Xưa loại cá này có giá thành rất rẻ, hầu như ít người ăn, giờ đây nó đã đổi đời thành đặc sản được bán với giá đắt.
Cá đù (còn có tên gọi khác là cá lù đù, cá lanh) sống ở các khu vực nước lợ và nước mặn. Đây là loài cá được đánh bắt rất nhiều tại các khu vực biển Vũng Tàu, Cần Giờ, Phước Hải, Bạc Liêu, Bến Tre,…
Họ cá lù đù nhìn chung có đặc điểm khá giống nhau là có thân bầu dục dài, hơi dẹt bên, đầu to, vây lưng chia 2 đoạn. Đoạn trước có tia gai cứng, đoạn sau mềm, răng của cá nhỏ. Bóng hơi lớn, dày, ở một số loài bóng hơi phát ra âm thanh riêng để thông tin cho đồng đội.
Cá đù nhiều thịt, nhưng thịt lại bở nên trước đây nó bị thất sủng
Cá sống gần bờ và rất tạp ăn. Họ cá này thường sống theo đàn lớn ở vùng đáy bùn cát, thường núp trong những rạn, hốc đá. Cá đù bao gồm nhiều loài với số lượng lớn: đù đen, đù kẽm, đù đỏ dạ, đù sóc...., trong đó đù sóc và đù đỏ dạ béo hơn. Riêng đù sóc thường lớn con, nặng không dưới 100g/con.
Cá lù đù phận của nó cũng như cái tên, mặc dù thịt ngon, nhiều nạc chẳng kém cạnh cá thu, cá nạc nhưng lại bị bở nên trước đây loại cá này bị chê lên chê xuống, không ai thèm ăn, giá thành lại rẻ mặt. Cá đù được người dân mang về để cho lợn ăn hoặc muối mắm là chủ yếu. "Chê tôm ăn cá lù đù; chê thằng bụng ỏng, lấy thằng gù lưng” là câu ví von về sự rẻ mạt của loài cá này thời xưa.
Mấy năm gần đây, cá đù thành đặc sản bán ra cả nước ngoài
Anh Văn Đính (một ngư dân ở Vũng Tàu) cho biết: "Cá đù tươi nhiều nạc, thịt ngọt nhưng hơi bở nên giá không cao hơn cá nục, bạc má... Chỉ có những ngư dân đi ghe cào hoặc người dân nghèo mới ăn cá đù chứ bán không được giá. Thực tế, nếu chịu khó kho tiêu cá đù với ít tốp mỡ hoặc muối sả ớt chiên vừa vàng, kèm dưa leo non hoặc canh rau tập tàng thì cũng rất ngon".
Mấy năm gần đây, thứ cá từng "thất sủng" này lại bất ngờ đổi đời, trở thành đặc sản trong các quán ăn, nhà hàng, thậm chí được đóng gói đẹp đẽ để lên máy bay, tàu thủy sang Mỹ, Đài Loan, Hàn, Nhật,…
Người dân làng chài đã chế biến ra một món từ cá đù vừa lạ vừa ngon được nhiều người xem như đặc sản của vùng biển, đó chính là khô cá đù, cá đù 1 nắng. "Loại cá đù được chọn để phơi khô đó là cá đù sóc. Dù phơi khô nhưng khi chế biến con cá vẫn giữ được độ tươi, vị mặn mòi của biển cả, vị ngọt thơm mùi nắng của mỡ cá. Từ khi chế biến thành cá đù khô, cá đù một nắng, nó đã trở thành mặt hàng cao cấp, sánh cùng những loại cá đắt đỏ khác. Cá đù thơm mùi nắng, xen lẫn vị mằn mặn của biển cả rất hấp dẫn, mang lại nguồn thu lớn cho bà con", chị Huyền Anh - một người dân làng chài ở thị trấn Cái Đôi Vàm, huyện Phú Tân, Cà Mau chia sẻ.
Theo chị Huyền Anh, để làm khô cá đù được thơm ngon, nguyên liệu nên chọn cá đù còn tươi. Nếu làm khô ốp, cá chỉ được làm sạch, cắt dọc theo 2 bên thân và tẩm ướp gia vị (nước mắm, đường, tỏi) rồi phới khô. Nếu làm cá khô xẻ, sau khi làm sạch, cá được xẻ đôi, loại bỏ xương sống rồi tẩm ướp gia vị. Trước khi phơi khô, cá được kết tròn lại với như miếng bánh tráng để nhìn cho đẹp mắt và dễ phơi.
Cá đù một nắng có thể làm thành nhiều món ngon
"Mỗi người có cách ướp cá khác nhau và tùy theo kinh nghiệm và độ muối độ nắng mà thay đổi. Thế nhưng, mẻ cá một nắng ngon ngọt dứt khoát phải được làm từ cá thật tươi. Quan trọng nhất là ở khâu phơi nắng, nắng vừa đủ gắt để cá se mình, dẻo thịt, không còn bở mà vẫn giữ nguyên vị ngọt", chị Huyền Anh nói thêm.
Theo khảo sát, trên thị trường cá đù được bán với giá lên tới 280.000 đồng/kg tùy vào kích thước. Để chọn được khô cá đù ngon thì phải lựa chọn từ màu sắc bên ngoài của con cá. Màu sắc của con cá phải có màu vàng nhạt, trong và tươi sáng, da cá bóng loáng và đôi chút lấp lánh. Khi bạn sờ vào cá cảm thấy khô không bị ướt tay, nhưng bản thân con cá vẫn đầy và chắc thịt, nếu cá bị ướt và rỉ nước tức là cá đã được để rất lâu, không nên mua.
