Các chuyên gia cảnh báo việc sử dụng quá nhiều đồ hun khói, xông khói, thịt gác bếp sẽ làm tăng nguy cơ mắc các bệnh mãn tính như tim mạch, tiểu đường, huyết áp.
Trong xã hội hiện đại, việc sử dụng những loại thực phẩm được chế biến sẵn như thịt trâu gác bếp, thịt xông khói trở nên ngày càng trở nên phổ biến. Tuy nhiên, các chuyên gia cho rằng, việc sử dụng những loại đồ ăn này chỉ giải quyết cái lợi trước mắt là nhanh, ít công chế biến… Còn nói về giá trị dinh dưỡng thì dường như không đáp ứng đủ nhu cầu.
PGS.TS Nguyễn Thị Lâm - nguyên Phó Viện trưởng Viện Dinh dưỡng Quốc gia cho biết, thông thường những thực phẩm xông khói, gác bếp thường được làm rất mặn, như thế mới bảo quản được lâu. Do vậy, việc ăn quá nhiều sẽ làm tăng nguy cơ ăn mặn gây ảnh hưởng đến sức khỏe.
Theo khuyến cáo từ Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), một người trưởng thành chỉ nên ăn khoảng 5 gram muối/ ngày. Đây là tổng lượng muối có từ trong thực phẩm, lượng muối được bổ sung trong chế biến món ăn. Tuy nhiên với đồ chế biến sẵn như thịt xông khói, thịt gác bếp mỗi lần sử dụng có thể đã đủ lượng muối cho cơ thể trong cả một ngày.
Việc ăn mặn sẽ ảnh hưởng rất lớn đến sức khỏe, làm tăng nguy cơ mắc các bệnh mãn tính không lây nhiễm như tim mạch, huyết áp, thận…
Các nghiên cứu đã chỉ ra rằng, thịt xông khói chứa nitrit và nitrat nhằm kéo dài thời hạn sử dụng của thịt cũng như làm tăng hương vị. Tuy nhiên, chế độ ăn uống có chứa số lượng lớn nitrit và nitrat có thể làm tăng nguy cơ bệnh tim.
Nitrat có thể làm hỏng mạch máu quanh tim gây ra các bệnh động mạch cứng và hẹp. Nitrat cũng có thể tác động tiêu cực đến hiệu quả sử dụng đường của cơ thể, có thể đặt con người vào nguy cơ gia tăng của bệnh tiểu đường…
PGS.TS Nguyễn Xuân Ninh (nguyên trưởng Khoa Vi chất, Viện dinh dưỡng Quốc Gia) cho rằng, các loại thịt xông khói, thịt gác bếp khi sử dụng chỉ nhằm thỏa mãn nhu cầu “khoái khẩu” của mọi người là chính, còn về giá trị dinh dưỡng dường như có rất ít.
Theo phân tích của vị chuyên gia này, quá trình bảo quản bằng hun khói, thịt sẽ bị hao hụt một phần các chất dinh dưỡng và vitamin. Bản chất những miếng thịt hun thường rất khô, như vậy giá trị dinh dưỡng chắc chắn không còn bằng thịt tươi.
Ngoài vấn đề về mặt dinh dưỡng, PGS Nguyễn Xuân Ninh cũng cảnh báo, việc bảo quản những loại đồ chế biến sẵn như thịt trâu khô, xúc xích, thịt xông khói nếu không đảm bảo sẽ rất dễ bị nấm mốc hoặc vi khuẩn tấn công.
Đặc biệt, nếu ăn phải các thực phẩm bị nấm mốc có chứa độc tố sẽ gây hại cho gan, thậm chí gây ung thư. Đó là chưa kể, những loại thực phẩm này thường được mọi người sử dụng làm đồ nhậu, ăn khi uống rượu, bia. Đây là sự kết hợp chỉ thỏa mãn nhu cầu “sướng miệng”, nhưng lại gây hại cho cơ thể rất lớn. Bởi việc lạm dụng rượu bia từ lâu đã được cảnh báo gây ra hàng loạt bệnh khác nhau, nhất là ung thư.
Không chỉ có vậy, PGS Nguyễn Xuân Ninh cũng khuyến cáo những người bị bệnh lý về thận, gout không nên sử dụng thịt gác bếp, xông khói. “Ví dụ như thịt trâu gác bếp thường được ướp với các loại gia vị cay, nóng, mặn nên khi ăn không chỉ ảnh hưởng đến thận mà còn ảnh hưởng đến hệ tiêu hóa như dạ dày”, PGS Ninh cảnh báo.
Đối với người bình thường, các chuyên gia cũng khuyến cáo không nên dùng nhiều thịt xông khói, thịt gác bếp. Mọi người nên ăn đa dạng dinh dưỡng, không ăn quá nhiều một món, bởi bản chất các loại thịt xông khói có chứa chất béo bão hòa làm góp phần tăng nguy cơ của các vấn đề sức khỏe, nhất là các bệnh mãn tính như tiểu đường, tăng tăng nồng độ cholesterol, làm tăng nguy cơ mắc bệnh tim.
PGS Ninh khuyến cáo người dân không nên ăn nhiều thịt xông khói, gác bếp.
Lưu ý, khi chọn mua sản phẩm, cần phải tìm những loại có nguồn gốc xuất xứ rõ ràng, trước khi ăn cần phải kiểm tra, chế biến lại bằng cách hấp cách thủy hoặc nước (bằng lò vi sóng) vừa để sản phẩm ngon hơn, vừa tránh nguy cơ nhiễm khuẩn.
“Tôi khuyên mọi người chỉ nên ăn những đồ như thịt trâu, lợn gác bếp để thưởng thức chứ không nên lạm dụng. Khi ăn thịt trâu gác bếp nên ăn cùng với nhiều chất xơ (rau, củ, quả), uống nhiều nước để tốt cho đường tiêu hóa và nhanh chóng đẩy chất độc ra ngoài”, PGS Ninh khuyến cáo.
