Quả vả khi còn xanh sẽ có nhiều nhựa và nước bên trong, chỉ cần cắn thử sẽ cảm nhận rõ vị chua chát, rất khó nhuốt. Trái lại, vả chín ngả sang màu vàng nâu, có vị ngọt thanh mát, dịu nhẹ.
Quả vả là một loài cây thuộc chi Ficus và họ sung, phân bố ở vùng nhiệt đới như Trung Quốc, Lào, Thái Lan... Tại Việt Nam, chúng được trồng nhiều ở Huế trong các ngôi chùa, miệt vườn...
Cây vả dễ trồng, ít cần phân bón và công chăm sóc. Gốc vả rất lớn, cành tỏa rộng che bóng mát cả một khoảng vườn. Lá vả to như lá sen, tán rộng. Quả mọc theo thân, cành cây, mọc thành từng chùm, mỗi chùm có hơn cả chục trái xanh tươi; mỗi quả lớn bằng nắm tay, tròn dẹt, vỏ màu xanh lục có lông tơ mịn màng.
Quả vả khi còn xanh sẽ có nhiều nhựa và nước bên trong, chỉ cần cắn thử sẽ cảm nhận rõ vị chua chát, rất khó nhuốt. Trái lại, vả chín ngả sang màu vàng nâu, có vị ngọt thanh mát, dịu nhẹ.
Quả vả khi còn xanh sẽ có nhiều nhựa và nước bên trong; chín ngả sang màu vàng nâu.
Mùa vả kéo dài từ tháng 12 năm trước tới tháng 7 năm sau. Tuy nhiên các thời gian khác trong năm cây vẫn cho quả rải rác.
Từ quả vả, người dân xứ Huế có thể chế biến thành rất nhiều món đặc sản như vả trộn, ăn kèm nem lụi, bánh khoái, hến xúc bánh tráng... trong đó vả trộn đặt biệt nhất. Theo đó, để chế biến vả trộn, người ta chọn những trái không quá già, dầm với nước pha một ít muối, vài giọt chanh cho bớt vị chát. Sau đó khứa vả từng lát mỏng theo hình tròn.
Để ăn vả trộn ngon, người dùng không cần đũa, chén mà thường bẻ bánh tráng nướng xúc. Cầm miếng bánh tráng mè đã nướng vàng, giòn để xúc vả trộn, cho vào miệng, thực khách sẽ cảm nhận được hương vị là lạ vừa mặn vừa ngọt, béo bùi...
Vị bùi ngọt thơm của vả trộn, bánh tráng, gia vị ở đầu lưỡi tạo nên sức hấp dẫn riêng đối với thực khách. Từ một món ăn dân dã, trái vả đã chinh phục được sở thích của nhiều người và đã tạo được phong vị riêng cho đất Huế.
Không chỉ là món ăn ngon, ở Huế người ta còn chế biến vả thành loại trà độc đáo – trà vả. Nó không dùng hương liệu, phụ gia, chất bảo quản. Du khách có thể uống kèm với đường phèn, đường cát.
Quả vả còn có nhiều lợi ích đối với sức khỏe như giúp xương chắc khỏe, giảm cholesterol; ngăn ngừa huyết áp cao, cải thiện tiêu hóa; ngăn ngừa ung thư,…. Không những thế, quả vả còn có tác dụng chữa trị bệnh. Bởi theo Đông y, chúng có vị ngọt, tính bình có tác dụng làm sạch dạ dày, điều hòa nhu động của ruột, lợi tiểu, chữa kiết lỵ, lòi dom, táo bón, trị giun.
