Trước kia, đây là quả dại lên rừng hái mới có nhưng hiện đã trở thành quả đặc sản, thậm chí là cây trồng chính ở một số huyện vùng cao, giúp bà con giảm nghèo.
Táo mèo là cây thân gỗ, thuộc dạng bán thường xanh, có chiều cao trung bình khoảng 1.5 – 3m. Chúng có đặc điểm: cành non màu nâu tím và có nhiều lông nhỏ nhưng sẽ chuyển sang màu nâu đen khi về già; lá hình mũi giác, đỉnh nhọn và thường bị rụng từ rất sớm. Mỗi phiến lá dài khoảng 2 – 10cm, rộng 2cm, phần cuống lá của cây táo mèo ngắn chừng 1 – 2cm. Lá rất mỏng, hai mặt của lá được phủ lớp lông tơ nhỏ và có mép lá nguyên; hoa mọc thành từng cụm, mỗi cụm sẽ nở từ 3 – 5 bông, bông hoa nhỏ và có màu trắng ngà; đài hoa có hình chuông, cánh hoa thuôn dài và được phủ đều lông tơ nhỏ; quả thuộc dạng thịt, có hình trứng, đường kính từ 2 – 3 cm. Bên ngoài quả có màu vàng xanh hoặc màu xanh, cũng có đôi lúc quả có màu tía đỏ.
Cây táo mèo chỉ sinh trưởng ở khu vực đồi núi, có độ cao khoảng 1500 – 3000m. Vì vậy, những khu vực đồng bằng sẽ không có sự xuất hiện của loài cây này. Ở nước ta, một số tỉnh miền núi phía Bắc có số lượng cây táo mèo nhiều nhất như: Hòa Bình, Lai Châu, Lào Cai, Yên Bái và Sơn La.
Trước kia, táo mèo là quả dại lên rừng hái mới có nhưng hiện đã trở thành quả đặc sản, cây chủ yếu mọc tự nhiên trên rừng. Thậm chí, chúng là cây trồng chính ở một số huyện vùng cao, giúp bà con giảm nghèo.
Mặc dù là đặc sản song loại quả này có giá rất phải chăng, phù hợp với túi tiền của mọi nhà: 35.000 – 45.000 đồng/kg. Chúng gồm 2 loại: táo mèo tươi và táo mèo khô.
Táo mèo tươi
Nếu sử dụng dạng tươi thì chị em không vất vả trong các công đoạn sơ chế nguyên liệu. Chỉ cần rửa sạch rồi đem táo mèo tươi ngâm rượu hoặc có thể làm giấm tùy theo nhu cầu sử dụng của mỗi người.
Khi sử dụng táo mèo tươi, hầu như tất cả giá trị dinh dưỡng sẽ được giữ gìn trọn vẹn. Vì vậy, mỗi gia đình thường sẽ ngâm 1 bình rượu hoa quả, 1 hũ giấm hoặc ngâm rượu táo để phòng khi cần là có thể đem sử dụng ngay.
Táo mèo khô
Táo mèo khô là thành phẩm của quả tươi sau khi thu hoạch về được đem phơi khô. Quả táo mèo khô được rửa sạch, đem đi phơi khô và bảo quản với nhiệt độ lý tưởng để có thể sử dụng quanh năm.
Để được táo mèo khô đúng chuẩn hương vị, thơm ngon, giàu giá trị dược liệu, công đoạn sơ chế nguyên liệu và phơi khô táo sẽ tốn rất nhiều thời gian. Vì tất cả công đoạn đều làm thủ công, không sử dụng bất kỳ hóa chất hay chất tạo màu.
Loại quả này sau khi sấy khô có vị chua, khi ăn cảm thấy hơi chát. Nhưng đem nó ngâm với mật ong hay táo mèo ngâm rượu, đường thì sẽ có vị chua ngọt.
Từ táo mèo, chị em nội trợ có thể chế biến thành những thức uống ngon như
Táo mèo mật ong
Quả táo mèo sau khi đem rửa sạch sẽ được xếp vào hũ dùng để ngâm. Sau đó cho mật ong vào ngập mặt táo. Đóng thật chặt nắp bình và đem ngâm khoảng 4 tháng. Trong những ngày đầu khi ngâm bạn nên lắc bình để mật ong được ngấm đều lên các quả táo.
Sau khoảng 4 tháng là bạn đã có cho mình hũ siro táo mèo mật ong ngon và tốt cho sức khỏe cả nhà. Đối với loại siro táo mèo và mật ong nếu được bảo quản tốt có thể dùng trong vòng 2 năm.
Táo mèo ngâm đường
Quả táo mèo đem đi rửa sạch rồi thái thành từng miếng mỏng. Xếp quả táo theo từng lớp vào các hũ thủy tinh với công thức 1 lớp táo đến 1 lớp đường. Sau khi cho tất cả nguyên liệu vào hũ thì đóng chặt nắp hũ lại. Đối với 1 2 ngày đầu bạn cần lắc bình từ 1 – 2 lần để đường được ngấm đều lên các miếng táo.
Táo ngâm đường phải được bảo quản nơi râm mát, không được bỏ vào tủ lạnh và tránh ánh nắng trực tiếp. Bạn có thể sử dụng nước táo mèo ngâm đường sau 4 – 6 tháng ngâm và táo ngâm đường nên dùng hết trong 2 năm.
Theo y học cổ truyền, táo mèo có vị chua, hơi chát, thuộc nhóm tiêu thực hoá tích, giúp tăng bài tiết acid mật và pepsin dịch vị... chủ yếu dùng làm thuốc trị các chứng rối loại tiêu hoá, kích thích tiêu hoá, giúp ăn ngon miệng. Ngoài ra, chúng còn có tác dụng làm đẹp da, mịn da. Dịch chiết táo Mèo có tác dụng ức chế trực khuẩn E.coli, lỵ, bạch hầu, thương hàn, tụ cầu vàng, khá mạnh.
