Ở miền Trung, món bánh dân dã này xuất hiện trên mâm cúng ngày Tết. Giờ đây, chúng thành thứ đặc sản lạ được dân thành phố ưa thích.
Bánh ngào còn có tên gọi khác là bánh mật, đây là thứ bánh đặc sản truyền thống thơm ngon của người dân miền Trung, đặc biệt là ở Nghệ An. Theo người dân địa phương, cái tên "bánh ngào" có lẽ được xuất phát từ cách làm bánh, thay vì nhồi nhân đậu, nhân vừng như bánh trôi ở miền Bắc thì với bánh ngào, mật mía được phủ xung quanh bánh tạo một màu vàng óng đẹp mắt, ngọt ngào. Cũng có những người kể rằng chữ "ngào" bắt nguồn từ hương thơm ngào ngạt của gừng.
Bánh ngào còn gọi là bánh mật, thay vì có nhân ở giữa thì thứ bánh này lại được phủ mật mía ở ngoài
Bánh ngào được gọi là món bánh "nhà nghèo" bởi nguyên liệu làm bánh rất rẻ, cứ lúc nào có thời gian nhàn rỗi, người dân lại làm bánh ngào để thưởng thức. Hơn nữa, thứ bánh dân dã này còn có mặt trong nhiều nghi lễ truyền thống ở miền Trung, trong đó có Tết Nguyên Đán.
Chẳng thế mà ở xứ Nghệ có câu ca:
"À ơi hoa bưởi hương đưa
Bánh ngào ngọt lịm chờ anh thưa một lời"
Chị Chính (38 tuổi, quê ở Nam Đàn, Nghệ An) chia sẻ: "Để làm nên chiếc bánh này, người xưa phải tốn công ngào đều cho bột dẻo nhuyễn, do đó họ lấy động tác ấy để đặt tên cho bánh. Nhưng cũng cùng loại bánh ấy có nơi lại gọi là bánh mật, do bánh sau khi được nặn xong sẽ được luộc qua, vớt ra và thả ngập trong mật.
Để nấu bánh ngào đúng chuẩn vị, đầu tiên phải chọn được mật sao cho vàng óng, không chua cũng không khét. Ngoài ra, món bánh ngào sẽ càng tuyệt vời hơn khi có sự hòa quyện với hương thơm của hoa bưởi, lá dứa thơm và gừng cay".
Để nấu bánh ngào đúng chuẩn vị, đầu tiên phải chọn được mật sao cho vàng óng, không chua cũng không khét
Chị Chính chia sẻ thêm, nếp nên ưu tiên chọn loại thơm dẻo, bột nhồi thì không được quá khô hoặc quá ướt. Bánh ngào dùng vào những ngày mùa đông, tiết trời se lạnh hoặc những ngày mưa phùn sẽ rất hợp vì vị cay cay, thơm thơm của gừng, vị ngọt của mật mía sẽ làm bạn ấm lòng. Chỉ cần cắn 1 miếng thôi là bạn đã cảm nhận được hết các mùi vị của nguyên liệu làm bánh rồi.
Bánh ngào từ món bánh dân dã ở vùng quê nay đã trở thành đặc sản lạ trong những ngày mùa đông ở Hà Nội
2 năm gần đây, bánh ngào xuất hiện ở miền Bắc, có mặt trên các chợ chung cư hay chợ mạng, trở thành đặc sản ở thành phố trong những ngày đông giá rét. Mỗi suất bánh ngào có giá khoảng 20-25 nghìn đồng.
Chị Ánh Dương - người bán bánh ngào tại một chung cư ở Hà Đông chia sẻ: "Món bánh này là đặc sản Nghệ An quê tôi. Năm ngoái tôi nấu bán thử ai cũng khen ngon, từ đó đến mùa đông tôi lại làm để bán, hôm nào đắt khách có thể bán được 50 suất".
