Đây là một loại quả nổi tiếng của vùng đất miền Trung, có màu vàng đẹp mắt cùng hương vị thơm ngon và đặc biệt hoa có mùi hương rất thơm và ngào ngạt, là loại quả tuổi thơ của rất nhiều người.
Miền trung là vùng đất quanh năm nắng gió vô cùng khắc nghiệt, thế nhưng ở vùng đất ấy lại tồn tại một thứ quả đặc sản vô cùng thơm ngon và rất được ưa chuộng ở nhiều nơi. Thứ quả này có màu vàng tươi đẹp mắt cùng hương thơm ngào ngạt hấp dẫn và cái tên vô cùng độc lạ, đó chính là quả dủ dẻ.
Quả dủ dẻ hay còn gọi là quả dũ dẻ, có tên khoa học là Anomianthus dulcis, thuộc họ Na (Annonaceae). Cây dủ dẻ được phân bố rộng rãi tại nhiều quốc gia Đông Nam Á như Lào, Campuchia, Thái Lan, Malaysia, Việt Nam,... Khu vực Quảng Trị, Khánh Hòa cho tới Ninh Thuận là những địa phương có thể bắt gặp loại quả này, trong đó Quảng Trị là địa phương có nhiều cây dủ dẻ nhất.
Cây dủ dẻ vốn là loại cây thân gỗ nhỏ gần giống dây leo với chiều cao tối đa khoảng 2m và đường kính thân cây lên đến gần 10cm. Lá cây có dạng bầu dục hoặc trái xoan ngược, dài khoảng 10-15cm, rộng từ 3-5cm và có ít lông trên bề mặt.
Cây dủ dẻ thường ra hoa vào tháng 5, tháng 6 hàng năm, hoa của cây có màu trắng hoặc vàng nhạt và đặc biệt nó có mùi rất thơm, có thể chiết xuất lấy tinh dầu được. Quả dủ dẻ có kích cỡ nhỏ bé chỉ to hơn ngón tay người một chút, khi chín hoàn toàn thì có màu vàng, mọc thành chùm từ 6-8 quả, có mùi thơm ngào ngạt, khi ăn có vị ngọt thanh.
Quả dủ dẻ là thứ quả gắn liền với tuổi thơ của rất nhiều con người vùng đất xứ Quảng. Khi cây ra hoa thơm, trẻ con sẽ tới hái hoa về để ngửi, còn khi cây ra quả chín thì chúng sẽ hái về để ăn. Cứ thế loại quả này đã hằn sâu trong tâm trí của biết bao thế hệ người dân nơi đây.
Do là loại cây đặc trưng của Quảng Trị nên số lượng không quá nhiều, những ai muốn tìm mua vẫn có thể mua được với mức giá chỉ từ 40.000 đồng/kg. Quả dủ dẻ có thể xuất hiện quanh năm nhưng nhiều nhất là vào thời điểm mùa hè. Trước kia dành cho trẻ con thích ăn vặt chứ ít người hái chúng để bán cho nên không phổ biến tại nhiều tỉnh thành khác.
Theo một số nghiên cứu, quả dủ dẻ có chứa nhiều dưỡng chất tốt cho sức khỏe và có lợi cho hệ tiêu hóa, điều trị đầy bụng, khó tiêu. Ngoài ra các bộ phận khác của cây như lá có thể được dùng để nấu nước uống hàng ngày, hoa được chiết xuất lấy tinh dầu, làm thuốc bổ máu, nước hoa,...
Mặc dù có thể sống xa xứ, thế nhưng với mỗi người con xứ Quảng thì chắc chắn sẽ khó thể quên được hương vị của quả dủ dẻ. Cứ vào mùa hè mà được thưởng thức hương vị ngon ngọt, thanh mát của loại quả vàng tươi hấp dẫn này thì đúng thật tuyệt vời.
