Sau một thời gian ăn nhiều rau quả, đồ luộc hấp, uống nước ngâm trái cây… hạn chế đồ chế biến, cô gái 29 tuổi giảm cân nhanh chóng nhưng theo bác sĩ mọi người nên cân nhắc khi muốn học theo cách ăn kiểu Eat clean này.
Nửa năm trước, Ngọc Thanh được bạn rủ tham gia vào một nhóm ăn sạch (Eat clean) trên mạng. Thấy triết lý ăn uống của nhóm này rất hay, kiểu “thuận tự nhiên”, cách chuẩn bị đồ ăn lại không cầu kỳ, cô áp dụng ngay với mục tiêu giảm cân. “Mình trước giờ luôn hơi “quá khổ” với cơ thể 55 kg mà cao có 1,53m. Các cách phải kiêng khem nhiều món hay nhịn ăn khiến mình thấy khổ sở. Ăn theo thực đơn nghiêm ngặt mình cũng không theo được”, Thanh chia sẻ.
Thực hiện “Ăn sạch” mấy tháng liền với thực đơn chủ yếu là rau, củ quả, cộng thêm trứng, thịt luộc…, mỗi ngày ăn 6 bữa nhỏ thay vì 3 bữa lớn, cân nặng của Thanh giảm còn nhiều hơn mức kỳ vọng: 7kg. Thanh hay đăng ảnh trên mạng và chia sẻ với nhiều người về cách ăn uống này cũng như thành quả cô có được.
Kiểu ăn Eat clean không phù hợp với mọi người. (Ảnh minh họa)
Thế nhưng, bên cạnh những lời bình luận, nhắn tin khen ngợi hay hỏi kỹ hơn về kinh nghiệm ăn, Thanh cũng nhận được nhiều hỏi han lo lắng từ bạn bè, người thân. Có người bảo Thanh: “Trông em xanh xao lắm, có khi thiếu chất đó”. Một cô bạn thân khác lại đốp chát: “Trông cậu như con khỉ. Cứ ăn uống kiểu đó coi chừng hại sức khỏe chứ ở đó mà khoe giảm cân gì nữa”. Giận bạn nhưng ngẫm lại, Thanh cũng thấy đúng là thỉnh thoảng cô hay thấy chóng mặt và đôi khi nhanh mệt khi tập luyện.
Lời cảnh báo từ bác sĩ về trào lưu ăn uống Eat Clean
Theo bác sĩ CK2 Huỳnh Tấn Vũ, Trưởng khoa điều trị ban ngày - cơ sở 3, Bệnh viện Đại học Y Dược TP. HCM, ăn uống phải đảm bảo dinh dưỡng và vệ sinh. Cần thận trọng với các trào lưu.
Dưới đây, bác sĩ Tấn Vũ phân tích về việc vì sao cần thận trọng khi ăn chế độ Eat Clean:
Cái tên Eat clean được hiểu với ý nghĩa là "Ăn sạch", hay ăn theo một chế độ lành mạnh với tôn chỉ "Hãy ăn thức ăn dưới dạng nguyên thủy nhất của nó". Chế độ ăn này có những ưu điểm và nhược điểm riêng, cần phải hiểu rõ những vấn đề này để lựa chọn cách ăn sao cho phù hợp với sức khỏe bản thân.
Phương pháp ăn Eat clean cũng có những điểm hợp lý. Việc qua chế biến có thể phá hủy hoặc làm giảm hàm lượng vitamin và chất khoáng (vitamin C và flavonoid là những chất dễ bị nhiệt tác động), thực phẩm tươi sống ít làm tăng lượng đường trong máu. Có một số loại vitamin tan trong nước như vitamin C khi luộc rau nó sẽ tan trong nước, nếu bỏ phần nước đi có nghĩa là chúng ta mất một lượng vitamin C đáng kể.
Nhưng cần phải hiểu rõ là ăn tươi sống không có nghĩa là sẽ nhận được nhiều dinh dưỡng nhất và cần lưu ý đến những mặt trái của nó. Nguy cơ lớn nhất là thiếu dinh dưỡng và ngộ độc thực phẩm do vi khuẩn, virus hoặc độc tố trong thực phẩm đó chưa được phá vỡ khi còn sống như các loại đậu có chứa saponin và legumin. Khi cơ thể bị ngộ độc bởi hai hoạt chất này thường có biểu hiện như ói mửa, đau bụng và dẫn đến tiêu chảy, có thể ảnh hưởng đến tính mạng. Tuy nhiên saponin và legumin là hai độc tố có thể bị phá vỡ khi gặp nhiệt độ cao. Nên chế biến và làm chín ở nhiệt độ cao thì sẽ an toàn khi sử dụng.
BS CK2 Huỳnh Tấn Vũ, Trưởng khoa khám ban ngày - cơ sở 3 - Bệnh viện Đại học Y Dược TP.HCM.
Ăn sống các loại rau có nguy cơ gây tiêu chảy do E.coli, Salmonella, Staphyococcus, Campylobacteria, giun xoắn ký sinh, virus viêm gan A, viêm gan E… Khi nấu chín ở nhiệt độ cao thì sẽ tiêu diệt được nhiều vi khuẩn.
Khi bạn sử dụng thực phẩm với các phương pháp nấu ăn khác nhau, nó sẽ thay đổi thành phần dinh dưỡng của thực phẩm, nhưng đây không phải là một điều xấu. Một số phương pháp nấu ăn sẽ làm giảm hàm lượng vitamin hoặc khoáng chất, trong khi những phương pháp khác có thể làm cho các chất dinh dưỡng dễ hấp thu hoặc tiêu hóa hơn. Thức ăn qua chế biến có thể nhiều dinh dưỡng và tốt cho cơ thể hơn như cà chua khi gia nhiệt thì lycopene (sắc tố có lợi cho cơ thể) sẽ được giải phóng ra nhiều hơn do nhiệt làm suy yếu thành tế bào khiến lycopene được giải phóng ra.
Khi nói đến sự tiến hóa của loài người, các nhà nhân chủng học thường đề cập đến việc phát hiện ra lửa và khả năng nấu thức ăn. Họ xem đây là một bước ngoặt phát triển quan trọng của loài người. Con người đã biết nấu chín thức ăn để: Làm chín thực phẩm giúp ăn ngon miệng hơn, không bị nhàm chán, bởi vì cùng một nguyên liệu bạn có thể chế biến nhiều kiểu khác nhau; giúp thức ăn mềm hơn, để được lâu hơn, dự trữ thời gian dài hơn; Thực phẩm làm chín sẽ loại bỏ được hầu hết vi khuẩn gây hại; Loại bỏ mùi khó chịu; Ăn thức ăn nấu chín để dễ dàng tiêu hóa, một số loại thức ăn tăng hàm lượng dinh dưỡng khi nấu lên.
Theo Y học cổ truyền, ăn nhiều đồ sống lạnh sẽ làm tỳ vị hư hàn. Bụng thường kêu óc ách, ăn uống khó tiêu, hay trung tiện, đôi khi kèm theo tiêu chảy rất khó chịu, làm mất ngủ... Y học cổ truyền gọi là chứng bệnh “Tỳ vị hư hàn”, có nghĩa là tỳ vị yếu, lạnh. Tỳ vị là nguồn cung cấp chất dinh dưỡng để nuôi toàn bộ cơ thể. Vì nguyên nhân nào đó khiến tỳ vị suy yếu, làm cho cơ thể cũng như các phủ tạng khác bị thiếu hụt dinh dưỡng, dẫn đến cơ thể suy kiệt.
Lời khuyên cho chế biến và ăn uống trong chế độ ăn Eat Clean:
- Rửa trái cây và rau củ dưới vòi nước sạch.
- Các dụng cụ nhà bếp như dao, thớt, chén dĩa phải sạch sẽ nếu không đây sẽ là nguồn lây bệnh.
- Bàn tay của người làm bếp phải sạch sẽ để tránh lây lan vi khuẩn virus vào thực phẩm.
- Để ý tới phản ứng của cơ thể với chế độ ăn này, nếu thấy rối loạn tiêu hóa, đầy bụng, đầy hơi, mất nước, trào ngược dạ dày... thì có thể bạn ăn quá nhiều đồ tươi sống, nên giảm bớt hoặc thay đổi chế độ ăn.
- Đừng quá thần thánh và lạm dụng chế độ ăn này, phải hiểu là nó có những mặt trái và chỉ phù hợp với bạn trong giai đoạn nào đó mà thôi. Nếu ăn vì mục đích giảm cân khi thực sự bạn cần giảm cân vì lý do sức khỏe theo yêu cầu của thầy thuốc thì đó là sự hợp lý; nếu bạn tự ăn vì ám ảnh cân nặng hay mục đích ép cân hay giữ dáng thì phải xem lại.
- Nên ăn uống đa dạng và rau củ tươi sống là một phần trong đó mà thôi. Mỗi ngày một người trưởng thành nên ăn ít nhất 5 phần rau củ và trái cây (với người trưởng thành, một phần rau củ, trái cây tương đương khoảng 80g, 5 phần tương đương với 400g). Đây cũng là định mức được Tổ chức Y thế Thế giới (WHO) đưa ra. Y học cổ truyền cũng có lời khuyên cái gì thái quá thì sẽ bất cập, ăn nhiều đồ tươi sống sẽ làm hại tỳ vị.
- Trong ăn uống và dinh dưỡng không nên chạy theo trào lưu. Nếu thấy cơ thể có vấn đề nên thăm khám bởi bác sĩ chuyên khoa hoặc bác sĩ chuyên ngành dinh dưỡng để có lời khuyên phù hợp.
