Cứ vào mùa mưa là từng đám rau muống tía đua nhau vượt, đọt nào đọt nấy mập ú, dài mấy lóng tay mới có một cái lá.
“Anh đi anh nhớ quê nhà/ Nhớ canh rau muống nhớ cà dầm tương”, loại rau quen thuộc này không còn xa lạ với người dân Việt Nam, gắn liền với cuộc sống bình dị, chân quê của người dân xứ sở miệt vườn. Về miền Tây sông nước sẽ còn có một loại rau muống vô cùng đặc biệt - rau muống tía (rau muống ruộng, rau muống nước, rau muống đỏ).
Rau muống tía có thân thường to, mập với màu đỏ tía hoặc màu xanh lá. Thân cây có nhiều đốt rỗng bên trong, vị trí giữa các đốt là một lá và có thể đâm mầm, hoa hoặc rễ. Lá rau muống nước có hình mũi tên bản rộng, những lá to nhìn như hình trái tim dài. Rễ của rau muống mọc ra từ vị trí nối của các đốt trên thân nên cây rau muống có thể trồng bằng phương pháp giâm cành rất tốt. Đặc điểm khác biệt nhất của loại rau này so với giống rau muống thông thường là rau muống tía có thân rất dài, phải đo tới mấy lóng tay mới có một cái lá.
Rau muống tía có thân thường to, mập với màu đỏ tía hoặc màu xanh lá
Rau muống tía là loại mọc hoang, được ví như loại rau dại và có mặt khắp nơi trên những cánh đồng, mặt sông nước kênh hồ ở đất miền Tây màu mỡ phù sa. Trong những bữa cơm “tự cung tự cấp”, rau muống tía vẫn thường xuyên có mặt để làm cho bữa cơm nghèo gia tăng dinh dưỡng, nào là luộc, nấu canh, xào tỏi, nhúng lẩu… Ngoài ra, rau muống tía còn được dùng để nấu canh chua, bóp gỏi để làm đổi màu bắt mắt.
Khác hẳn với rau muống trồng, rau muống tía có vị ngọt lành của hương đồng gió nội. Đọt non ăn giòn, ít xơ hơn hẳn, lại chứa ít nhựa trắng hơn các giống rau thông thường nên khi ăn không có vị nhẫn nhẫn thường thấy. Chính vì vậy mà ở miền Tây dù có đầy ruộng rau muống trắng xanh non mơn mởn, ông Bình Hạ (Vĩnh Long) vẫn thường chèo xuồng đi hái rau muống tía về “đổi vị” cho bữa cơm nhà.
Rau muống tía chế biến thành nhiều món ăn ngon
"Chỉ có những người sành ăn mới kêu đúng được loại rau muống tía. Bởi rau muống loại này mọc tự nhiên có vị ngọt lành đúng chất hơn rau muống trồng”, ông Hạ cho biết. Là loại rau ăn lá nên ông Hạ thường cắt rau vào buổi sáng sớm hoặc ban đêm để rau được tươi nhờ nguồn thổ nhưỡng đặc biệt của nơi đây.
Thời gian gần đây, loại rau muống mọc dại này một bước thành món ngon đối với thực khách thành phố. Món rau muống tía xào tỏi được gọi ra hết đĩa này đến đĩa khác cũng bởi khi trên bàn ngập ngụa những thức ăn sang trọng, món rau muống bình dân tự dưng trở nên thanh đạm, chống ngán. Đĩa rau muống có màu sắc bắt mắt lại ngon lành, giá thành không quá đắt đỏ vì thế mà trở thành “đặc sản” từ khi nào.
Chính vì vậy mà rau muống tía cũng trở nên “đắt đỏ” hơn hẳn. Xưa kia chỉ là các thân rau già được để lại luôn trên mặt trên ruộng và trở thành mùn tạo chất dinh dưỡng cho đất, lứa rau mới sẽ mọc lên từ những gốc cũ này. Bây giờ, bà con tại Vĩnh Long như nhà ông Bình Hạ còn gieo hạt để trồng rau muống tía bán ra thị trường.
Vì là loại rau lạ nên rau muống tía cũng có giá đắt đỏ hơn các loại rau khác. Trung bình 1kg rau muống tía được cắt tại vườn được thương lái thu mua với giá 20.000 - 30.000 đồng/kg. Sau khi thu hoạch, rau muống được chuyển về địa điểm sơ chế, loại bỏ bớt lá già và xếp gọn trong các khay có lỗ thoáng rồi vận chuyển đến tay người tiêu dùng. Chỉ với 1 công ruộng, gia đình ông Bình Hạ thu hoạch và xuất ra thị trường khoảng 60kg rau muống tía/đợt. Loại rau mọc dại này mang lại nguồn thu nhập ổn định cho bà con tại đây.
Còn đối với người tiêu dùng, ngoài việc có thể thưởng thức món rau muống tía tại các nhà hàng, quán ăn chuyên đồ ăn miền Tây thì việc tìm mua loại rau này khá “gian nan”. Tại một số cửa hàng bán rau sạch có cung cấp rau muống tía đóng bịch, khoảng 200gr sẽ có giá lên tới 30.000 đồng.
Chị Thu Hà (TP.HCM) cho biết: “Quê nhà mình có rất nhiều rau muống tía nên khi lên thành phố sinh sống, thi thoảng mình vẫn tìm loại rau này để mua. Thông thường các chợ mạng, cửa hàng rau sạch có rau muống tía với giá khá cao so với các giống rau khác, thi thoảng còn “cháy hàng” vì ngày càng nhiều người biết tới loại rau này. Có hàng là mình tranh thủ mua nhiều, để dành trong tủ lạnh ăn dần. Rau muống tía ít lá nên tươi lâu, bảo quản đơn giản, mùi vị lại ngon hơn hẳn nên cả nhà mình ai cũng thích”.
Nhiều món ăn ngon từ loại rau này.
Ngoài ra theo nghiên cứu, rau muống tía chứa nhiều chất dinh dưỡng cần thiết cho cơ thể. Chúng cũng giàu vitamin A, C và beta-carotene. Đây là những chất chống oxy hóa giúp ngăn chặn sự phát triển của các gốc tự do trong cơ thể, từ đó giảm mức cholesterol toàn phần, tránh hình thành các mảng lipid lắng đọng trên thành mạch gây xơ vữa động mạch vành. Trong y học Ayurveda (hệ thống y học Hindu truyền thống), người ta tận dụng tác dụng của rau muống để trị bệnh vàng da và các vấn đề về gan.
