Mặc dù Bộ Y tế không cho phép sử dụng hàn the trong thực phẩm nhưng chất phụ gia này vẫn có trong giò, chả... bán tràn lan trên thị trường.
Mua giò, chả rẻ hơn mua thịt
Theo khảo sát của PV, hiện giá bán giò trung bình khoảng 145.000-160.000 đồng/kg. Tuy nhiên, tại một số chợ như Nghĩa Tân, chợ Bưởi, chợ Việt Hưng, Ngọc Lâm (Hà Nội) một số hàng giò bán lẻ vẫn chào bán giò nạc giá 100.000-130.000 đồng/kg.
Trong khi đó giá thịt thăn hiện nay dao động từ 130.000-150.000 đồng/kg. Theo các hộ sản xuất giò, khoảng 1,2-1,3kg thịt nạc thăn mới “đúc” ra được 1kg giò nạc, cộng thêm phụ gia, mắm muối, công sản xuất, lá gói, chi phí nấu chín, mỗi cân giò không thể có giá thành thấp hơn 150.000 đồng/kg. Giá này cũng tăng giảm tùy theo giá thành thực phẩm đầu vào.
Tại một hàng giò chả ở chợ Ngọc Lâm, PV hỏi mua 1 cây giò nạc loại ngon. Người bán hàng niềm nở: “Giò nhà anh làm không có hàn the, 100% làm từ thịt nạc thăn, không pha tạp. Mà giá chỉ 110.000/kg”. Khi PV hỏi “Em thấy hàng thịt bên cạnh bán thịt nạc thăn 140.000/kg. Sao mua giò của anh lại rẻ hơn mua thịt thăn?”, người bán hàng giải thích: “Anh mua thịt mối quen, giá tận gốc, nên giò mới rẻ vậy”. PV rút chiếc que thử hàn the trên thực phẩm ra hỏi tiếp “Anh bảo giò của anh không có hàn the, giờ em thử mà que thử chuyển màu cảnh báo có hàn the thì sao?”. Anh này giằng ngay cây giò PV đang câm trên tay, rồi cáu “Thì tất nhiên vẫn phải có 1 lượng nhất định giò mới có độ giòn, ngon. Không có hàn the thì giò chả để cả năm cũng không ai thèm mua. Đến giò chả bán ở các cửa hàng đặc sản còn chứa đầy hàn the. Nữa là hàng chợ. Cô cứ vẽ chuyện, không mua thì đi chỗ khác để tôi bán hàng”.
Mua giò tại các chợ rẻ hơn mua thịt nạc thăn
Theo một người chuyên làm giò chả tại Bắc Ninh đem ra chợ Sài Đồng (Gia Lâm, HN) bán tiết lộ: Lâu nay, nhiều người thường chọn mua món chả lụa hay giò sống vì chỉ hiểu đơn giản là chúng không có mỡ nhưng thực tế không phải vậy. Muốn cho chả ngon, béo, người ta cho vào xay chung với thịt một lượng mỡ heo tới 40%, rồi trộn đường, bột năng, bột ngọt, hàn the, bột nở, hương nước mắm và hương thịt, muối đỏ (để tạo màu hồng tự nhiên cho chả).
Thiếu một trong những hóa chất này, chả lụa sẽ không ngon, không dai, không giòn và không đẹp. Trong đó, hương thịt và hàn the chiếm một vị trí quan trọng bởi nếu thiếu hoặc ít, chả sẽ kém ngon hơn rất nhiều và nhanh hư. Nếu lượng mỡ và bột năng được xay chung với thịt theo tỉ lệ 50/50 sẽ cho ra loại giò chả giá bán khoảng 120.000 đồng/kg, được các chủ quán mua về bán bánh mì, bánh ướt, bánh giầy… Còn loại giò chả “đặc biệt” thì pha lượng mỡ khoảng 30%, bán với giá từ 150.000 đồng/kg. Anh này cũng cho hay, đơn vị tính số hàn the cho vào giò chả mà người sản xuất sử dụng không phải tính bằng đơn vị gram, mà là bằng thìa cà phê, bằng muôi. Bởi chất tăng độ giòn của giò chả chỉ đạt được độ giòn cao khi cho thêm phụ gia hàn the bổ sung..
“Đừng tin các hàng giò chả ở chợ quảng cáo “giò chả không có hàn the” bởi không bỏ hàn the thì họ có thứ khác, tựu trung lại cũng là hóa chất làm dai, giòn... Nếu không có chúng, giò sống hay chả lụa cũng chỉ là món thịt xay ăn không hấp dẫn, lại mau ôi thiu” – anh này quả quyết.
Hàn the là chất tạo độ dai giòn tuyệt với, giúp tăng thời gian bảo quản thực phẩm lên tới nhiều ngày mà không sợ hư hỏng. Với các công năng như trên, hàn the được xem là phụ gia tuyệt vời đối với giò chả, giúp giò chả dai giòn, làm tăng thời hạn bảo quản… Việc này càng có ý nghĩa với các cơ sở sản xuất giò chả kém chất lượng, và đươc xem như 1 cứu cánh không thể thiếu, vì nguyên liệu đầu vào kém nên việc thêm phụ gia có công năng như hàn the là yêu cầu bắt buộc, nếu không có nó, chắc không thể ăn nổi các giò chả này.
Nếu không có hàn the, giò sống hay chả lụa cũng chỉ là món thịt xay ăn không hấp dẫn, lại mau ôi thiu”, một thợ chuyên làm giò chả tiết lộ
Người mua: “Ăn giò không hàn the khác gì nhai rơm”
Không phải người tiêu dùng không biết về tác hại của hàn the. Nhưng do tâm lí “ăn cái gì cũng sợ độc thì có chết đói” nên nhiều người thờ ơ trước mối hiểm họa do những chất phụ gia thực phẩm sẽ gây nên
Chị Mận (Hoàng Như Tiếp, Long Biên, HN) cho biết: “Gia đình tôi ai cũng thích ăn giò nên tôi thường mua cả cây về để tủ lạnh cho cả nhà kẹp bánh mì ăn sáng. Tuần nào cũng “tiêu thụ” hết cây. Tôi cũng nghe đến việc hàn the dùng trong thực phẩm sẽ gây độc. Nhưng nói thật, ăn giò chả không dùng hàn the thì chẳng khác gì nhai rơm. Giò không có độ giòn, bùi. Ông bà ta ở quê quậy bánh đúc cho hàn the vào ăn suốt, có thấy bị sao đâu…”.
Vừa nhanh tay bỏ 2 cây giò vào cốp xe, anh Tiệp (Long Biên, HN) cho biết: năm nào trong giỏ quà biếu sếp của anh cũng có 1 cây giò. Mọi năm anh thường đặt mua giò chả Ước Lễ, nhưng năm nay tình hình kinh tế khó khăn nên anh mua luôn giò ngoài chợ để cắt bớt chi phí “Chắc gì giò chả trong các hiệu lớn đã là an toàn, hay cũng chỉ là cái mác “ăn theo”. Mình mua ở chợ mà ăn ngon là được. Có hàn the hay không có hàn the thì chỉ có cơ quan kiểm tra mới biết. Chứ người dân chúng tôi biết đâu mà tránh”, anh Tiệp nói.
Hàn the không có trong danh mục các chất được Bộ y tế cho phép dùng chế biến thực phẩm do tính độc hại của nó. Hàn the sẽ tích lũy trong cơ thể, tùy liều lượng có thể gây nên những triệu chứng cấp tính và mạn tính. Với tiêu hóa, nó gây nôn mửa, đau bụng tiêu chảy; với da thì gây ban đỏ dẫn đến tróc vẩy. Về thần kinh, hàn the gây kích thích dẫn đến trầm cảm, hoặc kích thích màng não, thay đổi nhiệt độ cơ thể. Với đường niệu, nó gây hư hại đặc biệt cho thận và toàn thân, gây rối loại chức năng, yếu ớt, bất lực, rối loạn kinh nguyệt, rụng tóc.
Nếu vô tình ăn uống phải liều lượng gây ngộ độc, cần cấp cứu tại bệnh viện, gây nôn, rửa dạ dày và áp dụng nhiều biện pháp điều trị tích cực khác. Tuy nhiên, trường hợp ngộ độc cấp như vậy ít xảy ra. Thường gặp là các ca nhiễm độc trường diễn do tích luỹ hàn the qua nhiều lần ăn thực phẩm chứa chất này. Tác hại đặc biệt nghiêm trọng đối với thai nhi và trẻ em. Vì vậy, phấn rôm nếu có một lượng nhỏ acid boric thì trên nhãn phải ghi rõ "không dùng cho trẻ sơ sinh".
Trong thời buổi vàng thau lẫn lộn hiện nay, phần đa người tiêu dùng đã cảnh giác hơn với những thực phẩm gây hại sức khỏe, nhưng cảnh giác rồi thì ăn gì? Ở đâu? Người tiêu dùng đang thiếu những cơ sở uy tín để chọn mua các sản phẩm, nhất là các thực phẩm chế biến sẵn như giò chả.
