Việc thúc ép con ăn để có chiều cao lý tưởng tuổi dậy thì tưởng tốt nhưng lại là một sai lầm có thể để lại những hệ lụy lâu dài cho sức khỏe.
Trẻ tăng cân phi mã tuổi dậy thì vì sai lầm của cha mẹ
Tiến sĩ, bác sĩ Đỗ Minh Loan - Trưởng khoa Sức khỏe Vị thành niên (Bệnh viện Nhi Trung ương) cho biết tuổi dậy thì là giai đoạn vô cùng quan trọng với sự phát triển cả về thể chất, nhận thức và tinh thần của trẻ. Do vậy, tất cả những tác động từ môi trường, cuộc sống, dinh dưỡng, lối sống… đều ảnh hưởng đến trẻ trong thời kỳ được cho là “nhạy cảm” này.
Khi có con ở giai đoạn tuổi dậy thì, có không ít phụ huynh sẵn sàng đầu tư rất nhiều về mặt dinh dưỡng, thúc ép con ăn thật nhiều, mong con có được chiều cao lý tưởng. Bác sĩ Minh Loan cho biết, nhận thức đó của các bậc phụ huynh là đúng, nhưng khi thực hiện lại hay thái quá, khiến trẻ bị ảnh hưởng rất nhiều.
Quá trình khám và tư vấn, bác sĩ Loan cùng các đồng nghiệp đã tiếp nhận không ít trẻ ở độ tuổi dậy thì phải đến nhờ can thiệp vì thừa cân, béo phì do bố mẹ thúc ép con ăn quá nhiều.
TS Minh Loan cho biết trẻ ở tuổi dậy thì thường được bố mẹ thúc ép ăn nhiều nhưng lại không cân đối nhóm chất.
Điển hình như cháu M.T.D (14 tuổi, ở Hà Nội), đến khám vì tâm lý lo lắng, lực học giảm sút, ngại tiếp xúc, giao tiếp với mọi người. Dù mới 14 tuổi, cao chưa đến 1,55 mét nhưng D có cân nặng gần 70kg. Chính vì thân hình mất cân đối, đi học hay bị các bạn trêu chọc nên khiến D mất tự tin, ngại giao tiếp, lực học bị ảnh hưởng.
Mẹ của D. chia sẻ do bố mẹ đều có chiều cao khiêm tốn, nên khi con đến tuổi dậy thì đã không tiếc tiền mua những đồ ngon, bổ dưỡng để bồi bổ. “Tôi nghĩ giai đoạn con đang tuổi lớn nên ăn được là tốt, sẽ phát triển được chiều cao. Không ngờ lại ra cơ sự như thế này”, người mẹ buồn rầu nói với bác sĩ.
Theo đó, ngoài việc tăng cường uống sữa, D còn được bố mẹ bồi bổ bằng những thực phẩm giàu đạm, protein và đặc biệt sẵn sàng chiều con mỗi khi con thích ăn đồ ăn nhanh.
Thời gian đầu, khi thấy con ăn mãi chưa lớn, gia đình lo lắng còn mua thêm thuốc, các thực phẩm đắt tiền và chiều con ăn theo sở thích. Sau khi bồi bổ con ăn được khoảng gần một năm, cơ thể con bắt đầu “phát tướng”, cân nặng tăng từ 52kg lên 65kg. Chỉ trong vòng chưa đầy 1 năm, D từ một nữ sinh nhanh nhẹn, cân đối giờ đã bị thừa cân.
Đáng buồn hơn, hệ lụy của việc thừa cân đã tác động trực tiếp tới tâm lý, học tập của D. Ngoài vấn đề phải giảm cân có lộ trình, tư vấn tâm lý, các bác sĩ còn kiểm tra các chỉ số tim mạch, huyết áp, tiểu đường của D. May mắn, phụ huynh đưa đi khám kịp thời nên kết quả vẫn còn trong giới hạn kiểm soát, chưa cần phải dùng thuốc.
Bổ sung đủ nhóm chất, đa dạng thực phẩm và ăn vừa đủ để tránh trẻ bị béo phì ở độ tuổi dậy thì. (Ảnh minh họa)
Bác sĩ Loan cho biết việc bố mẹ thúc ép con ăn, khiến con bị thừa cân, béo phì như trường hợp của bệnh nhân D không hiếm. Đây chính là sai lầm thường gặp nhất về việc chăm sóc dinh dưỡng cho con ở độ tuổi dậy thì.
“Thông thường khi phụ huynh thúc em con ăn, ở ngay giai đoạn đầu sẽ chưa thấy sự thay đổi gì rõ rệt, vì khi đó là giai đoạn tích tụ. Sau đó khoảng 1-2 năm sau, trẻ sẽ tăng cân rất nhanh và gây nên tình trạng thừa cân, béo phì.
Khi bị béo phì, ngoài nguy cơ tiểu đường, huyết áp, tim mạch thì ở lứa tuổi dậy thì sẽ ảnh hưởng rất lớn đến tâm lý, nhất là các bé gái. Thậm chí, đã có trường hợp vì bị tăng cân quá bị các bạn cười chê, sau đó có trẻ ép cân đến mức cơ thể suy kiệt, phải nhập viện cấp cứu”, bác sĩ Loan chia sẻ.
Bổ sung dinh dưỡng cho con sao cho hợp lý ở tuổi dậy thì
Theo bác sĩ Loan, việc bổ sung dinh dưỡng cho trẻ ở giai đoạn tuổi dậy thì rất tốt, giúp trẻ phát triển được chiều cao. Tuy nhiên, về nguyên tắc cần phải bổ sung đúng và đủ chứ không bao giờ được bổ sung thừa.
Ở giai đoạn dậy thì, trẻ vẫn cần bổ sung đầy đủ 4 nhóm chất (bột đường, đạm, protein, vitamin và khoáng chất), tuy nhiên điều luôn ghi nhớ là: Bổ sung cân đối hàng ngày.
“Tuyệt đối không nên vì muốn con tăng cân, cao lớn mà chỉ cho con ăn nhiều thịt, cá, tôm, cua và uống sữa… nhưng quên cho con ăn rau xanh, quả chín. Làm như vậy sẽ mất cân bằng nhóm chất và gây hệ lụy cho sức khỏe”, bác sĩ Loan khuyến cáo.
Ở giai đoạn này, bố mẹ nên chú ý đủ năng lượng nạp vào cơ thể trẻ. Bởi nếu nạp quá nhiều, số năng lượng không tiêu hao hết sẽ tích mỡ và đây chính là nguyên nhân dẫn đến thừa cân, béo phì.
Ngoài vấn đề dinh dưỡng, việc quan tâm đến tâm sinh lý của trẻ ở tuổi dậy thì cũng rất quan trọng.
“Để bố mẹ tính được năng lượng chính xác nạp vào cơ thể mỗi trẻ là khá khó khăn. Tốt nhất, bố mẹ nên cân đối và tính chỉ số BMI (theo chiều cao, cân nặng) để biết được tình trạng của con đang ở mức nào, sau đó bổ sung năng lượng cho hợp lý”, bác sĩ Loan tư vấn.
Ngoài dinh dưỡng, ở độ tuổi này bác sĩ Loan cho rằng, bố mẹ nên bổ sung thêm canxi cho trẻ 1 đến 2 lần/năm, để đảm bảo xương chắc khỏe và phát triển chiều cao.
Cùng với việc bổ sung canxi, dinh dưỡng thì tập luyện thể dục thể thao cũng có vai trò rất quan trọng để phát triển chiều cao cho trẻ ở tuổi dậy thì. Kết hợp với đó là việc chăm sóc giấc ngủ cũng như chế độ sinh hoạt hợp lý. Trẻ ở độ tuổi dậy thì nên được ngủ đủ 8 tiếng/ngày, tuyệt đối không cho trẻ thức khuya vì đó cũng là nguyên nhân hạn chế sự phát triển chiều cao ở trẻ.
