Món ăn có cái tên độc lạ này chắc chắn sẽ khiến nhiều người phải tò mò muốn xem thử là món gì.
Có những món ăn chỉ nghe tên thôi bạn cũng đoán được nó làm từ nguyên liệu gì, được chế biến ra sao. Thế nhưng ngược lại, cũng có những món nghe tên rất lạ mà bạn chẳng thể đoán ra nó là món gì. Chắc chắn trong những món đặc sản có cái tên nghe lạ tai phải nhắc ngay đến món pa pỉnh tộp.
Pa pỉnh tộp trong tiếng Thái có nghĩa là cá nướng gập nguyên con. Tưởng đơn giản vậy thôi nhưng với cách chế biến, gia vị cầu kì hơn so với cá nướng thông thường, pa pỉnh tộp ăn có vị thơm ngon đặc biệt.
Do đồng bào người Thái có tập quán sinh sống gần nơi sông, suối, ao hồ nên họ đánh bắt cá rất giỏi, và món ăn quen thuộc trong mỗi bữa ăn cũng là những con cá bắt được từ dưới sông, dưới suối.
Cá có thể chế biến thành nhiều món khác nhau nhưng hầu hết đều là những món chế biến khá đơn giản. Còn món pa pỉnh thì được làm cầu kỳ hơn với rất nhiều loại gia vị đặc trưng. Món ăn này không chỉ phục vụ bữa cơm hàng ngày mà còn được làm để người Thái đãi khách quý đến thăm.
Cá để làm món pa pỉnh tộp thì kích thước cá to nhỏ đều làm được, gồm cá trắm, chép, rô, trôi… Tuy nhiên, cá to cỡ 5 lạng trở lên mới dễ làm và ngon nhất là cá chép nướng. Khi mổ cá, người ta dùng dao sắc nhọn mổ từ sống lưng xuống, xẻ dọc phần trên thân cá từ đầu đến đuôi. Chú ý không mổ đằng bụng cá, không làm đứt miệng cá,vì khi gập cá lại, sẽ nhét đuôi cá ngược lên vào đằng miệng cá để giữ cho gia vị ở phần bụng cá không bị rơi vãi ra bên ngoài.
>>> Xem thêm:
Loại cây trồng làm bờ rào, giờ thành đặc sản nức tiếng đất Quảng, ăn vừa ngon vừa ngọt
Loại cây dại xưa không ai ngó ngàng, tách hạt ra thành đặc sản khiến chị em phát sốt
Pa pỉnh tộp cần nhiều thứ gia vị trộn lẫn với nhau sao cho đậm đà, gồm: Rau thơm, hành lá, thì là, rau húng, thái nhỏ, xả, hành củ, gừng, tỏi, ớt tươi được đập dập giã nhỏ, sau đó trộn mắm muối mì chính vừa đủ. Nhưng có một thứ không thể nào thiếu được, đó là mắc khén. Đây là một loại hạt tiêu rừng, có vị thơm, hăng hăng, cay cay rất đặc trưng chỉ có ở miền núi Tây Bắc, dùng để làm gia vị cho hầu hết các món ăn của đồng bào vùng cao. Việc chọn cá, cho đến cách trộn gia vị ướp cá cũng rất quan trọng.
Khi đã ướp đầy đủ gia vị lên toàn thân cá, phần nhiều gia vị này được trộn lẫn với lòng cá đã làm sạch rồi cho vào trong bụng cá. Sau đó gập ngang thân cá lại, tức là gập làm sao phần đầu và phần đuôi cá chụm lại với nhau. Bà con dùng thanh nứa, que tre tươi chẻ đôi một đầu làm cái kẹp cá và dùng lạt buộc chặt một đầu kẹp lại với nhau, đặt lên nướng trên than củi đỏ rực. Nếu dùng thanh tre, nứa khô để kẹp nướng thì dễ bị cháy, làm gãy kẹp trong khi cá chưa kịp chín.
Trong quá trình nướng, cũng phải điều chỉnh lượng than củi ít hay nhiều sao cho hợp lý và xoay lật chiều nướng cho cá chín đều, thơm ngon, nhìn ngoài vàng ươm mà bên trong cũng đủ độ chín kỹ. Pa pỉnh tộp nóng hổi ăn với xôi nếp thì càng hấp dẫn.
Các món ăn dân tộc Thái như pa pỉnh tộp, cơm lam, gà nướng đều là những món không thể thiếu khi phục vụ du khách thập phương. Khách du lịch đến từ Hà Nội, Hải Phòng, Quảng Ninh… đều vô cùng thích những món ăn này. Thậm chí còn đóng gói mang về làm quà, nhất là cá pỉnh tộp, ai được ăn cũng khen ngon. Tuy nhiên, pa pỉnh tộp có nhiều loại cá, phải biết chọn cá nuôi ở ao, cá sông suối tự nhiên thì nướng mới không bở, thịt chắc, ăn mới thơm ngon.
Đối với người Thái, pa pỉnh tộp là một món ăn gắn liền với mọi hoạt động đời sống. Nó là một món đặc sản dân tộc không thể thiếu trong bữa cơm tiếp đãi khách quý đến thăm, thể hiện sự tôn trọng khách của gia chủ. Trong đám cưới đám hỏi, nhà trai sang bên nhà gái ăn hỏi cũng phải có đôi gà luộc, đôi cá nướng để mở đầu câu chuyện. Lúc đi rừng, lên nương, bà con cũng thường mang theo gói xôi, gói cá nướng để ăn. Khi đi thăm người thân, người Thái cũng sẽ mang theo gói xôi, gói cá nướng của nhà mình để làm chút quà biếu.
Đặc biệt mỗi dịp tết đến xuân về, dù nhà giàu hay nhà nghèo, các gia đình người Thái cũng phải có con cá pỉnh tộp để đặt lên bàn thờ tổ tiên, báo cáo với tổ tiên một năm qua làm việc ra sao và mong tổ tiên phù hộ độ trì cho con cháu, một năm mới an khang, thịnh vượng.
