Cây vả được trồng nhiều ở tỉnh Thừa Thiên-Huế và là món ăn dân dã của người dân xứ này. Vài năm gần đây, vả được bán ở thành phố với giá đắt, nhiều chị em tìm mua.
Quả vả có tên khoa học là Ficus auriculata, là một loại cây thuộc họ dâu tằm và có họ hàng với sung. Chúng có nguồn gốc từ các quốc gia ở khu vực châu Á, phía nam Trung Quốc, Lào, Thái Lan, Campuchia và cả Việt Nam. Tại Việt Nam, loại quả này phân bố chủ yếu ở tỉnh Thừa Thiên - Huế trải dài vào miền Nam, chủ yếu mọc trong các khu rừng mưa ẩm của các thung lũng núi thấp.
Cây vả là cây gỗ nhỏ, cao 4 – 10 m, tán rộng. Vỏ cây màu nâu xám, xù xì, cành non có lông tơ. Lá vả to dày mọc so le, hình trái tim, dài 15 – 55cm, rộng 15 – 27cm, nhọn ngắn, gốc hình tim, tròn thưa, mép có răng cưa gọn gàng, bề mặt nhẵn. Cụm quả mọc ở gốc thân hoặc trên các cành ngắn của thân già, to hình quả lê hoặc hình con quay, đường kính 3 – 5cm, có 8 – 12 gân dọc rõ rệt. Thời kỳ đậu quả từ tháng 5 đến tháng 8 hàng năm.
Quả vả hình dạng giống với củ tỏi, càng về già, quả sẽ càng to và dẹp
Quả vả khi còn non sẽ xanh và có lông mịn, hình dạng giống với củ tỏi. Càng về già, quả sẽ càng to và dẹp. Ruột quả vả có màu trắng khi còn non và chuyển sang đỏ khi chín. Ở Huế, quả vả được chế biến thành nhiều món ngon như: Vả trộn hến, vả trộn tôm xúc bánh đa, vả hầm sườn non hoặc giò lợn hoặc sườn… những món ngon dân dã này được nhiều du khách ưa chuộng.
Để chế biến các món ăn từ trái vả, người chế biến chọn những trái không quá già, dầm với nước pha một ít muối, vài giọt chanh cho bớt vị chát. Sau đó khứa trái vả từng lát mỏng theo hình tròn rồi làm các món ăn ngon. Khi ăn quả vả sẽ cho mùi vị bùi bùi ngọt thơm, tạo nên sức hấp dẫn riêng đối với thực khách bởi phong vị riêng. Không chỉ chế biến trái vả thành một đặc sản ẩm thực với nhiều món ăn hấp dẫn du khách, ở Huế còn có một số cơ sở chế biến quả vả thành loại trà độc đáo, đó là trà vả.
Món ngon từ quả vả.
Cây vả dễ trồng, ít cần phân bón và công chăm sóc. Gốc vả rất lớn, cành tỏa rộng che bóng mát cả một khoảng vườn. Lá vả to như lá sen, tán rộng. Trái vả mọc theo thân, cành cây, mọc thành từng chùm, mỗi chùm có hơn cả chục trái xanh tươi, mỗi trái lớn bằng nắm tay, trái vả tròn dẹt, vỏ màu xanh lục có lông tơ mịn màng. Quả vả mọc thành chùm trên những cành già hoặc ở gốc thân, trên những nhánh riêng không có lá.
Quả vả tại Huế và các món ăn của nó đều có giá rất rẻ. Tại các nhà hàng, món ăn này có giá từ 30.000 – 70.000 đồng. Khi ra chợ, bạn có thể mua vả trộn từ 10.000 – 20.000 đồng (không tôm thịt) và 30.000 – 40.000 đồng (có tôm thịt). Một số vườn trồng vả số lượng nhiều để mang bán cũng có giá chỉ tầm 30.000 đồng/kg. Tuy nhiên khi về tới thành phố, loại quả này “đội giá” lên từ 70.000 - 80.000 đồng/kg. Các cửa hàng bán nông sản hay trên các sàn thương mại điện tử đều có thể tìm mua loại quả này.
Ngoài ra, trên sàn thương mại điện tử còn có loại vả sấy khô nhập khẩu có giá bán lên tới 200.000 đồng/kg.
Vả được bán trên các sàn thương mại điện tử
Anh Gia Bảo (Thừa Thiên Huế) có một vườn cây vả tại quê nhà. Cây vả rất dễ trồng, nhanh lớn, chỉ từ 2-3 năm là cho quả, đến nay anh đã phát triển được 22 ha ngay dưới chân núi Bạch Mã, khu vực rừng quốc gia. Trái vả sống thu mua về được xử lý đưa vào chế biến thành trà và phần lớn được ủ lên men sản xuất ra rượu vang, bán cho các nhà hàng hoặc thương lái với giá cả rất ổn định nên là nguồn thu nhập chính của gia đình ảnh Bảo.
“Đây là sản phẩm 100% từ thiên nhiên đảm bảo an toàn dựa trên cơ sở nguồn nguyên liệu sẵn có của đất cố đô, kèm với quy trình chế biến kỹ càng và sạch sẽ, mang đến cho khách tiêu dùng một vị thanh ngon, đậm đà của bản sắc Cố Đô”, anh Bảo chia sẻ. Trồng cây vả đang là cách giải pháp giải quyết được vấn đề khó khăn cho bà con Huế, cải thiện được tình hình cuộc sống của bà con nhờ thu gom trái vả trồng theo mô hình sản xuất kinh doanh quy mô lớn.
Không chỉ là loại quả đặc trưng của xứ Huế, theo đông y, quả vả có vị ngọt, có thể chữa được bệnh táo bón, kiết lỵ, trĩ, điều hòa ruột, lợi tiểu, tốt cho những người ăn kiêng vì nhiều chất xơ và ít năng lượng. Các nhà khoa học đã chỉ ra rằng, trong trái vả có chứa nhiều chất xơ, nên nếu người muốn giảm cân thường xuyên nên ăn vả hoặc uống trà vả sẽ giúp bạn cảm thấy no bụng, giảm các ham muốn ăn thức ăn chứa nhiều dầu mỡ và chất béo.
