Không phổ biến như các loại chè khác như: chè thập cẩm, chè đỗ đen, chè bưởi…, thi thoảng ta mới bắt gặp một cửa hàng có bán chè xôi cốm, mà cũng phải là vào đúng mùa cốm về, đó là lúc đất trời chuyển sang thu.
Cận cảnh quán chè xôi cốm của cụ bà trên phố Gia Ngư
Cố nhạc sĩ Trịnh Công Sơn đã từng viết về mùa cốm xanh trong bài hát "Nhớ mùa thu Hà Nội" như thế này: “Mùa cốm xanh về thơm bàn tay nhỏ. Cốm sữa vỉa hè thơm bước chân qua". Dường như cốm đã trở thành một đặc trưng không thể thiếu của mảnh đất ngàn năm văn hiến.
Chè xôi cốm gọi mùa Thu Hà Nội.
Và khi hương cốm dịu thơm thoảng ẩn trong từng giọt nắng trong veo của tiết trời thu và từng cơn gió heo may nhè nhẹ đưa cũng là lúc người ta chợt nhận ra những món ăn nặng trĩu kỷ niệm đong đầy cả trời thu Hà Nội, đó là những bát chè xôi cốm đậm đà, giản dị mà khó quên nép mình trên con phố Gia Ngư hơn nửa thế kỷ qua.
Ở Hà Nội không khó để tìm đến thưởng thức những cốc chè thập cẩm, chè sen, chè bưởi,… nhưng rất khó để tìm được một bát chè xôi cốm mang chút ngọt dịu của mùa thu. Bởi vậy, nếu những ai đã từng bị mê hoặc bởi chút ngọt dịu mùa thu ấy chắc hẳn sẽ không thể quên được quán chè xôi nằm nép mình trên con phố Gia Ngư của bác Lê Thịnh hơn nửa thế kỷ qua.
Có thể nói, quán chè này tập hợp tất cả những gì tinh túy nhất của thức chè Hà Nội từ chè kho, cốm xào, xôi dừa, gấc, đậu xanh đến chè nước. Đặc biệt, món ăn yêu thích của mùa thu Hà Nội mà nhiều người tìm được hương vị khi đến đây đó là xôi cốm ăn cùng với chè hoặc nước hoa nhài.
Mặc dù, quán chè khá giản dị, chỉ chiếm một góc nhỏ trên mặt đường phố Gia Ngư nhưng vẫn đủ để cuốn hút mọi người mỗi khi đi qua bởi màu sắc bắt mắt của tất cả các loại xôi chè, chè đá được bày la liệt trên bàn, nào là xôi, chè, nước hàng, đậu đỗ, sen, hoa nhài,… Cùng với đó là thoang thoảng mùi thơm len lỏi vào trong những làn gió heo may, mùi thơm của cốm, của đậu xanh và của hương hoa nhài.
Chè xôi cốm là món được gọi nhiều nhất mỗi khi mùa Thu về.
Nghe nói đây là quán bán chè xôi cốm hạt sen đầu tiên ở Hà Nội, chính bởi vậy, chè xôi cốm được coi là đặc sản ở đây mỗi khi trời đất chuyển mình sang Thu. Và mọi người dù ở xa đến mấy cũng đều tìm đến đây để thưởng thức hương vị của mùa thu ấy, để nhớ về những kỷ niệm đã qua.
Trong bát chè xôi cốm ở quán là sự tổng hòa của nhiều hương vị của cốm, của đỗ xanh, của hạt sen, chút sữa dừa và dừa non.
Khi thưởng thức, mọi người sẽ cảm nhận được sự dẻo quyện của xôi cốm cùng với vị ngọt dịu, bùi bùi của đậu xanh và sần sật của những sợi dừa tươi thêm chút vị ngọt của sữa dừa, nước đường và chút thơm, bùi của hạt sen. Các hương vị ấy cứ nhẹ nhàng và thanh khiết, tan chảy trong miệng, đầy cuốn hút ngay từ lần thử đầu tiên.
Chè xôi cốm vừa ngon ngọt nhẹ nhàng, lại thanh mát và nức hương thoảng hấp dẫn vô cùng.
Nước hoa nhài ngọt mát tinh khôi trong cốc chè hạt sen thạch đen hoa nhài khiến người ta cứ phải húp trọn tất cả.
Không những vậy, bát chè xôi cốm còn hấp dẫn hơn cả bởi nhiều màu sắc thiên nhiên, màu của lúa non, vàng đậu xanh, trắng sữa của dừa khiến bất cứ ai đã một lần thưởng thức đều không thể quên.
Có lẽ, thiện cảm đầu tiên của mọi người đặt chân tới quán đó là sự nhiệt tình, cởi mở của bác chủ quán. Được biết bác tên là Lê Thị Thịnh, năm nay đã ngoài 70 nhưng vẫn đều đặn nấu xôi, nấu chè bán hàng vui tuổi già mỗi ngày.
Không gian ở đây tuy nhỏ, được tận dụng từ nhà ở nhưng vô cùng sạch sẽ, thoải mát, mát mẻ, phù hợp cho mọi người đi dạo phố cổ, thư thả thưởng thức, tận hưởng và đắm chìm trong hương vị của những thức quà Thu ấy.
Vừa đơm những bát chè xôi cốm gửi cho khách, bác Thịnh vừa chia sẻ, bác gắn bó với hàng chè nhỏ này đã hơn 50 năm và nghề bán chè đến với bác như một cái duyên. Trước đây, khi còn nhỏ xíu bác đã theo bà ngoại phụ bán chè. Bác nghỉ công việc này khi lớn lên nhưng dường như nghề chọn người nên sau khi lập gia đình, bác gắn bó với nó đến tận bây giờ, tính sơ sơ cũng được nửa thế kỷ với bao thăng trầm, chứng kiến bao đổi thay của Hà Nội.
“Thời gian còn ít tuổi làm cho bà ngoại để phát huy nghề thôi nhưng nào ngờ bị cuốn hút và yêu nghề, đi làm rồi lại quay lại với chè.
Trước đây, chè có 1 nghìn đồng/ bát. Tôi bán chuyên về chè phố cổ như đậu đen, chè bà cốt, chè sen, xôi vò và các loại chè đĩa, chè con ong, chè cốm, đậu xanh đãi. 40 năm trở lại đây, tôi bán thêm xôi gấc, vừng dừa và cốm dừa, chè xôi cốm”, bác Thịnh chia sẻ.
Bà chủ ở đây cũng rất dễ tính và mến khách, luôn tươi cười, chính vì vậy mọi người có thể thoải mái yêu cầu những món ăn mà mình yêu thích, có thể xin thêm mà không phải e ngại.
Quầy hàng với màu sắc bắt mắt của đủ thứ loại chè, xôi.
Được biết, mùa hè, bác Thịnh chủ yếu làm chè đá bán còn mùa đông bác làm thêm cả bánh trôi tàu. Mùa thu cửa hàng bác lại chuyên xôi chè đường, chè xôi cốm.
Nói về chè xôi cốm, bác Thịnh cho biết, 15 năm trước đây, món chè xôi cốm được nhiều người yêu thích nên mỗi ngày bác phải làm vài tạ xôi cốm để phục vụ, tuy nhiên hiện nay, mỗi ngày bác chỉ làm vài chục kg xôi cốm để phục vụ khách hàng.
“Bát chè xôi cốm là sự tổng hòa của hạt sen, đậu xanh, dừa. Nấu xôi cốm ngon là phải ngâm hạt gạo 4-5h, sau đó đồ lên đến khi hạt gạo nở đều, mềm dẻo là bắc ngay ra, nếu không sẽ bị nát và mất đi hương vị thơm ngon đặc trưng của cốm. Cốm phải ủ theo giờ, làm tơi, khi làm phải thể hiện độ dẻo có hương vị thơm vì cốm từ lúa non. Hạt sen trong bát chè xôi cốm cũng phải ninh đủ độ để cho nhừ không bị vỡ”, bác Thịnh cho hay.
Cốm, hoa nhài, hạt sen là những thức quà của mùa Thu được kết hợp trong bát chè xôi cốm.
Mặc dù hiện nay có vô vàn quán chè mọc lên như nấm nhưng bác Thịnh vẫn mãi gắn bó với những món chè truyền thống bởi nó không chỉ là nghề gia truyền, không chỉ giúp bác mưu sinh cuộc sống, nuôi các con khôn lớn mà còn là những kỷ niệm, nơi lưu giữ những dấu chân thời gian, hương vị của mùa đẹp nhất Hà Nội.
