Loại cuối cùng có hương vị rất đặc biệt, không phải ai cũng dám ăn thử.
Do quá trình trồng, chăm sóc công phu và yêu cầu chất lượng cao nên những loại gia vị như saffron (nhụy hoa huệ tây), ớt charapita hay vani tự nhiên... luôn có giá “trên trời”.
Chúng được mệnh danh là những loại gia vị “đốt tiền” bậc nhất hành tinh.
Saffron được thu từ nhụy của hoa nghệ tây (Crocus). Đây là loại gia vị đắt nhất thế giới bởi tính năng thảo dược và giá trị ẩm thực của nó.
Mỗi cây nghệ tây có khoảng 3 đến 4 hoa, mỗi hoa gồm 3 nhụy phủ phấn hoa nằm giữa bông hoa.
Để có được 450g saffron, người ta phải thu hoạch khoảng 75.000 – 250.000 bông hoa nghệ tây.
Công đoạn thu hoạch hoa và tách lấy nhụy hoa đều phải được thực hiện bằng tay.
Phần nhụy hoa sẽ được phơi khô theo một mức độ nhất định, thông thường, trọng lượng nhụy hoa khô chỉ bằng 1/3 nhụy hoa tươi.
Thời cổ xưa, saffron được người Ai Cập và Rome dùng làm thuốc nhuộm, tạo hương và tạo màu cho thức ăn.
Đến thế kỷ thứ 7, saffron có mặt ở Trung Quốc rồi sau đó lan sang các nước Châu Âu trong giai đoạn Trung Đại.
Iran hiện là nước sản xuất nhiều saffron nhất thế giới, tiếp đến là các nước như Tây Ban Nha, Ấn Độ, Thổ Nhĩ Kỳ, Ma Rốc.
Saffron chất lượng cao có thể bán với giá 5.000 USD (115,4 triệu đồng)/450g, saffron chất lượng trung bình giá dao động từ 1.000 – 2.000 USD cho 450g (23,06 triệu - 46,1 triệu đồng/450g).
Khác với loại vani nhân tạo giá rẻ vốn quen thuộc với nhiều người, vani tự nhiên được cho là một trong những loại gia vị đắt đỏ thứ 2 thế giới. Giá của vani tự nhiên ở mức hơn 10 triệu đồng/kg.
Vanilla thực chất là lớp tinh thể phủ trên hạt bên trong quả của một loại phong lan nhiệt đới cùng tên.
Có nguồn gốc từ Mexico nhưng vanilla hiện được trồng chủ yếu tại đồn điền trên những hòn đảo ở Ấn Độ Dương và Madagascar.
Những cây vani được thụ phấn bằng tay và phải đến 9 tháng sau trái vani mới chín. Đây là nguyên do vì sao vani nguyên chất trở nên quý hiếm và đắt đỏ.
Vani phải được thu hoạch bằng tay ngay trước khi quả chín, xử lý bằng hơi nước và bảo quản 4 tuần trong thùng kín để lên men.
Theo từ điển bách khoa toàn thư về gia vị, Mexico và Madagascar là hai nước sản xuất hạt vani chất lượng tốt nhất, với giá thành dao động từ 50 - 200 USD (1.15 triệu - 4,61 triệu đồng) cho mỗi 450g.
Vani nguyên chất chiết xuất từ hạt vani có giá khoảng 2 - 3 USD cho mỗi 28g (46 nghìn - 69 nghìn đồng). Hiện tại ở Việt Nam, anh Trần Minh Trung (SN 1981) ở Bình Dương cũng đã trồng thành công loại gia vị đắt đỏ này.
Có nguồn gốc từ Bắc Peru, charapita là loại ớt nhỏ, có giá khoảng 570 triệu đồng/kg.
Ớt charapita được trồng trong rừng tự nhiên, bên cạnh những cây lớn… Chúng có vị rất cay, thường được sấy khô trước khi sử dụng.
Sau khi sấy, ớt có vị cay khác lạ và dễ ăn. Hương vị độc đáo nhưng vô cùng hấp dẫn của gia vị này được nhiều đầu bếp ở các nhà hàng cao cấp yêu thích và ưa dùng.
Năm 2019, ớt chaparita được nhân giống ở Việt Nam và bán thử nghiệm với giá 50 triệu đồng/kg khô, rẻ hơn chục lần so với hàng nhập khẩu.
Ớt charapita không được khuyến khích sử dụng khi còn tươi.
