Loài cua Việt Nam nổi tiếng với đôi càng như cua hoàng đế nhưng lại có giá rẻ hơn nhiều, đang được người sành ăn lùng mua về thưởng thức.
Ca dao, dân ca của dân chài vùng vịnh Hạ Long có câu hát đối:
“Chồng em như con cù kỳ
Em xuôi em ngược, biết gì mà ghen”
Câu ca dao, dân ca trên ý nói tính cách người chồng cục mịch, thô ráp, chậm chạp như con cù kỳ. Còn đối với người dân Quảng Ninh, cù kỳ là đặc sản nổi tiếng mang lại nguồn thu nhập khá cho nhiều người.
Cua cù kỳ có nhiều ở Quảng Ninh và Khánh Hòa
Cù kỳ còn có tên gọi khác là cua cù kỳ, cùm cùm hay cua đá, một loại cua biển có hai càng rất to, chân có nhiều lông, thịt săn chắc và rất thơm ngon. Loài này phân bố ở những vùng biển ấm như Malaysia, Indonesia. Tại Việt Nam, cua cù kỳ có nhiều ở Quảng Ninh và Khánh Hòa. Sở dĩ có tên cù kỳ là bởi chúng có chiếc mai to, đôi chân co rúm lại và di chuyển rất chậm chạp, trông có vẻ kỳ lạ hơn các loại cua biển khác.
Cua cù kỳ có thể dễ dàng được nhận ra bởi mai màu nâu, mắt xanh lá cây và hai càng rất to. Chúng sống trong khe đá, trong các mảnh gỗ dọc theo vách đá dọc bờ biển. Chúng có thể phát triển đến kích thước lớn (chiều rộng lên đến 12 cm), ăn các loài phù du, giáp xác nhỏ.
Chị Chính (ở Vân Đồn, Quảng Ninh) cho biết, hải sản Quảng Ninh từ lâu được đánh giá là chắc, ngon hơn ở một số vùng biển khác. Cua cù kỳ tuy có tên kỳ cục nhưng lại có thể chế biến thành nhiều món ngon, thịt ngon hơn ghẹ, giá rẻ hơn cua và rất được các du khách ưa chuộng.
Con cù kỳ là đặc sản nổi tiếng nhiều người tìm mua về thưởng thức
Theo chị Chính, cù kỳ có nhiều loại nhưng ngon nhất là cù kỳ đen hay còn gọi là cù kỳ lông vì chúng rất hiếm và khó đánh bắt. Mỗi kg cù kỳ đen có giá từ 190.000-250.000 đồng/kg, tùy mùa với size từ 3-5 con/kg.
Một loại nữa là cù kỳ nâu, ăn không ngon bằng cù kỳ đen, con cũng nhỏ hơn. Người dân thường lấy càng bán bún, sốt me hoặc xay ra làm canh cua, nước lẩu. Giá cù kỳ nâu ở vào khoảng từ 100.000-130.000 đồng/kg.
Theo những người sành ăn, thịt cù kỳ có thể chế biến thành rất nhiều món, từ càng cù kỳ nướng, hấp, cho đến cù kỳ sốt me, cù kỳ rang muối hay làm bún cù kỳ... Món nào món nấy đều hấp dẫn và ngon vô cùng và đặc biệt là ăn nhiều mà không hề bị ngán.
Cù kỳ có thể chế biến thành nhiều món hấp dẫn
Anh Hoàng Anh (một người dân chuyên đi săn cù kỳ để bán cho thương lái) chia sẻ, cù kỳ ngon nhất vào tháng 3-4, lúc đó cù kỳ mang gạch (trứng), thịt chắc, dày. Tới tháng 5-6 là mùa sinh sản mạnh nhất, cho đến tháng 8, khi bắt đầu có gió mùa, cù kỳ chui sâu vào hang đá, ít chịu ra kiếm ăn. Không giống như con ghẹ chuyên kiếm ăn dưới bùn, thức ăn của loài cù kỳ là những con hà sống bám vào tảng đá.
Sau khi khai thác, cù kỳ được phân loại, con to, mình chắc được các thương lái thu mua với giá 150.000 đồng/kg. Con nhỏ hơn có giá khoảng 120.000 đồng/kg. Đến mùa, mỗi ngày thả lưới, anh Hoàng Anh thường thu về 7-10 kg cù kỳ, kiếm khoảng 1 triệu đồng. Anh nói: “Con cù kỳ đã nuôi sống gia đình em 6 năm nay. Nghề này dễ kiếm, nhưng không phải ai cũng làm được bởi nặng nhọc, vất vả vô cùng”.
