Từ những khoản tiền nhàn rỗi chỉ vài ba triệu đồng, những cô nàng công sở hoặc các chị em bán hàng, các bà mẹ nội trợ hoàn toàn có thể bắt đầu tập tành đầu tư, hướng đến cuộc sống tự do tài chính mà không phụ thuộc toàn bộ vào khoản lương được trả hàng th
Tính đến hết năm 2021, tổng số tài khoản chứng khoán đạt hơn 4,3 triệu, tương đương khoảng 4,4% dân số (theo số liệu từ Trung tâm Lưu ký chứng khoán Việt Nam). Trong cả năm 2021, nhà đầu tư trong nước mở mới hơn 1,5 triệu tài khoản chứng khoán, lớn gấp rưỡi tổng số tài khoản mở mới trong 4 năm 2017; 2018; 2019 và 2020 cộng lại (tổng 4 năm đạt 1,04 triệu tài khoản). Trong bối cảnh dịch bệnh phức tạp ảnh hưởng nhiều đến nền kinh tế, ảnh hưởng trực tiếp đến thu nhập của nhiều người thì việc đầu tư chứng khoán trở thành một nguồn thu nhập mới, đầy hứa hẹn.
Nhiều cô gái làm công việc tự do, nhân viên văn phòng hoặc nội trợ tại nhà đang làm việc đã sử dụng tiền nhàn rỗi cộng thêm kiến thức tích lũy nhiều tháng, biến việc đầu tư này trở thành một nguồn thu nhập phụ, phục vụ cho những nhu cầu, sở thích trong cuộc sống.
Tuy nhiên, đầu tư chứng khoán không chắc chắn sinh lời 100%. Nó có thể mang lại cảm giác giàu có trong tích tắc, cũng có thể mang lại sự tiếc nuối như vừa bị ai đó lấy mất hàng triệu, thậm chí hàng trăm triệu, hàng tỷ đồng trong tài khoản của bạn. Với những chị em tay mơ, chân ướt chân áo bước chân vào thị trường đầy cám dỗ này, cần lưu ý 4 điều sau đây để tránh trở thành "cừu non, cá bé" làm mồi cho các "sói già" hay "cá mập" sau mỗi phiên.
4 điều cần biết cho người mới tham gia vào thị trường chứng khoán
Xem xét khả năng tài chính cá nhân, chưa có kinh nghiệm không nên vay mượn để đầu tư
Giá trị thanh khoản trong mỗi phiên giao dịch có giá trị vài chục nghìn tỷ đồng đã khiến nhiều người nghĩ rằng đầu tư chứng khoán phải có tài khoản dư dả, sẵn sàng bỏ ra hàng trăm triệu trong một lần đặt lệnh. Chính với tâm lý này, nhiều bà nội trợ đã không dám mạnh dạn bước chân vào thị trường đầy tiềm năng nhưng cũng tiềm ẩn muôn ngàn rủi ro này.
Chứng khoán là kênh đầu tư phù hợp với nhiều đối tượng, không giới hạn nguồn tiền ban đầu, chỉ cần vài ba triệu để bắt đầu làm quen. Với quy định lô giao dịch tối thiểu 100 cổ phiếu cho mỗi lần đặt lệnh, các chị em có thể tìm hiểu những mã tiềm năng có giá trị dưới 30.000 đồng, như vậy 100 mã đầu tiên rơi vào khoảng 3 triệu đồng.
Thay vì gửi tiết kiệm tại ngân hàng với lãi suất khiêm tốn hoặc lựa chọn các kênh đầu tư quen thuộc như vàng, hoặc cần quá nhiều vốn như bất động sản thì chứng khoán là kênh đầu tư dành cho các chị em hướng đến lối sống hiện đại. Vừa có thể ở nhà chăm sóc con cái, vừa có thể phát triển sự nghiệp nhưng vẫn tạo ra thu nhập nếu đầu tư đúng hướng và có lộ trình rõ ràng.
"Khi vay tiền, thường sẽ đặt kỳ vọng mức sinh lời cao hơn với vốn bản thân tự có. Khi giá cổ phiếu giảm thì tâm lý sẽ không vững vàng và có xu hướng muốn bán tháo để giảm thiệt hại...". Ảnh minh họa.
Vì được bạn bè rủ rê nên Ngọc Tâm (32 tuổi, nhân viên văn phòng tại quận 1, TP HCM) đã chi hết tiền tiết kiệm của mình để "ăn thua" với thị trường. Sau vài lần đầu ăn may với số lãi vượt mong đợi, cô vay thêm tiền từ nhiều người để đổ vào đầu tư. Sau đó, bài học cay đắng đầu tiên cô nhận lại là phải gồng gánh một khoản nợ lớn khi những mã cổ phiếu cô đặt cược tụt giảm mạnh.
Với kinh nghiệm "xương máu" 3 năm trải qua nhiều lần đầu tư không như ý, Minh Hà (28 tuổi, sinh sống ở Đồng Nai) cho biết: "Bài học đầu tiên khi mình đầu tư chính là không vay mượn, mình học theo kinh nghiệm của Warren Buffett (nhà đầu tư vĩ đại). Khi vay tiền, thường sẽ đặt kỳ vọng mức sinh lời cao hơn với vốn bản thân tự có. Khi giá cổ phiếu giảm thì tâm lý sẽ không vững vàng và có xu hướng muốn bán tháo để giảm thiệt hại". Vậy nên theo cô gái trẻ, việc vay mượn để đầu tư với những người chưa có nhiều kinh nghiệm hoặc không kiểm soát được dòng tiền là điều bất lợi.
Đồng tình với ý kiến của Minh Hà, nhiều nhà đầu tư non trẻ ít kinh nghiệm cũng cho rằng cần xem xét khả năng tài chính cá nhân để quyết định khoản đầu tư ban đầu này, không nên đặt hết vào một lần hoặc chi quá nhiều tiền khi chưa hiểu gì về thị trường. Các chị em công sở hay nội trợ cũng nên chú ý xác định ngay từ đầu mục đích, thời gian đầu tư, mức độ rủi ro có thể chấp nhận, tiếp đến là trau dồi vốn kiến thức và quản lý được nguồn tiền.
Cần tự trang bị kiến thức, tìm hiểu thông tin: Chứng khoán không phải canh bạc đỏ đen
Đối với người mới, hay còn được gọi là F0, việc đầu tư theo kiểu nhắm mắt chọn bừa hoặc nghe phong thanh cái này tốt, cái kia sẽ có lãi là cách thức đang được nhiều người thực hiện. Đầu tư chứng khoán theo kiểu nhắm mắt chọn bừa, mà không cần biết doanh nghiệp đó làm ăn ra sao thì không khác nào đánh bạc.
Muốn đầu tư nghiêm túc cần chuẩn bị kiến thức vững vàng
Tìm hiểu thị trường từ đầu năm 2020 nhưng đến giữa năm, Mai Trinh (27 tuổi, nhân viên ngân hàng tại TP. Thủ Đức) mới bắt đầu những giao dịch đầu tiên sau nửa năm ngụp lặn trong các hội nhóm thảo luận về đầu tư. Cô không nóng vội đổ tiền mà tìm hiểu những kiến thức từ cơ bản đến nâng cao, từ việc đánh ít cho quen tay rồi dần dà tập trung nhiều nguồn lực hơn cho việc này.
Cô nhân viên ngân hàng đưa ra lời khuyên với tâm niệm, cần phải đầu tư theo hiểu biết của bản thân chứ không thể "há miệng chờ sung", chờ đợi may mắn: "Mình nghĩ yếu tố may mắn cũng quan trọng đó chứ, nhưng trên hết phải nắm kiến thức thì việc đầu tư mới an toàn, lường trước được rủi ro và đỡ bị sốc khi có bất kì sự biến chuyển đột ngột nào từ thị trường".
Cô cũng cho rằng muốn đầu tư nghiêm túc thì phải chuẩn bị kiến thức vững vàng dù nhanh hay chậm, gạt bỏ tâm lý vội vàng vì sợ mình tụt hậu với những người xung quanh nếu không mau chóng đầu tư. Trong quá trình tìm hiểu, các chị em mới gia nhập sẽ nhận được nhiều lời mời gọi tham gia đầu tư theo hội nhóm, đây là bài học rủi ro ban đầu đối với các nhà đầu tư F0.
Với số tiền 10 triệu từ ban đầu, sau gần 2 năm tham gia vào thị trường, hiện tại Mai Trinh đang sở hữu nhiều mã với số vốn lên đến hàng trăm triệu đồng. Ban đầu, cô lựa chọn an toàn với những cổ phiếu Bluechip, đặt mục tiêu nếu đạt 10% lãi sẽ bán ngay để tránh "đêm dài lắm mộng". Cứ như thế, cô tiếp tục với những mục tiêu dài hạn và khác biệt hơn.
10 cổ phiếu tăng trưởng nhanh nhất trong 10 năm qua
*Cổ phiếu Blue chip được phát hành bởi những công ty có vốn hóa lớn và có uy tín hàng đầu trên thị trường. Đây thường là các công ty đi đầu trong một lĩnh vực kinh doanh nào đó và phát triển tốt trong nhiều năm liền. Đầu tư vào những mã này có thể được xem là an toàn dù đứng trước sự thay đổi hay suy thoái của thị trường. Một số mã chứng khoán Blue chip năm 2021 như HPG, VNM, VIC, FPT, PNJ, VCB...
Hiện nay đang có nhiều nhóm cổ phiếu "trà đá" (cổ phiếu có giá trị thấp) trên đà tăng phi mã. Làn sóng đầu cơ tăng cao, khiến nhiều công ty làm ăn bết bát, thua lỗ nhưng vẫn mang sắc xanh trên sàn chứng khoán. Chia sẻ với báo chí, ông Trương Hiền Phương - Giám đốc cấp cao Công ty Chứng khoán KIS Việt Nam cho rằng tìm kiếm lợi nhuận trên những nhóm cổ phiếu này cực kì rủi ro. Nhà đầu tư F0 nên lựa chọn những cổ phiếu có quản trị tốt, lợi nhuận doanh nghiệp ổn định và tăng dần đều qua các năm.
Không phụ thuộc hoàn toàn vào lời khuyên của người khác
"Chân ướt chân ráo" vào thị trường, các chị em chắc chắn đều muốn được người có kinh nghiệm dày dặn hướng dẫn và đưa ra lời khuyên bổ ích. Thông thường khi mở tài khoản tại các sàn giao dịch, người đầu tư sẽ được nhân viên môi giới mời tham gia vào các nhóm chat do người đó quản lý, chuyên chia sẻ về thị trường cũng như các mã có nhiều tiềm năng. (Nhân viên môi giới được hưởng hoa hồng từ phí giao dịch mà khách hàng trả cho công ty thông qua các hoạt động mua bán).
Một nhân viên môi giới gửi nhận định thị trường vào nhóm chat cho những khách hàng có tài khoản mà cô quản lý
Tuy nhiên đó cũng chỉ mang tính dự đoán dựa theo xu hướng và quan sát sự biến động của thị trường, không có gì chắc thắng 100%. Ngay cả những nhà đầu tư sừng sỏ, những trader dành toàn thời gian cho công việc này cũng không thể đảm bảo khoản đầu tư của mình chắc chắn có lãi.
Ngọc Linh (24 tuổi, quê Tây Ninh) từng được nhiều người khuyên nên đa dạng hóa danh mục đầu tư để hạn chế rủi ro nhưng với số vốn ít ỏi ban đầu, cô chỉ dùng 7 triệu để mua 2 lô cổ phiếu mà theo cô là an toàn tại thời điểm đó. Việc sở hữu nhiều mã một lúc nằm ngoài khả năng kiểm soát của Ngọc Linh khi cô còn công việc văn phòng hiện tại cần phải làm từ thứ Hai đến thứ Sáu. Việc dán mắt vào bảng điện tử xanh đỏ mỗi ngày hàng nhiều giờ đồng hồ là điều bất khả thi vì Ngọc Linh vẫn phải dành thời gian hoàn thành công việc chính.
Đến với thị trường mới hơn nửa năm, nhưng vốn xuất phát từ chuyên ngành kinh tế nên Hoàng Loan không mất nhiều thời gian để làm quen. Với số tiền nhàn rỗi hơn 100 triệu đồng, cô chọn cách "chơi lướt sóng" và dành nhiều thời gian cho công việc này. Khác với Ngọc Linh, Hoàng Loan đa dạng danh mục để tránh "bỏ nhiều trứng vào một giỏ".
Từng tham gia vào một số hội nhóm, học được nhiều kinh nghiệm quý báu, nhưng chung quy lại Hoàng Loan vẫn phải tự mình quyết định, chịu trách nhiệm cho từng đồng tiền, cho từng giao dịch. Và theo cô: "Không thể đầu tư mà chỉ dựa vào lời người này chỉ, nghe người kia mách, điều đó là vô lý. Bạn phải tự làm chủ như vậy mới ngày càng vững vàng cho hơn trong sự nghiệp đi đầu tư. Tham khảo để có nguồn thông tin đa chiều, nhưng cuối cùng, mua hay bán, lựa chọn mã nào nằm ở khả năng và tầm nhìn của bạn".
Giám đốc cấp cao Công ty Chứng khoán KIS Việt Nam - ông Trương Hiền Phương cũng cho rằng, việc mua theo xúi giục trên các nhóm chat zalo, facebook cực kỳ nhiều rủi ro. Có thể lúc mua vào giá vẫn tăng, nhưng điều đó không đảm bảo bạn đang đầu tư đúng. Một cổ phiếu tăng nóng có thể dừng tăng hoặc cắm đầu lao dốc bất cứ lúc nào. Sự tăng giá đột biến có thể đang có một cá nhân hoặc tổ chức thao túng, đẩy giá lên.
Diễn biến các chỉ số thị trường kết phiên. (Ảnh minh họa - Nguồn: VNDirect).
Tâm lý khi đầu tư: Tỉnh táo và quyết đoán khi giao dịch
Phái nữ thường được đánh giá là thiếu liều lĩnh hơn nam giới khi tham gia đầu tư nên ít tạo ra sự đột phá, tuy nhiên đây cũng là ưu điểm giúp chị em có thể giảm bớt rủi ro. Hiệu ứng tâm lý FOMO trong thị trường chứng khoán dành để chỉ những người sợ bỏ lỡ cơ hội, tâm lý này khiến các nhà đầu tư mất đi tính kỷ luật. Kỷ luật lỏng lẻo dẫn đến không còn tỉnh táo khi đưa ra quyết định, rơi vào tình trạng mua đuổi, đứng núi này trông núi nọ.
Tuy nhiên, giới tính không quyết định việc ai có thể đầu tư tốt hơn. Điều quan trọng mà mọi người cần biết khi tham gia chứng khoán là phải biết quản trị cảm xúc và xác định mức lợi nhuận kỳ vọng, mức cắt lỗ có thể chấp nhận, khi chạm đến các mức đó thì ngay lập tức thực hiện giao dịch. Việc tuân thủ kỷ luật sẽ giúp người mới sống sót trên thị trường bất chấp biến động, tuy nhiên cũng làm giảm đi giá trị lợi nhuận.
Ngọc Linh xác định ngay từ đầu, với số vốn cô bỏ ra và mức kỳ vọng lợi nhuận ban đầu, số tiền kiếm được sẽ chỉ là những khoản nhỏ không đáng kể. Cô không để tâm đến những thông tin hay bài viết của các cá nhân chia sẻ về việc mua được nhà, có được xe khi tham gia thị trường. Sự khác biệt từ vốn đầu tư, cho đến mục tiêu sẽ đem đến những hiệu quả và rủi ro khác nhau, việc tiếp cận quá nhiều thông tin "lấp lánh" về lợi nhuận khổng lồ có được từ chứng khoán sẽ khiến cho những nhà đầu tư F0 đưa ra một số quyết định liều lĩnh không cần thiết.
Bạn Minh Hà cũng đưa ra lời khuyên chỉ nên giao dịch khi tâm lý tỉnh táo và thoải mái để tránh đưa ra các quyết định sai lầm. Qua một thời gian, khi số vốn tăng dần đều thì phương pháp đầu tư cũng sẽ được điều chỉnh linh hoạt và các mục tiêu lớn hơn sẽ được đặt ra trong giai đoạn tiếp theo.
