Sữa mẹ là thức ăn không thể thiếu cho trẻ ngay sau khi khóc chào đời, nhưng không phải mọi bà mẹ đều có đủ sữa cho con.
Đi tìm nguyên nhân
Có vài nguyên nhân gây thiếu sữa: mẹ ăn uống kém không đủ dinh dưỡng, do stress tâm – thể sau sinh; do tắc ống dẫn sữa, viêm núm vú… Hai tình huống thiếu sữa mẹ thường gặp là:
Bầu vú không căng sữa: thường do sử dụng nhiều thuốc kháng sinh, giảm đau sau khi sinh. Cần chú ý có bệnh lý dạ dày kèm theo gây chán ăn hoặc kém hấp thu, nên người mẹ thường trong trạng thái suy nhược. Trong điều trị cần tăng cường dinh dưỡng đủ các thành phần đạm, dầu, bột – đường và các loại rau củ để có chất khoáng và vitamin. Mặt khác, lo lắng, stress sau sinh cũng ảnh hưởng đến tâm sinh lý của người mẹ. Trong trường hợp này, ngoài việc bổ sung đầy đủ chất dinh dưỡng cần phải có sự ân cần, chăm sóc động viên của người thân, đặc biệt là chồng.
Bầu sữa căng kèm cảm giác tức, đau: lượng sữa đủ, nhưng có thể các ống dẫn sữa không thông do bị hẹp hoặc tắc do viêm. Có thể điều trị bằng biện pháp cơ học: hút, xoa, vắt với lực vừa phải, nhẹ nhàng trên vú để giúp tiết sữa. Cũng có thể sử dụng thuốc kháng viêm, đặc biệt từ các loại rau, quả, đậu… có tác dụng làm thuốc như: bồ ngót, rau đay, đu đủ (vừa chín), mướp hương, nghệ, gừng, các rau có lá màu xanh đậm…
Lá đinh lăng tươi nấu thịt là món ăn giúp tăng tiết sữa. Ảnh: Lê Kiên
Món ăn từ dược liệu giúp tăng tiết sữa
Theo đông y, có thể dùng một số dược liệu, rau, ngũ cốc chế biến thành những món ăn rất đơn giản giúp mẹ lợi sữa.
Cây đinh lăng lá nhỏ: lá đinh lăng tươi nấu với cá đồng hoặc thịt nạc giúp tăng dinh dưỡng và tăng lượng sữa; rễ đinh lăng lâu năm (40g) nấu với 6 – 8g gừng tươi trị tắc tia sữa.
Đậu đỏ nấu với mè đen: giúp nhuận trường và tăng lượng sữa.
Rong biển nấu nước uống: cung cấp axít amin, khoáng chất, vitamin… giúp tăng lượng sữa.
Trái đu đủ (vừa chín) hầm với giò heo: nhờ chất enzyme papain trong đu đủ giúp cải thiện tình trạng tắc tia sữa và tăng chất đạm, béo cho mẹ.
Trái mướp hương: nấu với thịt hoặc cá giúp tăng lượng sữa và cải thiện tình trạng dinh dưỡng cho mẹ.
Một số dược liệu khi nấu uống cũng giúp tăng lượng sữa hoặc dễ tiết sữa: trái trâu cổ, cây cỏ sữa, cây thông thảo, ngó sen, tảo Spirulina…
THS.BS Trần Văn Năm (phó viện trưởng viện Y dược học dân tộc TP.HCM)
