Rối loạn tâm lý nói riêng và các bệnh liên quan đến tâm thần nói chung có nguyên nhân chủ yếu là do yếu tố di truyền và môi trường.
Xã hội hiện đại với những áp lực vô hình đang dần biến nhiều người thành nạn nhân của những căn bệnh tâm lý, tiêu biểu là rối loạn tâm lý.
Rối loạn tâm lý là gì?
Hội chứng đề cập đến một loạt các tình trạng về sức khỏe tâm thần – bao gồm tâm trạng, suy nghĩ và hành vi của người bệnh. Một số ví dụ về căn bệnh này là trầm cảm, rối loạn lo âu, tâm thần phân liệt, rối loạn ăn uống và những hành vi kì lạ.
Một số người thường xuyên lo lắng hoặc căng thẳng, nhưng đó vẫn chưa hẳn là rối loạn tâm lý. Nó chỉ thực sự trở thành bệnh khi các dấu hiệu và triệu chứng xuất hiện liên tục và ảnh hưởng đến đời sống của bạn, chẳng hạn như ở trường học hoặc nơi làm việc và các mối quan hệ.
Trong hầu hết trường hợp, căn bệnh này cần được điều trị bằng thuốc kết hợp với những liệu pháp tâm lý đặc thù.
Có những dạng rối loạn tâm lý nào?
Chứng bệnh tâm lý này là tên gọi chung cho nhiều loại bệnh khác nhau về tâm lý. Không chỉ là tâm thần, trầm cảm hay tự kỉ - những căn bệnh phổ biến về tâm lý – mà chúng còn được chia ra một cách cụ thể hơn nữa.
- Rối loạn ám ảnh xã hội (Social Anxiety Disorder – SAD);
- Rối loạn lo âu toàn thể (Generalized Anxiety Disorder – GAD);
- Hội chứng trầm cảm (Major Depressive Disorder – MDD);
- Rối loạn ám ảnh cưỡng chế (Obsessive-Compulsive Disorder – OCD);
- Rối loạn căng thẳng sau chấn thương (Post-Traumatic Stress Disorder – PTSD);
- Hội chứng Asperger (Asperger’s Syndrome);
- Rối loạn lo âu (Anxiety Disorder);
- Rối loạn tâm trạng (Mood Disorder);
- Rối loạn tâm thần (Psychotic Disorder);
- Rối loạn nhân cách (Personality Disorder) …
Biểu hiện khi mắc bệnh
Các dấu hiệu và triệu chứng của rối loạn tâm lý có thể khác nhau, tùy thuộc vào tình trạng rối loạn, hoàn cảnh và các yếu tố khác. Chúng có một điểm chung là cùng ảnh hưởng đến cảm xúc, suy nghĩ và hành vi của người bệnh.
Các ví dụ về biểu hiện của căn bệnh tâm lý này là:
- Cảm thấy buồn hoặc tụt tâm trạng;
- Khó tư duy và khả năng tập trung kém;
- Sợ hãi, lo lắng quá mức hoặc cảm giác tội lỗi theo hướng cực đoan;
- Thay đổi tâm trạng nhanh chóng, quá phấn kích hoặc quá buồn rầu;
- Không tiếp xúc với bạn bè và các hoạt động thường ngày;
- Mệt mỏi, ít năng lượng, gặp vấn đề về giấc ngủ;
- Tách rời khỏi thực tế (ảo tưởng), hoang tưởng hoặc ảo giác;
- Không có khả năng làm những công việc thường ngày;
- Gặp khó khăn trong việc giao tiếp hoặc thông hiểu vấn đề;
- Lạm dụng rượu hoặc ma túy;
- Thay đổi lớn trong thói quen ăn uống;
- Thay đổi xu hướng tình dục;
- Thường xuyên bùng nổ tức giận, thù địch hoặc bạo lực;
- Có suy nghĩ về vấn đề tự tử …
Đôi khi các triệu chứng của rối loạn sức khỏe tâm thần xuất hiện dưới dạng thể chất, ví dụ như đau bụng, đau lưng, đau đầu hoặc những đau nhức không lí do khác.
Nguyên nhân nào gây ra?
Rối loạn tâm lý nói riêng và các bệnh liên quan đến tâm thần nói chung có nguyên nhân chủ yếu là do yếu tố di truyền và môi trường.
- Do di truyền: Bệnh rối loạn về tâm lý xuất hiện phổ biến ở những bệnh nhân có người thân mang tiền sử bị tâm thần. Một số loại gen cũng tăng nguy cơ phát triển bệnh tâm thần, và hoàn cảnh sống có thể kích thích nó.
- Do môi trường trước khi sinh: Thai nhi có mẹ gặp stress nặng, tình trạng viêm nhiễm hoặc ngộ độc, sử dụng rượu và ma túy trong thời kì mang thai có khả năng cao mắc căn bệnh này.
- Do não bị ảnh hưởng: Hóa chất tự nhiên trong não có tên Neurotransmitter có chức năng vận chuyển tín hiệu từ não đến các bộ phận của cơ thể. Khi mạng thần kinh có chứa chất này bị suy yếu, hệ thống thần kinh sẽ thay đổi, dẫn đến các bệnh về tâm thần.
Những yếu tố làm tăng nguy cơ mắc chứng rối loạn tâm lý
- Người thân có tiền sử bệnh tâm lý.
- Mắc bệnh mãn tính (ví dụ như tiểu đường).
- Tổn thương não do chấn thương.
- Trải nghiệm kinh khủng (ví dụ như chiến tranh, bị ám sát, …).
- Sử dụng rượu hoặc thuốc kích thích.
- Bị ngược đãi hoặc bỏ rơi khi còn nhỏ.
Phương pháp điều trị
Điều này phụ thuộc vào tình trạng bệnh mà bạn mắc phải, nếu bạn bị dạng nhẹ thì chỉ cần thuốc hoặc điều trị tâm lý một thời gian ngắn thì cơ thể sẽ phục hồi nhanh chóng.
Thuốc
Thuốc không có khả năng chữa khỏi bệnh tâm thần, nhưng chúng thường cải thiện đáng kể các triệu chứng. Một số loại thuốc thường được kê đơn để hỗ trợ điều trị bệnh là:
- Thuốc chống trầm cảm;
- Thuốc chống lo âu;
- Thuốc ổn định tâm trạng;
- Thuốc chống rối loạn thần kinh …
Tâm lí trị liệu
Tâm lí trị liệu còn được gọi là liệu pháp trò chuyện, giúp bạn hiểu về tình trạng, tâm trạng, cảm xúc, suy nghĩ và hành vi của chính bản thân bạn. Từ đó, bạn có thể học được cách đối phó với chứng bệnh này.
Có nhiều loại trị liệu tâm lý, mỗi loại có cách tiếp cận riêng để cải thiện tinh thần của bạn. Tâm lý trị liệu thường hoàn thành trong vài tháng, vài năm hoặc tùy theo tình trạng bệnh.
Điều trị kích thích não
Chúng thường được dành riêng cho các tình huống mà thuốc và liệu pháp tâm lý không hoạt động. Điều trị kích thích não thường gặp bao gồm:
- Kích thích từ xuyên sọ;
- Kích thích não sâu;
- Kích thích dây thần kinh phế vị.
Phòng ngừa
Không một biện pháp nào có khả năng ngăn ngừa bệnh tâm thần 100%. Tuy nhiên, nếu bạn đang lo lắng bản thân sẽ gặp rối loạn về tâm lý, hãy làm theo những chỉ dẫn sau:
- Tập cách kiểm soát căng thẳng và cảm xúc.
- Luyện tập thể dục thể thao thường xuyên.
- Tâm sự với người bạn tin tưởng khi xuất hiện những dấu hiệu ban đầu.
- Khám sức khỏe tâm thần định kì.
- Chăm sóc bản thân thật tốt bằng cách ngủ đủ giấc, ăn uống lành mạch.
