Lần đầu nhìn thấy quả óc chó tươi chắc chắn nhiều người sẽ không nhận ra. Đây là loại quả rừng có phổ biến ở núi rừng Tây Bắc, đặc biệt là Sa Pa.
Óc chó còn được gọi là quả hồ đào, quả hạnh đào, là loại quả được trồng phổ biến ở vùng Trung Đông, Mỹ và một số nước Châu Âu. Tuy nhiên, ở vùng núi Tây Bắc Việt Nam, đặc biệt là vùng núi Sapa, Lai Châu, Cao Bằng, loại quả này mọc tự nhiên, hoang dại, còn được gọi là quả óc chó rừng, chất lượng không kém cạnh quả óc chó có xuất xứ từ nước ngoài.
Quả óc chó rừng có nhiều ở các tỉnh Tây Bắc, mọc hoang dại
Cây óc chó rừng thuộc dạng thân gỗ, sống lâu năm, chiều cao có thể lên tới 30 m, lá cây to dài khoảng 40 cm, mặt lá mịn, không cuống. Vài chục năm trước, bà con nơi đây chưa biết tới công dụng của quả óc chó nên dù mọc đầy rừng nhưng ít ai để ý tới.
Quả óc chó khi đến tay người tiêu dùng là quả khô, vì thế khi nhìn thấy quả óc chó xanh nhiều người cảm thấy lạ lẫm bởi nó có hình dáng như quả cóc nhưng vỏ lại sần sùi như trái lê. Một quả óc chó chia làm 3 phần, khi còn tươi, quả óc chó sẽ có màu xanh đậm, vỏ nhẵn, căng mịn. Lớp vỏ này không quá dày, bao lấy phần quả khô bên trong có vỏ nhăn nheo như bộ não, bên trong lớp quả khô tiếp tục là phần hạt chúng ta hay ăn.
Quả óc chó có 2 lớp vỏ, lớp vỏ xanh ở ngoài ít người biết đến
Tách phần vỏ xanh là phần vỏ cứng có hình như bộ não, màu vàng sẫm
Trên chợ mạng và các sàn thương mại điện tử, óc chó rừng Sa Pa, Lai Châu, Cao Bằng được bán với giá lên tới 200.000 đồng/kg.
Chị Ngọc Huyền (người bán đặc sản Tây Bắc trên chợ mạng) cho biết hạt óc chó chị bán là óc chó rừng Sa Pa, so với óc chó nhập khẩu thì óc chó rừng của Việt Nam quả bé hơn, vỏ dày hơn và phần ruột cũng bé hơn. "Óc chó tôi bán có loại tươi và khô. Loại tươi chắc còn lạ lẫm nên nhiều người chưa biết tới, hầu hết các chị em chủ yếu đều đặt óc chó khô.
Quả óc chó tươi ăn thơm, bùi hơn và giữ được dưỡng chất. Loại tươi không để lâu được, phải bóc vỏ trong 3-4 ngày, nếu để quả héo thì rất khó bóc vỏ xanh ở ngoài. Sau khi bóc vỏ, phần bên trong cho vào tủ lạnh để sử dụng làm sữa hạt, nấu cháo cho bé, cách dùng như quả óc chó khô".
Chị Huyền bán cả óc chó tươi và óc chó khô trên chợ mạng
Theo chị Huyền, quả óc chó Sa Pa vào mùa từ tháng 7 đến tháng 10 hàng năm. Vào khoảng thời gian này, bà con vùng cao vào rừng hái óc chó về bán ở các chợ cho du khách hoặc bán sỉ cho thương lái. Ở Sa Pa, óc chó tươi có giá 50.000 đồng/kg, khi vận chuyển đi các tỉnh thành sẽ có giá 80.000-120.000 đồng/kg.
"Tôi thu mua quả tươi của bà con để bán sỉ đi khắp các tỉnh thành. Quả tươi chỉ bán số lượng ít, còn lại tôi tách vỏ, sấy khô và đóng gói cẩn thận để nhập sỉ óc chó khô. Quan trọng nhất là hàng phải ngon, chất lượng ổn định khách mới mua nhiều và lâu dài. Thường những quả tròn, đều, bắt mắt kích thước vừa phải sẽ dễ bán hơn", chị Huyền cho hay.
Trên sàn thương mại điện tử, quả óc chó rừng Tây Bắc có giá lên tới 200.000 đồng/kg
Chị Mai Trang - chủ cửa hàng đặc sản khô ở Hà Nội - cho hay, quả óc chó có vỏ cứng, nên trong quá trình vận chuyển hàng đảm bảo vẫn có chất lượng tốt, tỷ lệ hao hụt không nhiều. "Các cửa hàng khác có khi họ bán từ 170.000 -180.000 đồng/kg nhưng tôi có mối quen đặt hàng và chi phí vận chuyển cũng không nhiều nên bán giá rẻ hơn. Ngoài óc chó nguyên hạt, tôi còn có cả óc chó tẩm gia vị và hạt óc chó rang muối", chị Trang chia sẻ.
Theo chị Trang, hạt óc chó khô nếu bảo quản cẩn thận có sẽ để được trong vòng cả năm. Hạt óc chó còn nguyên sẽ giữ được lâu hơn hạt bị cắt hay nghiền, loại rang tự nhiên giữ được lâu hơn hạt rang muối hay tẩm gia vị.
Lần đầu tiên nhìn thấy quả óc chó tươi khi đi du lịch Sa Pa, bạn Bích Nguyễn (ở Hà Nội) cho biết: "Lúc đó thấy bà con dân tộc bán tôi còn tưởng là quả rừng gì lạ lẫm, hóa ra đó chính là quả óc chó mà mọi người vẫn ăn. Nó có lớp vỏ xanh ở ngoài nên chắc chắn nhiều người không biết. Khi ăn, hạt óc chó tươi thơm, bùi và nhiều nước hơn óc chó khô, rất ngon miệng".
Hạt óc chó có chứa nhiều dưỡng chất tốt cho sức khỏe, axit béo Omega-3, giàu chất xơ, vitamin B, magiê, vitamin E giúp bảo vệ hệ tim mạch và giữ gìn sức khỏe cho não bộ, đặc biệt tốt với bà bầu và trẻ nhỏ.
