Bánh chưng xanh là một món ăn truyền thống không thể thiếu trong mỗi dịp Tết Nguyên Đán. Cách gói bánh chưng đẹp bằng khuôn hay không dùng khuôn không quá khó nhưng cũng đòi hỏi sự khéo léo từ cách chọn lá, ngâm gạo, gói cho đến luộc.
Bánh chưng ngày Tết không xa lạ đối với người Việt. Bánh chưng là sự hòa quyện của gạo, đỗ, thịt được gói trong lớp lá dong xanh. Khi bánh chín có hương thơm từ lá dong, gạo, đỗ, độ ngậy nhẹ của thịt tạo nên hương vị đặc trưng của ngày Tết truyền thống. Còn gì tuyệt vời và ý nghĩa hơn nữa khi những chiếc bánh chưng xanh đẹp, vuông vắn được chính mình làm ra được đặt lên bàn thờ tổ tiên trong những ngày Tết.
Nhưng để gói được chiếc bánh chưng vuông vức, luộc bánh xanh, không bị bục lá và để được lâu thì cần phải có những bí quyết riêng. Bếp Eva hướng dẫn 3 cách gói bánh chưng (gói vo bằng tay, gói bằng khuôn và gói tròn dài) và cách luộc bánh xanh, rền các gia đình có thể áp dụng ngay sau đây!
Nguyên liệu gói bánh chưng
- Gạo nếp: 4kg
- Đỗ xanh: 1kg
- Thịt ba chỉ: 1kg
- Gia vị: muối, hạt tiêu, gừng, hành khô
- Lá dong: 40-50 lá
- Dây lạt buộc: 2 bó
- Khuôn gói bánh
Gạo nếp, đỗ xanh, lá dong và thịt mỡ là những nguyên liệu chính gói bánh chưng
Ngâm gạo nếp
- Gạo nếp dùng gói bánh chưng ngon nên chọn loại nếp mùa hay nếp cái hoa vàng, hạt bóng mẩy và đều nhau.
- Gạo nếp ngâm khoảng 10 - 12 tiếng bằng nước lạnh sau đó vo qua, để ráo nước và xóc muối trắng lượng vừa phải cho thêm vị đậm đà.
- Để giúp bánh chưng xanh hơn: Dùng lá riềng giã nhỏ lấy nước trộn với gạo nếp trước khi gói bánh, bánh sẽ có màu xanh suốt từ vỏ đến nhân.
Chọn và làm sạch lá dong
- Chọn lá dong gói bánh phải tươi, có độ dai tốt, không bị giòn. Chọn lá có màu sắc xanh đậm, phiến lá to vừa phải để có thể gói trọn được phần bánh bên trong. Nên chọn lá bánh tẻ không quá già cũng không quá non, như vậy bánh mới có được màu xanh đẹp.
- Lá dong rửa sạch 2 mặt rồi lấy khăn lau cho khô lá, để ra chỗ thoáng cho khô hơn. Sau đó, lấy dao cắt sống lá (cắt sát vào lá nhưng không cắt quá sâu sẽ làm rách lá)
Sơ chế nhân bánh đỗ xanh, thịt
- Đỗ xanh ngâm trong nước 2 tiếng cho nở rồi vo sạch để ráo nước. Sau đó trộn đỗ với 1 muỗng muối rồi cho vào nồi hấp (đồ) chín mềm. Lấy muỗng đánh nhuyễn rồi nắm đỗ thành từng nắm vừa tay.
- Thịt đem rửa sạch, thái thành những miếng dày khoảng 1-2cm, dài khoảng 5-6cm. Sau đó ướp với muối và hạt tiêu.
Chuẩn bị lạt giang buộc bánh
Lạt giang dùng để gói bánh chưng là một vật liệu không thể thiếu để có những chiếc bánh đẹp. Sử dụng cây giang có đốt dài khoảng 70-100cm ngâm qua nước 5-6 tiếng cho mềm. Dùng dao chẻ thành lạt rồi phơi khô để khi gói bánh sẽ chắc tay, mềm và dễ buộc.
1. Cách gói bánh chưng bằng tay không cần khuôn
Bước 1: Đặt 2 lá dong to không rách vuông góc với nhau, mặt phải (màu xanh đậm) úp xuống dưới. Sau đó, đặt tiếp 2 lá nữa vuông góc với nhau nhưng mặt phải hướng lên trên.
Mục đích để khi gói bánh lại, phần mặt ngoài bánh là mặt phải lá sẽ xanh đẹp, phần mặt trong gói nhân bánh cũng được tiếp xúc với mặt phải lá cũng sẽ được xanh hơn và khi bóc bánh không bị dính.
Xếp màu xanh lá dong vào trong để bánh không bị dính
Bước 2: Cho 1 bát gạo vào giữa phần lá đã xếp.
- Lấy một nửa nắm đỗ cho lên trên chỗ gạo ấn nhẹ để trũng xuống, rồi đặt 1-2 miếng thịt vào giữa phần đỗ sau đó, úp nửa phần đỗ xanh còn lại lên miếng thịt. Và cuối cùng đổ 1 bát gạo nếp dùng tay san ra sao cho gạo bao kín nhân đỗ và thịt.
Cho nhân bánh vào giữa phần gạo
Bước 3: Dùng tay gấp phần lá dong bên phải và trái thật chắc tay, phần mép lá thừa giấu vào trong hoặc có thể cắt đi.
- Bóp 2 bên mép đầu và cuối của bánh rồi gấp lại, vừa gập vừa vỗ nhẹ để bánh tạo thành hình vuông vắn.
- Buộc 2 lạt song song với nhau để giữ cho bánh chặt, lá không bị bung. Sau đó, buộc tiếp 2 chiếc lạt vuông góc với 2 lạt trên. Phần lạt buộc thừa cuốn lại và cài vào cho gọn. Dùng tay ấn 4 góc của bánh chưng để bánh chặt và vuông vắn.
Hình ảnh cách gói bánh chưng không cần khuôn
2. Cách gói bánh chưng bằng khuôn vuông
Bước 1: Đặt 2 lá dong chiều phải úp xuống dưới, sao cho nửa mặt lá dong này đè lên nửa mặt lá dong kia và ngược chiều nhau. Sau đó, đặt tiếp 2 lá mặt phải hướng lên trên vuông góc với nhau. Úp ngược khuôn vào giữa.
Cách xếp lá gói bánh chưng vuông
Bước 2: Gói chiếc khuôn nhỏ với lá dong như cách gói bánh chưng bằng tay ở trên.
Bước 3: Dùng khuôn to lồng vào chiếc khuôn nhỏ rồi nhấc khuôn bé ra, sau đó mở lá.
Gói khuôn nhỏ để tạo hình bánh chưng
Bước 4: Sau đó cho nguyên liệu vào phần khuôn lá đã được hình thành gồm: Cho 1 bát gạo dưới đáy khuôn, sau đó cho 0.5 nắm đỗ xanh san đều. Tiếp theo cho 1-2 miếng thịt, 1 lớp đỗ và cuối cùng là phủ kín 1 bát gạo.
Bước 5: Gói các lá thừa kín đều bánh chưng, dùng tay giữ phần lá thừa và nhấc khuôn ra.
Gói bánh chưng bằng khuôn
Bước 6: Dùng 4 lạt buộc bánh lại. Lấy tay ấn 4 góc bánh, ấn nhẹ ép xuống mặt phẳng để bánh chặt và vuông vắn hơn.
Buộc bánh bằng dây lạt
3. Cách gói bánh chưng dài
Bước 1: Đặt 3 lá dong úp xuống, lá này chồng lên nửa lá kia. Xếp dây lạt bên dưới lá (tùy vào kích cỡ mà căn chỉnh khoảng cách dây lạt).
Bước 2: Múc 1 bát gạo cho vào giữa 2 lá, san cho đều gạo theo chiều dọc của lá bánh. Tiếp đó cho 1 lượt đỗ xanh, 1 lớp thịt, lại tiếp 1 lớp đỗ và 1 bát gạo phủ lên kín phần nhân bánh.
Bước 3: Gấp lá dong theo hình sống lá, vuốt đều vận lá và dùng 1 lạt buộc cố định lại. Nhẹ nhàng bẻ gập phần lá ở gói dưới và dựng ngược bánh lên. Vỗ nhẹ bánh rồi sau đó bẻ đầu lá phía trên gập xuống sát thân bánh, dùng lạt buộc cố định lại. Lộn đầu bánh lại, buộc đầu còn lại tương tự như đầu trên.
Sử dụng thêm dây lạt để buộc chặt giành bánh cho thật chắc.
Cách gói bánh chưng dài
Bánh chưng dài có thể gói bằng lá dong hoặc lá chuối đều được
Cách luộc bánh chưng ngon, xanh không bị sượng
- Phần cuống lá dong thừa xếp xuống đáy nồi để khi luộc không bị cháy bánh. Nhiều người còn lót thêm lá dong thừa xung quanh thành nồi để nước luộc bánh xanh, thơm từ đó bánh cũng xanh hơn.
- Xếp bánh thẳng đứng vào nồi sao cho các bánh khít chặt với nhau.
- Đổ nước ngập bánh và luộc trong khoảng 10-12 tiếng. Trong quá trình luộc cần giữ nước ngập bánh liên tục, vì vậy hãy chuẩn bị sẵn nước dự trữ. Cứ 1 tiếng kiểm tra 1 lần nếu nước bị giảm thì đổ thêm nước vào.
Nước ngập bánh khi luộc
- Lửa trong quá trình luộc để cháy vừa phải và liên tục
- Khi bánh chín, vớt bánh ra cho vào chậu nước lạnh và lấy khăn lau sạch nhựa mặt ngoài bánh. Sau đó, xếp bánh thành các lớp ra mâm đặt ra chỗ thoáng trong nhà, rồi đặt tiếp mâm nữa đè lên trên. Cho 1 vật nặng đè lên để ép bánh ra nước, chắc mịn.
Thành phẩm bánh chưng xanh ngon, hấp dẫn cho ngày Tết
