng nhiệt độ cao vào không nên tắm ngay bằng nước lạnh, nên nghỉ ngơi để cơ thể hạ nhiệt độ, uống bù lại nước, để ráo mồ hôi.
- Sau khi tắm xong cũng không nên vào ngay phòng điều hòa để nhiệt độ quá thấp.
- Những người có tiền sử bệnh tim mạch, huyết áp cao không nên qua lại giữa môi trường nóng - lạnh đột ngột.
- Đặc biệt chú ý khi sử dụng điều hòa, không để nhiệt độ chênh lệch quá cao so với môi trường bên ngoài rất dễ gây ra tình trạng sốc nhiệt do thay đổi nhiệt độ đột ngột.
Chỉ nên điều chỉnh nhiệt độ của điều hòa ở khoảng 27 độ, những ngày quá nóng nên để nhiệt độ chênh lệch với môi trường bên ngoài tối đa là 10 độ C.
