Lá đọt mọt non mềm và mịn như nhung, có vị chua ngọt, hơi chát,... được dùng làm rau ăn sống, thường ăn với lẩu mắm, mắm kho và các món thịt kho.
Cây đọt mọt có nguồn gốc ở châu Á. Chúng mang đặc điểm: thân cây gỗ cao trung bình 8-10m, có thể cao tới 15-30m, với lá thường rũ xuống. Cây gỗ màu nâu đỏ, gỗ chỉ dùng làm củi đun và vật dụng trong gia đình; lá kép chẵn, gồm 2 cặp lá chét màu trắng rồi hồng, xanh, mềm, hình trái xoan ngược hay thon hoặc hơi hình lưỡi liềm; cặp ở trên dài 5-10cm, rộng 2-4,5cm, không cân xứng ở gốc, nhọn hoặc lõm tròm ở đầu; cụm hoa gồm 1-2 chùm ngắn ở nách lá, số lượng hoa không nhiều, màu trắng hoặc nâu; quả hóa gỗ, dài 2-3cm, có lông hoặc nhẵn, bề mặt xù xì, màu nâu, chứa 2-3 hạt.
Hiện cây đọt mọt phổ biến từ Ấn Độ qua Đông Nam Á đến các đảo Thái Bình Dương. Tại Việt Nam, chúng thường mọc trong các rừng ngập mặn, dựa rạch nước lợ.
Lá đọt mọt.
Trong các bộ phận của cây đọt mọt có lá có thể ăn được. Theo đó, lá đọt mọt non mềm và mịn như nhung, có vị chua ngọt, hơi chát,... được dùng làm rau ăn sống, thường ăn với lẩu mắm, mắm kho và các món thịt kho.
Dân miền Tây thường ăn lá đọt mọt non với cá bống, cá cơm, cá lòng tong kho khô và các món cá kho tiêu, kho tộ khác. Đặc biệt người Châu Đốc (Vĩnh Long) hay kho tộ cá long tong đá với lá đọt mọt rồi ăn cùng cơm là ngon tuyệt... thậm chí ăn no rồi vẫn muốn ăn tiếp.
Lá đọt mọt hiện được rao bán ở các trang thương mại điện tử hoặc một số chợ ở miền Tây với giá từ 80.000 – 100.000 đồng/kg. Đặc biệt người dân thành phố muốn thưởng thức đúng vị các món ăn kết hợp loại lá này chỉ có thể về những vùng quê trồng đọt mọt để thưởng thức.
Lá đọt mọt ăn kèm với bánh xèo.
Bên cạnh đó, đọt mọt còn có thể làm cây cảnh trang trí vườn nhà. Ở huyện Thủ Thừa (Long An) có một cây đọt mọt cổ thủ trên 100 tuổi của một cụ giả xưa đã trồng làm cây cảnh.
Theo Đông y, người ta dùng lá nấu sôi trong sữa bò và thêm mật ong vào dùng đắp ngoài chữa phong hủi, ghẻ và bệnh ngoài da. Dầu hạt cũng dùng trị phong, ghẻ và bệnh ngoài da. Còn rễ dùng làm thuốc tẩy xổ.
Theo Tây y:
• Hoạt động chống ung thư/Cytotoxic: Nghiên cứu điều tra những tác động gây độc tế bào ung thư của các chất chiết xuất từ 16 cây dược liệu khác nhau từ Bangladesh, bao gồm cả cây đọt mọt (Cynometra ramiflora), cho thấy lá đọt mọt có tác dụng chống lại các tế bào ung thư dạ dày, ung thư ruột kết và các dòng tế bào ung thư vú của con người. Lá đọt mọt gây độc tính thấp đối với nguyên bào sợi chuột nhưng gây độc tế bào chọn lọc đối với các dòng tế bào ung thư khác nhau.
• Phytochemical/kháng khuẩn: Phytochemical sàng lọc có tác dụng chống viêm nướu răng, tạo giảm đường, do có tannin và saponin. Nghiên cứu cho thấy hoạt tính kháng khuẩn E coli, tụ cầu khuẩn lớp biểu bì, Shigella dysenteriae, Enterococci, S sonnei, S aureus, S typhi, S flexneri và Vibrio cholera ở mức trung bình trở lên.
• Làm giảm glucose máu: Thực nghiệm cho thấy lá đọt mọt (Cynometra ramiflora ) đã được chứng minh làm giảm đáng kể mức đường huyết sau ăn của những con chuột thí nghiệm cho ăn trực tiếp đường sucrose.
