Lá mắc mật là nguyên liệu không thể thiếu trong các món nướng đặc sản của vùng Tây Bắc, giờ đây nó được người dân ở các thành phố tìm mua với giá không hề rẻ.
Cây mắc mật còn gọi còn có tên gọi khác là mác mật, châm châu, nhâm hôi, hồng bì dại, là cây có mùi hương thơm dễ chịu của lá do có chứa tinh dầu, hương vị của lá là gia vị không thể thiếu trong nhiều món ăn nổi tiếng của vùng đất Tây Bắc.
Lá mắc mật là một loại gia vị không thể thiếu trong nhiều món ăn nổi tiếng của vùng đất Tây Bắc.
Được biết, cây mắc mật thuộc họ Cam (Rutaceae) tên khoa học là Clausena indica, phân bố tự nhiên ở rừng tự nhiên Quảng Tây - Trung Quốc, Ấn Độ, Lào, Campuchia, Thái lan, Malaysia, Indonesia và Philippines và Việt Nam. Ở nước ta, cây mọc phổ biến từ Bắc vào Nam, tập trung phân bố ở Cao Bằng, Lạng Sơn, Quảng Ninh, Thanh Hóa, Hòa Bình... Ở những vùng khác cây mắc mật rất khó sống hoặc nếu cây sống cũng không có quả, không có mùi thơm đặc trưng như tại quê hương của loài cây này hay rất có thể lá sẽ bị đắng không dùng để chế biến món ăn được.
Loại cây này trưởng và phát triển tốt ở độ cao 200-600m, nhiệt độ thích hợp 20-25oC, lượng mưa bình quân 1.000-1.900mm/năm. Cây mắc mật là cây ưa sáng, chịu hạn tốt, lúc nhỏ cần che bóng nhẹ. Lá của cây này kép lông chim, mọc so le, mặt trên bóng, mặt dưới đầy lông. Quả mọng hình trứng đường kính 9-13mm, khi chín vỏ quả màu vàng nhạt, nhẵn bóng, trong. Mắc mật ra hoa từ tháng 3, tháng 4, mùa quả chín tháng 6 tháng 8.
Cây mắc mật chủ yếu có ở Cao Bằng, Lạng Sơn, Quảng Ninh, Thanh Hóa, Hòa Bình...
Lá mắc mật có mùi thơm, vị cay nhẹ, từ lâu đã được người dân ở các tỉnh phía Bắc sử dụng như một loai gia vị không thể thiếu trong các món ăn đặc sản trứ danh như vịt quay Lạng Sơn, lợn quay, khâu nhục... Ngoài lá tươi, lá mắc mật phơi khô khoảng 5-7 nắng sẽ bảo quản được quanh năm.
Ngày nay, lá mắc mật được biết tới nhiều hơn, nhiều người tìm mua khắp nơi. Tại các chợ hay trên chợ mạng và các sàn thương mại điện tử, lá mắc mật tươi được bán với giá 50.000-70.000 đồng/kg, còn lá khô có thể lên tới 250.000 đồng/kg.
Lá mắc mật khô có giá lên tới 25.000 đồng/kg
Là một người bán rau rừng đặc sản ở khu chợ cóc Thanh Xuân Bắc, chị Hoài Nam chia sẻ, lá mắc mật và lá lồm được nhiều người hỏi mua. "Loại lá này có nhiều ở Lạng Sơn, Hòa Bình. Trước đây nó mọc hoang dại, người dân hái về để làm gia vị nướng các món vịt quay, lợn quay. Đến mùa, mỗi ngày tôi bán khoảng chục kg lá mắc mật, có người mua cả cân về bỏ tủ dùng dần. Ngoài bán lẻ, tôi còn nhập sỉ cho các nhà hàng, quán ăn", chị Hoài Nam cho hay.
Theo chị Nam, lá mắc mật bỏ ngăn mát tủ lạnh có thể sử dụng được từ 7-10 ngày, còn nếu phơi khô và bảo quản cẩn thận thì có thể để quanh năm mà mùi vị vẫn giữ nguyên.
Lá mắc mật mang lại nguồn thu nhập ổn định cho nhiều người
Lá mọc mật thường được người dân tộc vùng cao sử dụng để nấu ăn. Nhờ đó nó luôn mang hương vị thật dân dã của vùng quê miền núi. Lá móc mật chứa trong mình tinh dầu làm thơm nên thường sử dụng để khử mùi tanh, hôi của thịt. Ngoài ra, loại lá này còn có nhiều công dụng với sức khỏe.
Anh Phương (ở Cầu Giấy, Hà Nội) cho biết, trước ở quê lá mắc mật rẻ bèo, thậm chí rụng đầy, muốn ăn thì ra vườn hái vào là có dùng luôn. Còn giờ muốn mua lá mắc mật không hề dễ, thỉnh thoảng mới thấy ở chợ bán, hoặc phải đặt hàng ở chợ chung cư.
"Mỗi khi thấy lá mắc mật tôi đều đặt về để làm món thịt nướng, vịt nướng. Các món nướng nếu không có lá mắc mật chắc chắn sẽ giảm bớt đi phần nào vị thơm ngon. Năm ngoái tôi được người bạn cho 1 gói lá mắc mật khô, thấy sử dụng vẫn có mùi vị như mắc mật tươi nên đợt này tôi mua mắc mật khô, lúc nào cần là có để dùng luôn, không phải đi tìm khắp nơi như mọi khi", anh Phương chia sẻ.
