Hiểu về chứng rối loạn lo âu xã hội

Rối loạn lo âu xã hội, đôi khi được gọi là ám ảnh xã hội, là một loại rối loạn lo âu gây ra sự sợ hãi tột độ trong môi trường xã hội. Những người mắc chứng rối loạn này gặp khó khăn khi nói chuyện với mọi người, gặp gỡ những người mới và tham gia các buổi họp mặt xã hội. Họ sợ bị người khác đánh giá hoặc soi mói. Họ có thể hiểu rằng nỗi sợ hãi của họ là phi lý hoặc vô lý, nhưng cảm thấy bất lực để vượt qua chúng.

Rối loạn lo âu xã hội là một loại rối loạn lo âu gây ra sự sợ hãi tột độ trong môi trường xã hội. (Ảnh minh họa)

Rối loạn lo âu xã hội khác với sự nhút nhát. Sự nhút nhát thường ngắn hạn và không ảnh hưởng đến cuộc sống của một người. Chứng lo âu xã hội kéo dài dai dẳng và gây suy nhược. Nó có thể ảnh hưởng đến:

- Công việc

- Học tập

- Phát triển mối quan hệ thân thiết với những người bên ngoài gia đình 

Nguyên nhân chính xác của chứng rối loạn lo âu xã hội vẫn chưa được biết. Tuy nhiên, nghiên cứu hiện tại ủng hộ ý kiến ​​rằng nó được gây ra bởi sự kết hợp của các yếu tố môi trường và di truyền. Trải nghiệm tiêu cực cũng có thể góp phần vào chứng rối loạn này, bao gồm:

- Bị bắt nạt

- Xung đột gia đình

- Lạm dụng tình dục

Những bất thường về thể chất như mất cân bằng serotonin có thể góp phần gây ra tình trạng này. Serotonin là một chất hóa học trong não giúp điều chỉnh tâm trạng.

Một hạch hạnh nhân hoạt động quá mức (một cấu trúc trong não kiểm soát phản ứng sợ hãi và cảm giác hoặc suy nghĩ lo lắng) cũng có thể gây ra những rối loạn này.

Rối loạn lo âu có thể xảy ra trong gia đình. Tuy nhiên, các nhà nghiên cứu không chắc liệu chúng có thực sự liên quan đến các yếu tố di truyền hay không.

Ví dụ, một đứa trẻ có thể phát triển chứng rối loạn lo âu bằng cách học hành vi của cha hoặc mẹ - người mắc chứng rối loạn lo âu. Trẻ em cũng có thể phát triển chứng rối loạn lo âu do được nuôi dạy trong môi trường kiểm soát hoặc bảo vệ quá mức.

Rối loạn lo âu xã hội có thể gây ra các triệu chứng thể chất sau:

- Đỏ mặt

- Buồn nôn

- Đổ quá nhiều mồ hôi

- Run rẩy 

- Khó nói

- Chóng mặt hoặc choáng váng

- Nhịp tim nhanh

Các triệu chứng tâm lý có thể bao gồm:

- Lo lắng dữ dội về các tình huống xã hội

- Lo lắng trong nhiều ngày hoặc vài tuần trước một sự kiện

- Tránh các tình huống xã hội hoặc cố gắng thu mình nếu phải tham gia

- Lo lắng về việc làm xấu hổ bản thân trong một tình huống xã hội

- Lo lắng rằng người khác sẽ nhận thấy bạn đang căng thẳng hoặc lo lắng

- Cần uống rượu để đối mặt với hoàn cảnh xã hội

- Nghỉ học hoặc nghỉ làm vì lo lắng

Người mắc chứng rối loạn lo âu xã hội thường xuyên cảm thấy lo sợ bị người khác đánh giá hoặc bị sỉ nhục trước mặt họ. (Ảnh minh họa)

Đôi khi cảm thấy lo lắng là điều bình thường. Tuy nhiên, khi mắc chứng sợ giao tiếp xã hội, bạn thường xuyên lo sợ bị người khác đánh giá hoặc bị sỉ nhục trước mặt họ. Bạn có thể tránh tất cả các tình huống xã hội, bao gồm:

- Hỏi một câu hỏi

- Phỏng vấn xin việc

- Mua sắm

- Sử dụng nhà vệ sinh công cộng

- Nói chuyện điện thoại

- Ăn ở nơi công cộng

Các triệu chứng của rối loạn lo âu xã hội có thể không xảy ra trong mọi tình huống. Bạn có thể bị lo lắng có giới hạn hoặc có chọn lọc. Ví dụ, các triệu chứng có thể chỉ xảy ra khi bạn đang ăn trước mặt mọi người hoặc nói chuyện với người lạ. Các triệu chứng có thể xảy ra ở tất cả các môi trường xã hội nếu bạn gặp trường hợp quá nặng.

Một số loại điều trị có sẵn cho chứng rối loạn lo âu xã hội. Kết quả điều trị khác nhau ở mỗi người. Một số người chỉ cần một loại điều trị. Tuy nhiên, những người khác có thể cần nhiều loại điều trị. 

Bạn có thể được khuyên đi khám tâm thần hoặc được đề nghị dùng thuốc để điều trị các triệu chứng.

Các lựa chọn điều trị cho chứng rối loạn lo âu xã hội bao gồm:

Liệu pháp nhận thức hành vi

Liệu pháp này giúp bạn học cách kiểm soát sự lo lắng thông qua thư giãn và hít thở, cũng như cách thay thế những suy nghĩ tiêu cực bằng những suy nghĩ tích cực.

Liệu pháp tiếp xúc

Loại liệu pháp này giúp bạn dần dần đối mặt với các tình huống xã hội, thay vì trốn tránh chúng.

Trị liệu nhóm

Liệu pháp này giúp bạn học các kỹ năng và kỹ thuật xã hội để tương tác với mọi người trong môi trường xã hội. Tham gia trị liệu nhóm với những người có cùng nỗi sợ hãi có thể giúp bạn bớt đơn độc hơn. Nó sẽ cung cấp cho bạn cơ hội để thực hành các kỹ năng mới của bạn thông qua nhập vai.

Ảnh minh họa

Các phương pháp điều trị tại nhà bao gồm:

Tránh caffein

Thực phẩm như cà phê, sô cô la và soda là chất kích thích và có thể làm tăng lo lắng.

Ngủ nhiều

Bạn nên ngủ ít nhất 8 tiếng mỗi đêm. Thiếu ngủ có thể làm tăng lo lắng và làm trầm trọng thêm các triệu chứng của chứng ám ảnh sợ xã hội.

Bạn có thể được kê đơn thuốc điều trị lo âu và trầm cảm nếu tình trạng của bạn không cải thiện bằng liệu pháp và thay đổi lối sống. Những loại thuốc này không chữa khỏi chứng rối loạn lo âu xã hội. Tuy nhiên, chúng có thể cải thiện các triệu chứng của bạn và giúp bạn hoạt động trong cuộc sống hàng ngày. Có thể mất đến ba tháng  dùng thuốc để cải thiện các triệu chứng của bạn.

Các loại thuốc được Cục Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm (FDA) phê duyệt để điều trị chứng rối loạn lo âu xã hội bao gồm Paxil, Zoloft và Effexor XR. 

Người mắc rối loạn lo âu xã hội có chữa được không?

Triển vọng đối với chứng lo âu xã hội là tốt khi điều trị. Trị liệu, thay đổi lối sống và dùng thuốc có thể giúp nhiều người đối phó với lo lắng và hoạt động trong các tình huống xã hội.

Mặc dù có thể mất vài tuần hoặc vài tháng, liệu pháp tâm lý và/hoặc thuốc có thể giúp bạn bắt đầu cảm thấy bình tĩnh hơn và tự tin hơn trong các tình huống xã hội.

Kiểm soát nỗi sợ hãi của bạn bằng cách:

- Nhận ra các tác nhân khiến bạn bắt đầu cảm thấy lo lắng hoặc mất kiểm soát

- Thực hành các kỹ thuật thư giãn và thở

- Dùng thuốc theo chỉ dẫn của bác sĩ

- Giảm bớt áp lực công việc, học tập

- Mở rộng các mối quan hệ xã hội, tăng cường giao tiếp với mọi người xung quanh

- Học cách thư giãn, tập thiền, yoga

- Tập luyện thể dục thể thao mỗi ngày

- Có thái độ sống tích cực, lạc quan, vui vẻ