Thời tiết chuyển mùa, cơ thể dễ mệt mỏi, khó ngủ, thậm chí tăng nguy cơ nhiễm bệnh. Loại củ này giàu chất xơ, vitamin C, 17 loại axit amin… có tác dụng giúp điều hoà nội tạng, ngủ ngon, hạ khí đầy, bổ hư tổn… ăn mùa nào cũng tốt, đặc biệt khi thu tới.
Dưới đây là bài viết của BS CK2 Huỳnh Tấn Vũ - Trưởng Đơn vị điều trị ban ngày - Cơ sở 3 - Bệnh viện Đại học Y Dược TP.HCM về tác dụng với sức khỏe của khoai sọ cũng như cách sử dụng loại củ giàu dinh dưỡng này:
Khoai sọ còn gọi là khoai môn, có tên khoa học là Colocasia antiquorum Schott (C. esculenta Schott, var. antiquorum (Schott) Hubb.) thuộc họ Ráy - Araceae. Cây khoai sọ mọc dại và cũng được trồng ở nông thôn để lấy củ ăn.
Củ khoai sọ rất giàu dinh dưỡng. Trong 100g củ khoai sọ tươi chứa nước 60g, protid 1,8g, lipid 0,1g, glucid 26,5g, cellulose 1,2g, và 64mg canxi, 75mg phốt pho, 1,5mg sắt, 0,02mg caroten, 0,06 mg vitamin B1, 0,03 mg vitamin B2, 0,1 mg vitamin PP, 4 mg vitamin C. Trong 100g củ khoai sọ khô có 15g nước, 3,1g protid, 2,2g lipid, 73g glucid, 3,1g cellulose, 3,6g chất khoáng toàn phần.
BS CK2 Huỳnh Tấn Vũ cũng là giảng viên về Y học cổ truyền, Đại học Y dược TPHCM.
Về tác dụng dược lý:
Khoai sọ chứa một lượng kali khá lớn, giúp kiểm soát mức huyết áp, đồng thời hạn chế nguy cơ bị cao huyết áp. Lượng chất xơ dồi dào trong khoai sọ giúp nhuận tràng, thải cặn bã ra khỏi cơ thể nhanh chóng. Trong 100g khoai sọ có 1,5g chất xơ, đáp ứng được 27% lượng chất xơ cơ thể cần mỗi ngày. Chất xơ này giúp làm giảm nguy cơ mắc bệnh ung thư ruột, đại tràng, thải độc và làm giảm lượng cholesterol xấu trong cơ thể.
Hàm lượng vitamin C và B6 dồi dào trong khoai sọ giúp cơ thể tăng đề kháng, chống lão hóa. Trong khoai sọ có chứa hơn 17 loại acid amin rất cần thiết cho cơ thể. Khoai sọ còn chứa omega-3 và 6 rất tốt với tim mạch, góp phần ngăn ngừa ung thư cũng như phòng tránh bệnh tật nói chung.
Củ khoai sọ có nhiều tác dụng tốt cho sức khỏe. (Ảnh minh họa)
Tính vị, tác dụng của khoai sọ
Củ khoai sọ mọc dại thường có màu tím, ăn thì phá khí, không bổ. Củ khoai trồng có bột màu trắng dính, vị ngọt hơi the, trơn, tính bình, điều hoà nội tạng, hạ khí đầy, bổ hư tổn. Lá và bẹ lá khoai sọ có vị cay, tính bình, có tác dụng tiêu tích tán kết. Hoa khoai sọ vị cay, tính bình, có tác dụng chỉ thống, chỉ huyết.
Các bộ phận của cây khoai sọ đều ăn được. Củ khoai sọ có giá trị dinh dưỡng gấp 1,5 lần khoai tây. Củ đồ chín là một thực phẩm giàu năng lượng. Hạt tinh bột của khoai sọ có kích thước nhỏ nhất so với hạt của các cây lương thực khác nên dễ tiêu hóa.
Từ xưa, củ khoai sọ thường được luộc để ăn chống đói, hay nấu cùng các thực phẩm khác như:
- Khoai sọ nấu với cá quả, cá diếc có tác dụng điều hòa nội tạng, hạ khí đầy, bổ hư tổn chữa hư lao yếu sức.
- Khoai sọ nấu canh với rau rút, cua đồng làm dễ ngủ, bớt mệt mỏi.
Canh khoai sọ rau rút là món khoái khẩu của nhiều người, giúp ngủ ngon và giảm mệt mỏi. (Ảnh minh họa)
Ngoài ra, củ khoai sọ thái nhỏ, nấu sôi, lấy nước tắm chữa mẩn ngứa. Trẻ con bị chốc đầu, chảy nước mủ, dùng củ khoai sọ giã nát đắp rất tốt. Lá khoai sọ 20-30g sắc uống hoặc phối hợp các vị khác chữa tâm phiền ở phụ nữ có thai, thai động không yên. Bẹ lá dùng nấu giấm với cá, ốc, thịt hoặc dùng để muối dưa ăn. Dùng ngoài giã lá tươi đắp chữa rắn cắn, ong đốt hay mụn nhọt.
Một số món ăn sử dụng khoai sọ
Chữa chứng đuối sức, mệt mỏi, kém ăn, miệng khát:
Cháo khoai sọ, củ mài: Khoai sọ 200g, sơn dược (củ mài) 50g, gạo tẻ 50g, nấu cháo ăn trong ngày. Thường xuyên ăn món cháo này có tác dụng ích khí (tăng thể lực), bổ tỳ vị (tăng cường chức năng tiêu hóa), dùng chữa chứng đuối sức, mệt mỏi, kém ăn, miệng khát.
Chữa cơ thể suy nhược, phiền khát sau khi bị bệnh:
Canh khoai sọ thịt lợn: Khoai sọ 100g, thịt lợn nạc 50g nấu canh ăn trong các bữa cơm. Tác dụng bổ âm, chống khô khát, ích khí, nuôi dưỡng dạ dày, chống mệt mỏi. Có thể dùng để bồi dưỡng cho những trường hợp cơ thể suy nhược, phiền khát sau khi bị bệnh.
Chè khoai sọ táo tàu:
Khoai sọ 250g (gọt vỏ thái thành miếng nhỏ), táo tàu 50g, đường đỏ 50g, nấu nhỏ lửa thành món chè, chia 3 - 4 lần ăn trong ngày. Dùng để bồi dưỡng cho những trường hợp cơ thể suy nhược, phiền khát sau khi ốm dậy.
Chè khoai sọ vừa ngon vừa bổ dưỡng. (Ảnh minh họa)
Chữa tâm trạng bồn chồn, kém ăn, ít ngủ:
Canh cua khoai sọ rau rút: Cua đồng 200g, khoai sọ 60g, rau rút một mớ. Cua đồng rửa sạch, bỏ yếm và mai, giữ lại gạch cua, giã nát, lọc lấy nước, cho mắm muối vừa ăn; Khoai sọ cạo bỏ vỏ, rửa sạch bổ miếng vừa ăn: Rau rút nhặt lấy phần lá, cọng non, bỏ rễ và bấc, rửa sạch. Cho khoai vào nước cua, nấu đến khi khoai chín nhừ, cho rau rút vào, đun vừa chín là được. Dùng món ăn này rất tốt cho người tâm trạng bồn chồn, kém ăn, ít ngủ.
Chữa suy nhược cơ thể, suy nhược thần kinh, người mới ốm dậy:
Canh khoai sọ đậu ngự: Khoai sọ 300g, đậu ngự 100g, dầu ăn, gia vị vừa đủ. Khoai sọ gọt vỏ, rửa sạch, ngâm với nước muối cho sạch nhớt. Đậu ngự rửa sạch, ngâm nước cho mềm, luộc qua. Làm nóng chảo dầu, cho khoai sọ vào xào qua rồi cho nước vào nấu khoảng 10 phút. Cho tiếp đậu ngự vào hầm. Khi đậu và khoai nhừ, thêm gia vị, ăn nóng. Ăn thường xuyên món này rất tốt cho não và cải thiện chứng suy nhược trí nhớ, thích hợp với người bệnh suy nhược cơ thể, suy nhược thần kinh, người mới ốm dậy
Chữa nổi ban dị ứng, đau nhức chân tay:
Xương lợn hầm khoai sọ: Khoai sọ 60g, xương cẳng hoặc xương sống lợn 100g. Khoai sọ gọt vỏ rửa sạch, xương lợn chặt thành đoạn ngắn, thêm muối, nước, gia vị. Đun nhỏ lửa trong 2 giờ, ăn ngày 2 lần, có tác dụng khu phong trừ thấp. Dùng cho các trường hợp nổi ban dị ứng, đau nhức tay chân.
