Những điều cần biết về bệnh sốt rét

Bệnh sốt rét là một trong những bệnh truyền nhiễm phổ biến nhất và là vấn đề rất nghiêm trọng đối với sức khỏe cộng đồng. Bệnh gây ra bởi ký sinh trùng Plasmodium, lây truyền từ người này sang người khác khi những người này bị muỗi đốt.

Bệnh phổ biến ở các khu vực nhiệt đới và cận nhiệt đới của châu Mỹ, châu Á và châu Phi.

Tổ chức Y tế Thế giới báo cáo rằng có hơn 200 triệu trường hợp mắc bệnh sốt rét trên toàn cầu hàng năm và hơn 400.000 trường hợp tử vong.

Có bốn loài ký sinh trùng Plasmodium, sinh vật cụ thể gây ra bệnh sốt rét . Cách phổ biến nhất để bị nhiễm bệnh là bị muỗi Anopheles cái đốt, loài muỗi này có thể đã chọn ký sinh trùng bằng cách cắn người khác bị nhiễm bệnh.

Một khi dạng lây nhiễm của ký sinh trùng Plasmodium xâm nhập vào cơ thể, nó sẽ nằm lại trong gan, sinh sản và sau đó xâm nhập vào các tế bào hồng cầu. Lúc này, các triệu chứng của bệnh sốt rét sẽ bắt đầu xuất hiện.

Bên cạnh việc lây nhiễm trực tiếp từ vết muỗi đốt, bệnh sốt rét có thể lây truyền qua đường truyền máu, mặc dù bệnh này rất hiếm. Trẻ sơ sinh đôi khi nhiễm ký sinh trùng từ mẹ trước khi sinh. 4 Những người bị suy giảm hệ thống miễn dịch, bao gồm cả phụ nữ đang mang thai, có nhiều khả năng mắc bệnh sốt rét sau khi bị cắn.

Hầu hết các triệu chứng của bệnh sốt rét là kết quả của độc tố mà ký sinh trùng tạo ra khi nó xâm nhập vào các tế bào hồng cầu. Những chất độc này có thể gây thiếu máu và trong nhiều trường hợp, tắc nghẽn các mạch máu nhỏ trên khắp cơ thể.

Các triệu chứng phổ biến nhất của bệnh sốt rét bao gồm đau đầu, mệt mỏi, các vấn đề về đường tiêu hóa (đau bụng, buồn nôn, nôn và tiêu chảy) và đau cơ. 3  Sốt rét cũng được đặc trưng bởi các chu kỳ sốt kéo dài từ sáu đến 24 giờ, xen kẽ với ớn lạnh, run rẩy và đổ mồ hôi. Những triệu chứng theo chu kỳ này thường là những triệu chứng có khả năng khiến bác sĩ biết rằng bệnh nhân có thể mắc bệnh sốt rét.

Nếu bệnh sốt rét không được điều trị, các hệ thống của cơ thể khác ngoài hệ tuần hoàn có thể bị ảnh hưởng. Điều này có thể gây ra các triệu chứng ít phổ biến hơn như ho, khó thở và lượng đường trong máu thấp ( hạ đường huyết ).

Sốt rét có thể gây ra các biến chứng nghiêm trọng ở 60% số người bị nhiễm bệnh, đặc biệt là những người bị thiếu hụt hệ thống miễn dịch. Phụ nữ mang thai cũng đặc biệt dễ mắc bệnh sốt rét và có thể sinh con bị dị tật bẩm sinh hoặc nhiễm trùng sốt rét.

Các biến chứng liên quan đến bệnh sốt rét bao gồm:

Thiếu máu

Giảm tiểu cầu, một tình trạng trong đó số lượng tiểu cầu trong máu thấp cản trở quá trình đông máu bình thường

Vấn đề về thận

Sốt rét thể não (Bệnh này không phổ biến nhưng có thể tàn phá hoặc thậm chí gây tử vong.)

Hôn mê, mất ý thức hoặc tử vong

Chẩn đoán bệnh sốt rét ban đầu khá khó khăn. Các triệu chứng ban đầu thường rất mơ hồ và chung chung nên cảm cúm dường như có nhiều khả năng hơn là một bệnh nhiễm ký sinh trùng. Ngoài ra, thời gian ủ bệnh kéo dài có nghĩa là các triệu chứng đặc trưng của bệnh sốt rét có thể không xuất hiện trong vài tuần hoặc vài tháng sau khi muỗi đốt.

Một khi nghi ngờ mắc bệnh sốt rét, có thể chẩn đoán bằng cách kiểm tra một giọt máu dưới kính hiển vi để tìm ký sinh trùng sốt rét. Một xét nghiệm không xâm lấn như chụp cắt lớp vi tính (CT) hoặc chụp cộng hưởng từ (MRI) não đôi khi được sử dụng nếu có khả năng bệnh sốt rét đã lan đến não.

Và bởi vì một số triệu chứng của bệnh sốt rét tương tự như các triệu chứng của một số bệnh lý khác, các xét nghiệm chẩn đoán có thể cần thiết để phân biệt chắc chắn bệnh sốt rét với bệnh tật như nhiễm trùng do vi rút hoặc vi khuẩn, nhiễm trùng huyết (một bệnh nhiễm trùng máu toàn thân do vi khuẩn), và thậm chí một cuộc khủng hoảng thiếu máu hồng cầu hình liềm.

Sốt rét được điều trị bằng sự kết hợp của các biện pháp điều trị tại nhà và thuốc không kê đơn (OTC) để kiểm soát các triệu chứng và thuốc theo toa. Để giảm bớt các triệu chứng như sốt, mệt mỏi và đau đầu, hãy thực hiện các bước như uống nhiều nước, ăn uống đầy đủ, quản lý nhiệt độ cơ thể bằng chăn nếu bạn đang làm lạnh hoặc chườm đá nếu bạn đang sốt, nghỉ ngơi và dùng thuốc giảm đau không kê đơn thuốc giảm đau và thuốc hạ sốt có thể hữu ích.

Phòng ngừa là một khía cạnh quan trọng khác của việc kiểm soát bệnh sốt rét. Dưới đây là một số bước cần thực hiện để ngăn ngừa bệnh sốt rét khi đến những nơi khả năng có các muỗi nhiều:

Dùng bình xịt côn trùng hiệu quả có chứa chất chống côn trùng DEET.

Luôn che chắn, áo tay dài và quần dài có thể ngăn muỗi. Nếu bạn định ngủ ở nơi muỗi có thể tụ tập vào ban đêm, hãy sử dụng màn chống muỗi.

Tiêm chủng: Việc tiêm phòng sẽ tùy thuộc vào nơi bạn đến các vùng khác nhau có chứa các loài muỗi khác nhau.