Rau hoa ban xưa có đầy nhưng ít ai để ý, giờ đây nó là đặc sản được người dân và các du khách ưa chuộng, tìm mua về thưởng thức.
Hoa ban là đặc trưng của núi rừng Tây Bắc, chỉ khoe sắc khi hoa mận, hoa đào đã phai dần trên các triền đồi. Loài hoa này làm say đắm lòng người bằng vẻ đẹp tinh khiết cùng với mùi thơm đầy lôi cuốn. Cứ đến độ tháng 3, tháng 4, khách du lịch lại kéo nhau lên Tây Bắc để chiêm ngưỡng những sắc hoa đang độ bung nở.
Hoa ban là đặc trưng của núi rừng Tây Bắc
Loài hoa này còn chế biến thành món ăn đặc sản rất ngon và lạ
Hoa ban có màu phớt phớt hồng kết hợp với màu tím. Ít ai biết được rằng loài hoa này cũng là một món đặc sản nổi tiếng của vùng đất Tây Bắc. Ban nở cũng là lúc bà con dân tộc Thái vùng Tây Bắc lên đồi hái về làm thức ăn phục vụ gia đình. Ban trắng, ban đỏ, ban tím, lá ban non đều có thể làm món ăn thường ngày như: Hoa ban xào thịt lợn, nộm hoa ban củ riềng, hoa ban nộm vừng, mọc hoa ban...
Khi ăn, rau hoa ban có mùi thơm đặc trưng và vị bùi, chát nhẹ. Người dân nơi đây thường kết hợp nó với măng đắng, rau cải hoặc các loại xương, thịt… nhưng được nhiều người ưa thích nhất vẫn là món hoa ban nộm măng đắng. Ngoài ra, khi chế biến các món từ hoa ban, người dân pha trộn gia vị của dân tộc Thái như mắc khén, tỏi, ớt, sả và các loại rau thơm.
Những món ngon từ rau hoa ban
Chị Ánh Hường - ở bản Cao Đa I, xã Phiêng Ban, huyện Bắc Yên, tỉnh Sơn La cho biết, từ xưa hoa ban được xem là một loại rau để chế biến món ăn. "Khi còn nghèo đói, ông bà, bố mẹ thường hái hoa ban về nộm hoặc canh ăn để cho no cái bụng. Xưa người Thái tỉnh Sơn La thường ăn hoa ban với cơm nếp, còn bây giờ hoa ban có thể làm được nhiều món phong phú hơn, được các du khách mê mẩn".
Được biết, hoa ban sau khi hái về sẽ được nhặt lấy cánh và nhụy hoa đem rửa sạch, rồi thả vào nồi canh măng xương trâu đã được om kỹ, có như vậy cánh hoa khi nấu mới không bị nát. Hoa ban nấu canh măng cùng với xương trâu có vị đắng của măng, vị ngọt của xương, vị chát, ngọt bùi của hoa ban tạo ra món ăn đặc sản có hương vị rất riêng.
Rau hoa ban từng là món cứu đói của người dân ở Tây Bắc
Là người lên rừng hái hoa ban về bán ở các chợ cóc TP Sơn La, chị Huỳnh Như cho biết: “Cứ đến mùa hoa ban bung nở, tôi lại mang giỏ lên rừng hái về bán kiếm thêm thu nhập. Sau khi hái về, tôi chia hoa ban thành những túm nhỏ đựng trong túi nilon bán với giá 10.000 đồng/túi khoảng 200 gram. Hoa ban được nhiều người ưa thích, bởi các món ăn chế biến từ hoa ban đều có mùi vị đặc trưng riêng biệt”.
Ngoài hoa ban tươi, bà con nơi đây còn phơi khô để ăn quanh năm để ăn dần. Ở chợ quê, hoa ban khô được bán với giá 100.000 đồng/kg. "Loại khô có thể bảo quản ăn trong vòng 1 năm mà không sợ bị hỏng. Trước khi dùng mọi người đem ngâm với nước trong vòng 1 tiếng. Lúc nấu hoa vẫn giữ được mùi thơm và vị ngọt không kém cạnh hoa tươi", chị Như cho biết thêm.
Những năm gần đây, hoa ban được một số nhà hàng, quán ăn đưa vào thực đơn để phục vụ du khách. Anh Tuấn Anh - chủ một nhà hàng ở Sơn La cho biết nhà hàng của anh có 2 món đặc sản nổi tiếng từ hoa ban đó là món nộm hoa ban và canh xương trâu nấu măng cùng hoa ban. "Bất cứ du khách nào vào quán của anh cũng phải ăn thử 2 món này. Hoa ban không để được lâu, dễ bị giập nát nên tôi nhập hàng trong ngày, cùng lắm là để ngăn mát trong 2 ngày. Hoa ban tươi thì mới giữ được hương vị thơm ngon".
