Chế độ ăn chay vẫn hoàn toàn cung cấp đầy đủ chất dinh dưỡng cho cơ thể, thậm chí còn đem lại nhiều lợi ích bất ngờ. Tuy nhiên, cũng có một số mặt trái về cách ăn này.
Một người không nhất thiết phải ăn thịt để có được tất cả các chất dinh dưỡng cần thiết cho một sức khỏe tốt. Thậm chí, một chế độ ăn không có thịt còn có thể đem lại rất nhiều lợi ích cho sức khỏe. Đó là lý do hiện nay, ngày càng nhiều người lựa chọn chế độ ăn chay.
Theo một cuộc thăm dò của Gallup năm 2019, khoảng 5% dân số Mỹ nói rằng mình đang theo chế độ ăn chay, trong đó bao gồm 2% người từ 55 tuổi trở lên, 8% người 18-34 tuổi và 7% người 35-54 tuổi. Những người ăn chay đang có xu hướng trẻ hóa. Nhiều người chọn ăn chay với những lý do như: Tốt cho sức khỏe, bảo vệ môi trường, bảo vệ động vật, thay đổi về lối sống hoặc vấn đề tôn giáo...
Hai trường phái ăn chay cơ bản:
- Ăn chay thuần (chay trường): Chỉ ăn các thực phẩm có nguồn gốc thực vật, không ăn các thực phẩm có nguồn gốc động vật.
- Ăn chay có trứng, sữa: Ăn các thực phẩm có nguồn gốc thực vật nhưng vẫn ăn phụ phẩm như trứng, sữa.
Lợi ích của việc ăn chay
1. Tốt cho sức khỏe tim mạch
Theo nghiên cứu khoa học, những người theo chế độ ăn chay có thể giảm tới 1/3 nguy cơ mắc bệnh tim. Tất nhiên, điều này còn phụ thuộc vào cách lựa chọn thực phẩm trong chế độ ăn chay. Để bảo vệ sức khỏe tim mạch nhờ ăn chay, bạn nên chọn những loại thực phẩm như:
- Ngũ cốc nguyệt hạt giàu chất xơ
- Cây họ đậu
- Quả hạch
- Rau củ và trái cây nói chung
Đây là những loại thực phẩm chứa nhiều chất xơ, giúp ổn định lượng đường trong máu, giảm lượng cholesterol, ngoài ra còn chứa nhiều chất chống oxy hóa và hợp chất thực vật có lợi, tất cả đều tốt cho tim mạch.
2. Giảm nguy cơ ung thư
Những người theo chế độ ăn chay có thể giảm nguy cơ ung thư. Nghiên cứu chỉ ra chế độ ăn chay giúp giảm nguy cơ mắc ung thư nói chung.
Một chế độ ăn thuần chay giúp giảm nguy cơ ung thư tốt hơn các chế độ ăn khác. Chế độ ăn thuần chay cũng chống lại nhiều ung thư đối với phụ nữ. Trong khi đó, chế độ ăn có trứng-sữa có thể làm giảm nguy cơ mắc các bệnh ung thư đường tiêu hóa.
3. Ngăn ngừa bệnh tiểu đường tuýp 2
Việc theo chế độ ăn chay có thể ngăn ngừa bệnh tiểu đường tuýp 2 và các biến chứng liên quan hiệu quả. Việc lựa chọn các loại thực phẩm có chỉ số đường thấp giúp giữ lượng đường trong máu ổn định, từ đó giảm nguy cơ mắc tiểu đường. Các loại ngũ cốc nguyên hạt, các loại đậu và các loại hạt phát huy tác dụng rất tốt.
Trong một nghiên cứu khoa học, những người ăn chay giảm một nửa nguy cơ mắc bệnh tiểu đường tuýp 2 so với những người không ăn chay.
4. Giảm huyết áp
Những người không ăn thịt thường có xu hướng giảm huyết áp. Các nhà khoa học chỉ ra những người ăn chay, đặc biệt là ăn thuần chay thường có huyết áp thấp hơn những người ăn thịt. Việc này rất hữu ích đối với những người bị huyết áp cao.
Điều này có được là do thực phẩm nguồn gốc thực vật thường ít chất béo, natri và cholesterol hơn, có thể có tác động tích cực đến huyết áp của bạn. Trái cây và rau quả cũng có hàm lượng kali tốt, giúp giảm huyết áp.
5. Giảm các triệu chứng hen suyễn
Một nghiên cứu của Thụy Điển cho thấy một chế độ ăn chay, đặc biệt là thuần chay, có thể làm giảm các triệu chứng của bệnh hen suyễn.
Các loại thực phẩm nguồn gốc động vật có thể tạo ra phản ứng dị ứng hoặc viêm, khiến bệnh hen suyễn trầm trọng hơn. Ngược lại, thực phẩm nguồn gốc thực vật lại giúp chống viêm, không tạo ra phản ứng dị ứng đối với bệnh nhân hen suyễn.
6. Tăng cường sức khỏe xương khớp
Tỷ lệ loãng xương thấp hơn ở những nước mà người dân chủ yếu ăn chay. Các sản phẩm động vật thực sự có thể đẩy canxi ra khỏi cơ thể, gây mất xương và loãng xương. Do đó, việc ăn chay có thể tăng cường sức khỏe xương khớp, chống lại bệnh loãng xương và mất xương.
Tác hại của việc ăn chay không đúng cách
- Gây thiếu máu: Trong thịt của động vật có chứa rất nhiều chất sắt, vitamin B6, B12… đem lại nguồn dinh dưỡng cho hoạt động hằng ngày. Việc ăn chay đột ngột có thể gây ra tình trạng thiếu chất dinh dưỡng, từ đó gây ra thiếu máu.
- Gây lão hóa, mất trí nhớ: Nếu chế độ ăn chay không cung cấp đủ các loại protein quan trọng như collagen, axit amin, elastin, myosin, điều này sẽ làm cho da mặt bạn sạm đen, thiếu sức sống, thiếu sự đàn hồi và cơ bắp không còn săn chắc. Ngoài ra, cơ thể thiếu protein là một trong những nguyên nhân gây ra các khối u đường tiêu hóa, khiến não bộ kém hoạt động, mất trí nhớ.
- Gây béo phì: Nhiều người cho rằng một chế độ ăn chay sẽ giúp giảm cân hiệu quả nhưng điều này không phải lúc nào cũng đúng. Một chế độ ăn nhiều tinh bột, đường và các loại dầu thực vật vẫn có thể gây tăng cân, béo phì.
- Gây bệnh tim mạch: Ăn chay đúng cách tốt cho tim mạch nhưng ngược lại, ăn chay không đúng cách lại tác động xấu tới tim mạch. Việc thiếu hụt vitamin B6, B12 gây thiếu máu hay hủy myelin sợi thần kinh, ngoài ra gây ứ đọng hymocysteine, có khả năng phá vỡ các mạch máu, làm xơ vữa động mạch, phát triển bệnh tim và có thể gây ra đột quỵ.
- Ảnh hưởng tới sức khỏe sinh sản nếu ăn chay quá sớm: Nếu trẻ em ăn chay quá sớm, cơ thể sẽ thiếu hụt các hormone cần thiết, từ đó ảnh hưởng đến quá trình dậy thì, gây chậm phát triển và ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe sinh sản, làm giảm ham muốn tình dục sau này.
- Rụng tóc: Một chế độ ăn chay không hợp lý có thể dẫn đến thiếu hụt protein, vitamin B, sắt, kẽm, từ đó dẫn đến việc gãy rụng tóc thường xuyên hơn.
Lưu ý quan trọng khi ăn chay
- Thay đổi dần dần: Không nên thay đổi đột ngột từ chế độ ăn uống bình thường sang chế độ ăn chay, khiến cơ thể không kịp thích nghi, dễ dẫn đến thiếu hụt chất dinh dưỡng, không cung cấp đủ năng lượng, gây ra nhiều bệnh tật hơn.
- Ăn chay chỉ tốt khi thực hiện đúng cách: Có nhiều nghiên cứu đã chứng minh là ăn chay sẽ có lợi cho sức khỏe, nhưng chỉ khi bạn thực hiện đúng cách và không thay thế thịt bằng các sản phẩm chay giàu chất béo hoặc đã qua chế biến.
- Ăn chay nhưng vẫn đảm bảo đủ dinh dưỡng: Dù bạn ăn chay theo chế độ có trứng - sữa hay thuần chay thì cũng cần đảm bảo rằng cơ thể bạn đang nhận được đầy đủ chất dinh dưỡng, đặc biệt là protein, vitamin và khoáng chất.
- Hãy ước tính hàm lượng protein mà bạn tiêu thụ: Dù bạn có đang muốn giảm cân hay không, việc tính hàm lượng protein cơ thể nạp vào cũng quan trọng. Bạn cần phải nhận được 20-30 gam protein mỗi bữa ăn. Vì vậy, bạn phải ăn rất nhiều lượng calo có giá trị như các loại hạt để có đủ protein. Các loại hạt là thực phẩm lành mạnh nhưng có nhiều chất béo và calo, vì vậy hãy chắc chắn bạn ăn đủ lượng protein cơ thể cần.
|
Nguồn tham khảo: What to know about the vegetarian diet - Đăng tải trên trang tin y tế Medical News Today - Xuất bản ngày 20/1/2020.The Beginner’s Guide to Becoming a Vegetarian - Đăng tải trên trang tin y tế Health Line - Xuất bản ngày 8/3/2019. |
