Cá tép dầu chỉ có ở khu vực thủy điện Sơn La, trước kia nó là món ăn đặc trưng của đồng bào người Thái vùng sông nước, giờ đây đã trở thành đặc sản được nhiều người biết tới.
Cá tép dầu được coi là đặc sản nổi tiếng của vùng đất Sơn La. Loài cá này có kích thước nhỏ, chỉ khoảng từ 2 đến 3 đầu ngón tay, sinh sôi nảy nở quanh năm nhưng nhiều nhất là từ tháng 1 đến tháng 4.
Trước kia cá tép dầu có nhiều ở khu vực thủy điện Sơn La. Để bắt được cá tép dầu, người dân phải dùng bóng điện thắp sáng dụ cá từ tối hôm trước, sáng hôm sau mới kéo lưới lên. Cá tươi mua tại thuyền là 10.000 đồng/kg.
Cá tép dầu là đặc sản ở Sơn La
Ngày nay, người dân nơi đây đánh bắt, chế biến cá tép dầu thành cá tép dầu khô và trở thành một trong những nghề mang lại thu nhập ổn định.
Theo đó, cá sau khi mua từ thuyền sẽ dùng dao nhỏ, sắc để mổ từ lưng cá, vứt bỏ ruột và đầu, rửa sạch cá, để ráo nước tới đâu ướp gia vị tới đó, bởi tép dầu thân mỏng, khi mổ xong phân hủy rất nhanh. Cá được ướp với ớt tươi, đường, muối, sa tế và gia vị đặc trưng của địa phương, tất cả được ướp, trộn đều trong 15 phút, sau đó đem phơi nắng. Giàn phơi cá được thiết kế bằng tre, tùy thuộc vào thời tiết mà cá có thể phơi từ 2-4 ngày là có được sản phẩm cá tép dầu khô, cứ 5 kg cá tép dầu tươi chế biến được một kg cá tép dầu khô.
Cá tép dầu khô nướng vàng óng ánh, ngon ngọt như cá chỉ vàng
Anh Hoàng (ở xã Chiềng Ơn, huyện Quỳnh Nhai, Sơn La) cho biết cá tép dầu là món ăn đặc trưng của đồng bào người Thái vùng sông nước, có mặt trong những bữa cơm bình dị nơi đây. Còn giờ đây, cá tép dầu khô đã trở thành đặc sản nổi tiếng khắp nơi, giá không hề rẻ.
Theo khảo sát, trên chợ mạng và các sàn thương mại điện tử có bán cả cá chép dầu tươi và khô. Cá chép dầu tươi có giá 25.000-35.000 đồng/kg. Người bán giới thiệu loại cá này nhỏ, dày mình, ăn được cả xương, nhiều canxi tốt cho sức khỏe, có thể kho hoặc nấu canh chua, làm chả cá...
Loại cá này có nhiều từ tháng 1 đến tháng 4 hàng năm
Cá tép dầu khô có giá từ 180.000-300.000 đồng/kg, hấp dẫn không kém gì cá chỉ vàng của các vùng miền biển. Loại cá khô này có thể nướng, rán, vàng óng ánh và thơm ngon, độ ngậy, vị ngọt, cay đan xen trong từng thớ thịt.
Theo anh Hoàng, đến mùa, mỗi ngày một thuyền có thể khai thác được vài tạ cá, sau đó bán cho thương lái hoặc đóng thùng, ướp đá gửi xe khách đi các tỉnh thành. "Cá tép dầu tươi không đắt hàng như cá khô. Chủ yếu người dân nơi đây mua cá tại thuyền rồi chế biến thành cá khô và bán ra thị trường. Nghề làm cá tép dầu khô mang lại nguồn thu nhập khá cho bà con.
Từng đến Sơn La và được thưởng thức đặc sản cá tép dầu khô, chị Ngọc Anh (ở Ninh Bình) cho biết: "Tôi thấy mùi vị khá giống với cá chỉ vàng, ngọt và thơm, rất thích hợp để nhâm nhi, đặc biệt với cánh mày râu để nhậu. Đợt đó tôi cũng nhờ bạn đặt mua hộ 5kg cá khô về nhà, vừa để ăn vừa để biếu, ai cũng khen nức nở. Sau đó, thỉnh thoảng tôi lại gửi mua từ Sơn La, vì có bạn ở đấy mua được tận gốc nên giá mềm hơn, cá khô để tủ đá có thể ăn vài tháng mà không sợ bị hỏng".
