Món ăn với cái tên lạ tai này là một trong những đặc sản nổi tiếng ở một số tỉnh phía Bắc.
Khâu nhục (hay còn có tên là khau nhục, nằm khâu) là món ăn có nguồn gốc từ Quảng Đông, Trung Quốc, được du nhập vào Việt Nam đã từ lâu. Món ăn này được biết đến như một đặc sản ở Lạng Sơn, nhưng khâu nhục còn xuất hiện ở một số tỉnh phía Bắc khác như Bắc Giang, Quảng Ninh.
Tên gọi độc đáo của món đặc sản này là do xuất phát từ phiên âm tiếng Hoa với “khâu” có nghĩa là “hấp đến mềm rục” còn “nhục” nghĩa là "thịt". Do vậy, khâu nhục có thể được hiểu là món thịt hấp cách thủy đến mức chín mềm nhừ.
Nguyên liệu chính để làm món khâu nhục là thịt ba chỉ. Thịt ba chỉ để chế biến món ăn này phải là loại không nạc quá cũng không mỡ quá và có 3 tầng nạc là ngon nhất. Thịt ba chỉ còn tươi mua về được cạo lông, làm sạch rồi cho nguyên tảng vào luộc qua nước sôi. Bước này sẽ giúp loại bỏ các chất bẩn và khiến miếng thịt săn chắc hơn.
Sau khi thịt ra và để ráo nước, người làm sẽ châm thịt bằng một dụng cụ có đầu đinh nhọn. Châm đều khắp phần bì để miếng thịt giữ được độ giòn, săn chắc và dễ ngấm gia vị. Để món ăn có màu sắc hấp dẫn, người ta sẽ bôi một lớp mật ong lên bề mặt thịt rồi thả miếng thịt vào chảo ngập dầu. Sau khoảng 4-5 phút, nếu thấy phần bì chuyển sang màu nâu cánh gián đẹp mắt là có thể vớt ra.
Ngoài thành phần chính là thịt ba chỉ thì không thể thiếu các loại gia vị tẩm ướp đi kèm đậm chất “núi rừng” như thàu xôi, hành tỏi, địa liền, thảo quả, phùi nhủi (đậu phụ), chăm chắm (chanh muối). Tất cả các nguyên liệu được thái nhỏ, băm nhuyễn rồi trộn đều với nhau.
Thái thịt ba chỉ đã chiên vàng giòn thành từng miếng, ướp với xì dầu và hỗn hợp gia vị băm nhuyễn ở trên. Chờ khoảng 30 phút để thịt ngấm đều các gia vị rồi xếp thịt vào bát. Phần gia vị được phủ lên trên sao cho kín bề mặt thịt. Sau đó đem những bát thịt đầy đặn này đi hấp cách thủy ở 100 độ C. Sau khoảng 4-5 tiếng là thịt chín mềm là có thể thưởng thức.
Tuy việc chế biến khá mất thời gian, công sức nhưng bù lại, món ăn này cũng có thể sử dụng lâu ngày mà không làm mất đi hương vị. Món khâu nhục được gọi là đạt chuẩn phải dậy mùi thơm nức mũi từ gần 10 loại gia vị kèm theo. Những miếng thịt màu nâu cánh gián chín nhừ, núng nính, bóng loáng. Miếng thịt khi đưa vào trong miệng thì có vị béo ngậy, mềm tan như thạch và mùi thơm nức mũi.
Quá trình nấu kỳ công, tinh tế, khâu nhục còn có cách bài trí độc đáo. Miếng thịt được hấp cách thủy bằng bát và khi chín được lật úp lại, xếp lên đĩa tạo thành hình một quả đồi nhỏ đang nhô cao, thể hiện sự no đủ, tràn đầy, lớn mạnh trong tương lai. Bởi vậy, khâu nhục là món ăn mang ý nghĩa may mắn, không thể thiếu trong những dịp đặc biệt như lễ Tết, cưới hỏi của người dân địa phương.
Trước kia, nhiều người phải lên tận Lạng Sơn, Quảng Ninh,... để thưởng thức món khâu nhục trứ danh. Nhưng giờ đây, món ăn này được đóng gói và vận chuyển đến bất kỳ nơi đâu để phục vụ những vị khách sành ăn khắp cả nước.
