Đây là một đặc sản ở miền Tây sông nước, từng gắn với bữa cơm nghèo khó của người dân địa phương, nay người thành phố "săn lùng" về chế biến đủ món ngon.
Miền Tây sông nước nổi tiếng với vô số loài tôm cá, đặc biệt vào mùa nước nổi. Trong số đó có một loại cá có tên rất ngắn, từng gắn với đời sống dân dã của người dân nơi đây, đó là con cá úc.
Cá úc có tên khoa học là Arridae, đây là một loại cá thuộc họ cá da trơn. Cá úc có bề ngoài thon dài vừa phải, dọc lưng có màu xám bạc hoặc xám tro, càng về phía bụng thì sẽ trắng dần.
Mùa mưa là thời điểm cá úc có nhiều nhất, chúng sống ở cửa sông nên thường được đánh bắt bằng cách giăng lưới hoặc thả câu.
Người dân địa phương cho biết cá úc có 2 loại, cá úc vàng và cá úc trắng. Cả 2 loại này thịt đều ngon như nhau nhưng một số người nhận xét thịt cá úc trắng có phần béo hơn. Từ cá úc có làm thành nhiều món ngon như: nấu chua, kho tương, kho sả ớt, nướng ăn kèm rau sống... với hương vị, chất lượng không thua gì các loại đặc sản khác.
Anh Thành (ở ấp Nhà Luận, xã Tam Giang, huyện Năm Căn, tỉnh Cà Mau) cho biết cá úc thuộc loại da trơn nên cách sơ chế cũng cầu kỳ hơn, cần dùng tro bếp hoặc các loại bột để chà bên ngoài da cá. Nếu không có tro bếp, chị em nội trợ có thể thay thế bằng bột mì, bột năng, bột gạo,... để vuốt xung quanh da cá nhiều lần, sau đó rửa lại với nước sạch.
Về cách khử mùi tanh cá úc, sau khi chị em nội trợ rửa sạch nhớt bên ngoài da thì tiến hành rửa sạch các máu đọng bên trong bụng và bên 2 rìa ngạnh cá. Sau đó, chà xát bên trong và ngoài cá úc với giấm, gừng hoặc chanh, rồi rửa lại cá úc với nước nhiều lần là được.
"Trước đây người dân thả lưới bắt cá úc về làm thành những món ăn dân dã, ngon nhất là cá úc nấu canh chua. Đối với người dân vùng cửa sông thì cá úc nấu lá me non là ngon nhất và nguyên liệu kèm theo đúng điệu phải là chuối cây non (chuối cây được bào mỏng)", anh Thành chia sẻ.
Tại các chợ quê, hay trên chợ mạng, cá úc được bán với giá khoảng 80.000 đồng/kg. Ngoài ra, người dân địa phương còn làm thành cá úc một nắng và khô cá úc, bán ra với giá 200.000 đồng/kg.
Chị Biển (ở huyện Ðầm Dơi, Cà Mau) chia sẻ: "Xưa cá úc đánh bắt về chỉ để làm mắm chứ bán không ai mua. Còn bây giờ, cá úc thành đặc sản mà ai ăn thử một lần cũng ghiền. Đặc biệt, với những người xa quê luôn nhớ về hương vị của nồi cá úc nấu canh chua thanh mát.
Đến mùa, cá úc sẽ men về các kênh, rạch nhỏ kiếm ăn, lúc này chúng tôi bắt đầu đi giăng lưới. Hôm nào trúng luồng cá đi thì có thể bắt được 50kg cá úc, bán cho thương lái thu về tiền triệu".
Cá úc có hàm lượng Omega 3 và axit béo nhiều nên cực kỳ có lợi cho sức khỏe, giúp cải thiện máu lưu thông, ngăn ngừa bệnh tim mạch, giảm hiện tượng máu đông bị vón cục làm cho mạch máu bị tắc nghẽn cũng như hạn chế nguy cơ bị đột quỵ. Thêm vào đó nó còn là thành phần tốt cho sự phát triển của não bộ.
