Hút thuốc lá gây nhiều nguy cơ xấu cho sức khỏe. Theo Trung tâm Kiểm soát và phòng ngừa dịch bệnh Mỹ (CDC), hút thuốc lá làm ảnh hưởng đến hệ hô hấp, tuần hoàn, sinh sản, da và mắt; làm tăng nguy cơ mắc nhiều bệnh ung thư khác nhau và tăng nguy cơ tử vong do mọi nguyên nhân...
Tổng quan
Hút thuốc lá gây nhiều nguy cơ xấu cho sức khỏe. Theo Trung tâm Kiểm soát và phòng ngừa dịch bệnh Mỹ (CDC), hút thuốc lá làm ảnh hưởng đến hệ hô hấp, tuần hoàn, sinh sản, da và mắt; làm tăng nguy cơ mắc nhiều bệnh ung thư khác nhau và tăng nguy cơ tử vong do mọi nguyên nhân...
Tăng nguy cơ bệnh tật
Tổn thương phổi
Hút thuốc lá ảnh hưởng đến sức khỏe phổi vì khi hít vào không chỉ có nicotine mà còn kéo theo nhiều loại hóa chất độc hại khác. Thuốc lá chịu trách nhiệm cho sự gia tăng đáng kể nguy cơ phát triển ung thư phổi. Nguy cơ này cao gấp 25 lần đối với nam và 25,7 lần đối với nữ. CDC cho biết, khoảng 9/10 ca tử vong do ung thư phổi có liên quan đến hút thuốc.
Hút thuốc lá cũng có nguy cơ phát triển và tử vong cao hơn do rối loạn phổi tắc nghẽn mạn tính (COPD). Theo Hiệp hội Phổi Hoa Kỳ, hút thuốc gây ra 80% trường hợp tử vong do COPD.
Thuốc lá cũng có liên quan đến phát triển khí phế thũng và viêm phế quản mạn tính, đồng thời có thể kích hoạt hoặc làm trầm trọng cơn hen.
Bệnh tim
Hút thuốc lá có thể làm hỏng tim, mạch máu và tế bào máu. Các hóa chất trong thuốc lá có thể làm tăng nguy cơ xơ vữa động mạch (sự tích tụ của các mảng bám trong mạch máu), làm hạn chế lưu lượng máu và có thể dẫn đến tắc nghẽn nguy hiểm.
Hút thuốc cũng làm tăng nguy cơ mắc bệnh động mạch ngoại biên (PAD), xảy ra khi các động mạch đến cánh tay và chân bắt đầu thu hẹp, hạn chế lưu lượng máu. Nghiên cứu cho thấy mối liên hệ trực tiếp giữa hút thuốc và phát triển PAD.Ngay cả những người từng hút thuốc cũng phải đối mặt với nguy cơ cao hơn những người không bao giờ hút thuốc. Khi bị PAD, người bệnh sẽ tăng nguy cơ gặp phải các cục máu đông, đau thắt ngực, đột quỵ, đau tim...
Vấn đề sinh sản
Hút thuốc lá có thể làm cho việc mang thai khó khăn hơn. Điều này có thể là do thuốc lá và các hóa chất khác trong thuốc lá ảnh hưởng đến hormon.
Ở nam giới, hút thuốc lá còn làm tăng nguy cơ rối loạn chức năng cương dương, ảnh hưởng đến chất lượng của tinh trùng và do đó làm giảm khả năng sinh sản.
Nguy cơ biến chứng thai kỳ
Theo CDC, hút thuốc có thể ảnh hưởng đến thai kỳ và thai nhi đang phát triển theo nhiều cách, bao gồm: Làm tăng nguy cơ mang thai ngoài tử cung, giảm cân khi sinh, tăng nguy cơ sinh non, gây tổn hại phổi, não và hệ thần kinh trung ương của thai nhi, làm tăng nguy cơ hội chứng đột tử ở trẻ sơ sinh, góp phần gây ra các bất thường bẩm sinh như sứt môi hoặc hở hàm ếch...
Nguy cơ mắc bệnh tiểu đường typ 2
Báo cáo của CDC cũng cho rằng, những người hút thuốc thường xuyên có nguy cơ cao hơn 30-40% phát triển bệnh tiểu đường typ 2 so với những người không hút thuốc.Hút thuốc cũng có thể gây khó khăn hơn cho những người mắc bệnh tiểu đường trong việc kiểm soát tình trạng của họ.
Làm suy yếu hệ thống miễn dịch
Hút thuốc lá có thể làm suy yếu hệ thống miễn dịch khiến họ dễ bị bệnh hơn. Nó cũng có thể gây thêm viêm trong cơ thể.
Ảnh hưởng đến thị lực
Hút thuốc lá có thể gây ra các vấn đề về mắt, bao gồm nguy cơ mắc bệnh đục thủy tinh thể và thoái hóa điểm vàng liên quan đến tuổi tác. Các vấn đề về thị lực khác liên quan đến hút thuốc bao gồm: khô mắt, tăng nhãn áp, bệnh võng mạc tiểu đường...
Nguy cơ mắc bệnh răng miệng
Những người hút thuốc tăng gấp đôi nguy cơ mắc bệnh nướu răng. Nguy cơ này tăng theo số lượng thuốc lá mà một người hút vào. Các triệu chứng của bệnh nướu răng bao gồm: nướu bị sưng và đau, chảy máu khi đánh răng, răng lung lay, răng nhạy cảm...
Hút thuốc lá có thể ảnh hưởng đến vị giác, hạn chế khả năng nếm và ngửi mọi thứ đúng cách. Nó cũng có thể làm nhuộm màu răng (vàng hoặc nâu).
Ảnh hướng tới da và tóc
Hút thuốc lá có thể ảnh hưởng đến da và tóc của một người. Một người hút thuốc có thể trải nghiệm tuổi già với làm da nhăn nheo hơn. Những người hút thuốc cũng có nguy cơ cao của bệnh ung thư da.
Ngoài ra, hút thuốc có thể khiến tóc và da có mùi thuốc lá. Nó cũng có thể góp phần vào tình trạng rụng tóc và hói đầu.
Nguy cơ mắc bệnh ung thư khác
Ngoài các liên kết được ghi nhận rõ ràng với bệnh ung thư phổi, hút thuốc lá cũng có thể góp phần vào các dạng ung thư khác. Theo Hiệp hội Ung thư Hoa Kỳ, hút thuốc lá gây ra 20-30% bệnh ung thư tuyến tụy.
Những người hút thuốc cũng có nguy cơ mắc ung thư bàng quang cao gấp 3 lần so với những người không hút thuốc. Hút thuốc lá cũng có thể làm tăng gấp đôi nguy cơ ung thư dạ dày của một người. Ngoài ra, thuốc lá còn làm tăng nguy cơ ung thư miệng, thanh quản, thực quản, vòm họng...
Những hệ lụy từ hút thuốc thụ động
Những ảnh hưởng xấu của việc hút thuốc lá không chỉ giới hạn ở những người hút thuốc mà còn ảnh hưởng đáng kể đến sức khỏe đối với các thành viên gia đình, bạn bè và đồng nghiệp xung quanh (hút thuốc thụ động).
Ảnh hưởng của việc tiếp xúc với khói thuốc lá bao gồm: Làm tăng nguy cơ cảm lạnh và nhiễm trùng tai, làm cho bệnh hen suyễn nặng hơn, tăng huyết áp, làm tổn thương trái tim, giảm mức độ lipoprotein mật độ cao hay cholesterol “tốt”...
Bỏ thuốc lá cần một quyết tâm rất cao
Để thành công, người hút thuốc muốn bỏ thuốc lá cần có kế hoạch để đánh bại sự thèm muốn và kích thích của hoạt chất này. Người hút thuốc càng nhanh chóng cắt bỏ thuốc, họ sẽ giảm được nguy cơ ung thư, bệnh tim, phổi và các điều kiện có hại khác liên quan đến hút thuốc nhanh hơn.
Khi người hút thuốc cố gắng cắt giảm hay dừng hút thuốc, họ sẽ trải qua quá trình khó chịu và không thoải mái bởi vì não bộ phản ứng và “yêu cầu” phải tiêu thụ nicotine. Nếu vượt qua được cảm giác này, bạn sẽ cai nghiện thuốc lá thành công. Đặc biệt, việc bỏ thuốc sẽ mang lại nhiều lợi ích cho sức khỏe, nguy cơ mắc các bệnh liên quan đến thuốc lá giảm đáng kể.
Chỉ vài phút sau khi bạn hút điếu thuốc cuối cùng, cơ thể đã bắt đầu xuất hiện những thay đổi tích cực. Dần dần nguy cơ mắc bệnh tim mạch, ung thư, bệnh phổi... cũng sẽ giảm xuống, thậm chí trở về như người bình thường. Chính vì vậy, dù bạn bao nhiều tuổi, hút thuốc bao lâu, thì buông điếu thuốc ngay lập tức sẽ không bao giờ là muộn.
Bốn điểm tổng quát cần chú ý
Nghiện thuốc là một bệnh mạn tính cũng như là bệnh tăng huyết áp hay bệnh đái đường, cần phải có thái độ nghiêm túc và có cách chữa trị đúng mới thành công. Nhưng điều quan trọng là:
Gia đình, bạn bè và những người xung quanh có vai trò quan trọng trong việc giúp bạn bỏ thuốc.
Để bỏ thuốc thì quyết tâm là yếu tố quyết định: Hiểu biết + Quyết tâm + Hỗ trợ = Thành công.
Có 4 giai đoạn của cai nghiện cần phải vượt qua:
a) Nghĩ về việc bỏ thuốc
b) Chuẩn bị các yếu tố cần thiết để bỏ thuốc
c) Bỏ hẳn thuốc
d) Duy trì thời gian hoàn toàn không lệ thuộc vào thuốc lá
Những rào cản phải vượt qua khi quyết tâm bỏ thuốc
* Ngày đầu tiên
Trong vòng 24 giờ, các khí carbon monoxide - gây cản trở việc cung cấp ôxy cho các tế bào, mô và cơ quan của cơ thể - dần được loại bỏ khỏi cơ thể của bạn. Các lông nhỏ trong phổi bắt đầu thực hiện nhiệm vụ “quét sạch” kích thích ra khỏi phổi, làm cho việc hô hấp được dễ dàng hơn.
Những ngày đầu tiên là khó khăn nhất vì cơ thể bạn đang tự điều chỉnh nicotine tự do. Nếu công việc của bạn có thể tách ra khỏi để ngừng hút thuốc lá, thì không nên ngồi tại bàn của bạn mà hãy đi lại và làm một điều gì đó - như đi bộ, đọc một cuốn tạp chí hoặc có thể có một bữa ăn nhẹ lành mạnh chẳng hạn. Bí quyết là không phải chỉ ngồi đó nhấm nháp nỗi đau khổ khi bỏ thuốc, mà hãy tìm kiếm một cái gì đó để quên đi sự chiếm đóng của nó trong thói quen và cơn thèm thuốc.
* Tuần đầu tiên
Sau hai ngày không còn có nicotine trong cơ thể, các giác quan và cảm nhận mùi vị của bạn sẽ bắt đầu được cải thiện đáng kể. Sau 3 ngày, bạn sẽ bắt đầu cảm nhận nhiều hơn sinh lực và nhịp thở của bạn cũng sẽ trở nên dễ dàng hơn.
Những tuần đầu tiên là rất quan trọng, vì vậy cần đảm bảo rằng chung quanh bạn luôn có sự hỗ trợ thực sự hữu ích từ gia đình, bạn bè, đồng nghiệp... để nhắc nhở rằng bạn không đơn độc.
* 3 đến 5 tháng
Trong khoảng 3 tháng, tuần hoàn của bạn đã được cải thiện và không có bất kỳ cơn ho hoặc biểu hiện thở khò khè nên hầu hết hệ hô hấp đều được sạch sẽ. So với khi bạn đang hút thuốc, chức năng của phổi đã tăng thêm khoảng 10%.
Khoảng thời gian này, có nhiều nguy cơ khiến bạn trở nên tự mãn, nghĩ rằng bạn đang làm rất tốt và tự nhủ “mình sẽ chỉ cần như vậy là đủ”. Chẳng may bạn gặp một “tình huống xã hội”, một ngày khó khăn tại nơi làm việc, hoặc nhận được một số tin xấu và cảm thấy một chút căng thẳng... đó là những lý do làm bạn dễ dàng lại cầm điếu thuốc trên tay. Với tình huống này, những gì bạn cần làm là nghỉ ngơi vài phút, suy nghĩ nhiều và nhắc nhở bản thân lý do, quyết tâm vì sao bạn bỏ thuốc lá.
Thay vì tìm một điếu thuốc, hãy tìm một cách giải tỏa khác như nghe nhạc, làm một số động tác thể dục hoặc đi bộ ngắn. Dần dần bạn sẽ bắt đầu phá vỡ sự liên kết giữa những tình huống này với việc hút thuốc lá.
Tác hại của thuốc lá điện tử đến sức khỏe tâm thần
Tác hại của thuốc lá điện tử đến cơ thể đã được báo cáo có liên quan đến các vấn đề sức khỏe như răng miệng, phổi, tim mạch, tình trạng da, liệt, co giật...
Bên cạnh các tác động đến sức khỏe, hút thuốc lá điện tử còn dẫn đến các rối loạn tâm thần. Tuy nhiên, hầu hết người dùng thuốc lá điện tử đều không có nhận thức về tác hại này.
Thuốc lá điện tử được sử dụng thông qua một thiết bị chạy bằng pin làm nóng chất lỏng để tạo ra trạng thái khí-sương mù- khói, có thể hít vào tạo ra cảm giá bắt chước hút thuốc lá. Các chất lỏng có thể là hỗn hợp các dung môi khác nhau với thành phần chính phổ biến nhất là nicotin kèm theo các chất tạo hương vị. Một số trường hợp sử dụng các chất lỏng có chứa các chất tác động tâm thần khác như tinh dầu cần sa (6%) ; tetrahydro-canabinol; hay ma túy tổng hợp.
Việc sử dụng thuốc lá điện tử cũng gây nghiện không thua kém hút thuốc lá truyền thống. Bên cạnh đó, nó còn tiềm tàng nguy cơ gây nghiện cho người xung quanh do phải hít hơi thuốc thụ động. Việc sử dụng thuốc lá điện tử còn kéo theo gia tăng nguy cơ nghiện các chất khác. Những nghiên cứu trong nhóm người sử dụng thuốc lá điện tử còn cho thấy: 50-72% có sử dụng cần sa; 44-58% lạm dụng rượu; 10- 24% có sử dụng chất gây ảo giác; 6-15% sử dụng cocain; 2-6% sử dụng amphetamine.
Những rối loạn cảm xúc phổ biến ở người sử dụng thuốc lá điện tử bao gồm: trầm cảm (6%), rối loạn lo âu (23%), rối loạn stress (17-21%). Các nhà khoa học đã chứng minh việc sử dụng thuốc lá điện tử có liên quan đến giảm lòng tự trọng, làm gia tăng các triệu chứng lo âu và làm giảm khả năng thích nghi với stress. Những cảm xúc tiêu cực, ý nghĩ tự sát cũng đã được báo cáo trên những người sử dụng thuốc lá điện tử.
Hút thuốc lá điện tử gia tăng các rối loạn hành vi như rối loạn tăng động - giảm chú ý; nghiện cờ bạc; các hành vi bốc đồng và xung động; các hành vi phạm pháp.
