Con còn nhỏ đã thừa cân, béo phì nhưng luôn thèm ăn các món "ngấy" khiến các mẹ đau đầu không biết xử lý ra sao. Dưới đây là những giải đáp của BSCK II Đoàn Thị Anh Đào - Phó khoa Dinh dưỡng, Bệnh viện Thanh Nhàn về vấn đề này.
Bác sĩ ơi, con gái tôi bị béo phì (cháu 7 tuổi, cao 1,3m, nặng 48kg) cháu rất thích ăn đồ chiên rán. Cháu càng tăng cân thì lại càng thích và thèm ăn đồ ngọt, đồ ăn nhanh…Tôi có khuyên nhưng lại thương con không biết nên phải làm thế nào.
Bác sĩ cho tôi xin lời khuyên với ạ. Liệu tôi có nên áp dụng chế độ ép cân như ăn đồ chua nhiều, uống nước thanh lọc cơ thể, nhịn ăn hoặc cắt khẩu phần ăn không ạ?
Tất cả mọi người từ già đến trẻ, có bệnh lý khác nhau, kể cả có bệnh lý giảm cân hay tăng cân thì vẫn phải đảm bảo ăn ngày 3 bữa ăn. Không bao giờ được cắt bữa ăn. Tuy nhiên, quá trình ăn cần căn chỉnh thực phẩm mỗi bữa là bao nhiêu, tổng năng lượng mỗi bữa như thế nào, có bữa phụ hay không, số lượng lớn hơn 3 bữa hay không thì tùy vào đối tượng.
Với những bạn nhỏ, kể cả khi dư cân vẫn phải cho ăn ngày 3 bữa và có thêm bữa phụ. Ví dụ như đi học về có bữa phụ chiều. Tuy nhiên, bác sĩ sẽ phải xây dựng cho trẻ tổng năng lượng của cả ngày phù hợp với tình trạng trẻ đang gặp phải. Tuyệt đối không để trẻ bỏ bữa, không cho trẻ ăn, uống tăng độ chua vì sẽ dẫn tới hệ lụy sức khỏe.
Chào bác sĩ, con em năm nay 7 tuổi, cháu rất thích ăn đồ ngọt như uống sữa phải nhiều đường, pha nước đường uống, đặc biệt thích đồ ăn nhanh, chiên rán…Với sở thích như con tôi liệu cháu có nguy cơ bị béo phì không ạ? Xin bác sĩ cho tôi lời khuyên.
Để đánh giá trẻ bị béo phì, dư cân hay còi xương thì bắt buộc phải có tiêu chí để đánh giá, ví dụ như về chiều cao, cân nặng và khẩu phần ăn 24 giờ của trẻ. Từ đó để xem trẻ dùng thực phẩm như thế nào, có phù hợp không.
Thứ nhất là cân nặng có phù hợp với chiều cao không, thứ hai là nguồn thực phẩm của trẻ đúng với nguồn năng lượng trẻ cần hay chưa và từng chất sinh năng lượng trong thực phẩm ấy đã theo tỷ lệ được khuyến cáo hay chưa. Từ những dữ liệu đó mới có thể đưa ra lời khuyên nên giảm cái nọ hay tăng cái kia cho phù hợp với từng trẻ.
Ví dụ như hôm nay trẻ ăn một cánh gà rán, nghe tưởng chừng rất dầu mỡ, nhưng khi ăn trẻ lại ăn kèm với một đĩa rau luộc thì nó sẽ giúp trẻ cân bằng rất nhiều. Còn nếu trẻ chỉ ăn cánh già rán, không ăn rau thì sự hấp thu sẽ khác hẳn.
Con tôi năm nay 5 tuổi, cao 1,22m, nặng 33kg, như vậy liệu con tôi có thuộc diện béo phì không ạ? Hàng ngày chế độ ăn của con tôi không có gì đặc biệt, chỉ có điều cháu ăn cơm theo tôi là hơi nhiều, mỗi bữa 2 bát cơm. Nếu con tôi bị béo phì có phải giảm cơm và thức ăn cho con không ạ?
Trẻ 5 tuổi, nặng 33kg, cao 1,22 mét nghe các dữ liệu như vậy thì thấy trẻ có dư cân, nhưng để đánh giá chính xác thì phải dùng bản quy chuẩn của trẻ em để đối chiếu. Tuy nhiên, như tôi đã nói trên thì phải biết khẩu phần 24h của trẻ.
Mẹ cháu có nói là cháu ăn cơm hơi nhiều, trong đó cơm cũng là một chất sinh năng lượng. Tuy nhiên dù cùng trọng lượng như nhau nhưng đạm và dầu mỡ sẽ sinh năng lượng nhiều hơn cơm.
Vì thế bắt buộc phải khảo sát nguồn thực phẩm 24h, có thể trẻ không phải giảm cơm nhưng phải giảm các nguồn thực phẩm khác bên ngoài ví dụ như liên quan đến tỷ lệ đạm trong khẩu phần ăn. Còn việc trẻ ăn 2 bát cơm rất khó để đánh giá chính xác là nhiều hay ít vì mỗi gia đình dùng một loại bát khác nhau.
Thưa bác sĩ, con tôi đi khám được bác sĩ chẩn đoán là nếu không khắt khe trong chế độ ăn kiêng thì nguy cơ bị béo phì là rất cao. Vì chỉ số của cháu đang ở giai đoạn chớm (tiền béo phì). Hiện tôi đang hạn chế cho cháu uống sữa có đường, ăn đồ ngọt…Bác sĩ có khuyến cáo nên ăn nhiều rau và hoa quả, thế nhưng cháu chỉ ăn hoa quả có vị ngọt, liệu ăn quả ngọt có béo phì không thưa bác sĩ. Tôi có phải kiêng cho con ăn đồ ngọt không ạ?
Các loại hoa quả hay thực phẩm có đồ ngọt cũng là chất sinh năng lượng, nên những người dư cân phải hạn chế. Mỗi loại hoa quả có đường huyết và tải đường huyết khác nhau nên người có bệnh lý tiểu đường, béo phì phải chọn loại quả có đường huyết hoặc tải đường huyết thấp.
Với trẻ nhỏ, chúng ta cũng cần đi khám để đưa ra lời khuyên phù hợp. Ví dụ như quả thanh long có tải đường huyết rất thấp, nhưng trẻ lại không thích ăn loại quả này. Còn ăn các loại hoa quả có tải đường huyết cao hơn thanh long một chút như ăn quả roi, cam…thì phải giảm số lượng đi. Tóm lại, khi trẻ có biểu hiện tiền béo phì thì cần đưa đến khám để chúng tôi xây dựng thực đơn, tư vấn cụ thể.
Thưa bác sĩ, tôi đang có con 3 tuổi, cháu phát triển bình thường nhưng tôi rất lo sau này con bị béo phì, thừa cân vì bố cháu cũng đang trong tình trạng ấy. Hơn nữa qua quan sát tôi thấy hiện nay rất nhiều trẻ đã ăn đồ ăn nhanh, lại thích uống nước ngọt. Bác sĩ giải đáp giúp tôi vì sao trẻ nào cũng có sở thích này và phải ăn uống những đồ trên sao cho hợp lý để không bị thừa cân béo phì ạ?
Đồ ăn nhanh không chỉ trẻ thấy hấp dẫn mà phần lớn là do người lớn tác động. Đó là thói quen, sự bận rộn của người lớn khiến cho trẻ dễ dàng tiếp cận với đồ ăn nhanh. Để giúp trẻ hạn chế đồ ăn nhanh thì phải cho ăn đúng bữa. Khi cho trẻ ăn đồ ăn nhanh trong bữa ăn thì phải giảm nguồn năng lượng từ thực phẩm khác đi, đảm bảo phải có rau xanh trong bữa ăn.
Ví dụ hôm nay trẻ ăn xúc xích chiên nhưng phải có rau luộc cho con để phù hợp, cân bằng trong khẩu phần ăn của con.
Chào bác sĩ, gia đình tôi có 2 cháu, 1 cháu 10 tuổi, 1 cháu 7 tuổi. Các cháu đang tuổi ăn, tuổi lớn có thể nói là ăn khá nhiều và khỏe. Bác sĩ tư vấn giúp tôi, ở lứa tuổi như con tôi thì phải ăn uống bao nhiêu và như thế nào để không bị thừa cân, béo phì ạ?
Trẻ ăn bao nhiêu còn phụ thuộc vào tình trạng dinh dưỡng của trẻ. Hơn nữa không phải trẻ 10 tuổi là sẽ ăn thực phẩm có năng lượng như nhau, mà cần phải có điều chỉnh phù hợp với từng trẻ một. Nguyên tắc là dựa vào chiều cao, cân nặng của trẻ và lượng thực phẩm của trẻ hàng ngày đang là bao nhiêu.
Tôi chuẩn bị kết hôn, hai vợ chồng tôi đều thuộc diện béo phì. Chúng tôi rất lo sợ và mong bác sĩ giải đáp, béo phì có di truyền không ạ? Để con tôi sau này phát triển bình thường, chúng tôi phải áp dụng chế độ gì ạ?
Một trong số nguyên nhân gây ra béo phì có liên quan một chút đến đặc điểm cơ thể học, thứ hai nó được hình thành do lối sống, chế độ dinh dưỡng. Đó là lý do vì sao trong một gia đình cả hai vợ chồng cùng béo phì vì cùng chế độ sinh hoạt, ăn uống như nhau nên khi béo phì sẽ cùng béo phì. Đặc biệt, người mẹ béo phì khi mang thai sẽ có nguy cơ cho trẻ đó là tiểu đường thai kỳ.
Chào bác sĩ, con tôi từ bé đến giờ 7 tuổi, khi ăn cơm cháu chỉ ăn cơm không, sau đó ăn thịt riêng, uống nước canh và ăn rau riêng. Tôi quan sát thì nhiều trẻ cũng giống như con tôi. Thậm chí đi học nội trú, con tôi cũng tách riêng cơm, thức ăn ra để ăn. Bác sĩ cho tôi hỏi việc ăn uống như thế có hợp lý không và có gây tác hại gì không ạ?
Đó là do chúng ta chưa đem lại cho trẻ sự hấp dẫn trong bữa ăn, ngoài ra còn do thói quen từ nhỏ của trẻ khiến trẻ khó thay đổi. Một vấn đề nữa là trong bữa ăn hàng ngày các loại đồ ăn không đem lại khẩu vị ngon cho trẻ nên trẻ không thấy hấp dẫn, ngon miệng.
Trong bữa ăn phải có sự đa dạng vì mỗi một chất đưa vào cơ thể có sự thay đổi, chuyển hóa khác nhau để tăng sự ngon miệng trong bữa ăn, thứ hai là giúp cho sự chuyển hóa sau đó ổn định. Vì thế cần ăn kết hợp thực các loại thực phẩm với nhau. Riêng với nước canh thì nên dùng sau, chứ không nên cho trẻ chan vào khi ăn.
