Huyết áp thấp

Huyết áp thấp là một bệnh không kém phần nguy hiểm, nếu không phát hiện và điều trị đúng có thể xảy ra sự cố bất cứ lúc nào.

Tổng quan

Trị số huyết áp bình thường dao động từ 90/ 50 - 139/ 89mmHg, huyết áp mục tiêu là 120/80mmHg. Ở người bình thường chỉ số huyết áp là 139/ 90mmHg. Huyết áp thay đổi thường xuyên tùy theo các trạng thái về thời gian, hoạt động thể lực và cảm xúc. Cụ thể huyết áp thường bắt đầu tăng từ 5 - 10 giờ sáng, sau đó giảm và duy trì ở mức bình thường, về đêm khi không hoạt động gì huyết áp có thể giảm một số chỉ số nhất định nhưng vẫn thuộc dạng bình thường không ảnh hưởng xấu đến cuộc sống.

Huyết áp thấp là khi trị số đo huyết áp ≤ 90/ 50mmHg, hoặc giảm nhiều hơn 20mmHg so với trị số huyết áp của người bình thường. Tuy nhiên, để đánh giá trị số huyết áp, người được đo huyết áp phải nằm nghỉ khoảng 15 phút, trước đó không ăn uống gì, nhất là không uống thuốc trị tăng huyết áp hoặc một số thuốc có khả năng làm tụt huyết áp, ví dụ, thuốc Xatral điều trị tăng sinh lành tính tiền liệt tuyến ở nam giới hoặc không sử dụng các chất kích thích (bia, rượu, cà phế…).

Nguyên nhân

Có nhiều nguyên nhân gây huyết áp thấp, nếu là huyết áp thấp sinh lý, có thể do di truyền hoặc do sống ở vùng núi cao. Nếu huyết áp thấp do bệnh lý, có thể do sự suy giảm chức năng của các cơ quan quan trong như: tim, thận, suy giảm hoạt động của tuyến giáp hoặc do hệ thống thần kinh thực vật của cơ thể không tự điều chỉnh được dẫn đến tụt huyết áp tư thế. Nếu có tổn thương tại tim có thể là nguyên nhân gây tình trạng huyết áp thấp.

Bệnh lý tại tim có thể là rối loạn nhịp tim (tim đập nhanh hoặc đập quá chậm, ngoại tâm thu…) làm cho huyết áp giảm vì không có đủ thời gian để máu về tim lấp đầy khoảng trống giữa mỗi nhịp hoặc nhịp tim chậm quá mức bình thường. Khi tim đập quá chậm (dưới 60 lần phút) sẽ làm tăng thời gian trong kỳ tâm trương trong khi máu vẫn chưa được đẩy vào hệ tuần hoàn.

Bên cạnh đó huyết áp thấp do bệnh ở tim, có thể gặp do các van tim (hở hoặc hẹp hoặc vừa hở vừa hẹp) làm cho dòng máu từ tim đi, về không ổn định, giảm lưu lượng máu gây huyết áp thấp.

Huyết áp thấp bệnh lý có thể do  cơ thể bị thiếu hụt hàm lượng hormone của tuyến giáp hoặc do suy giảm glucoza máu (đường máu). Nếu hàm lượng đường trong máu giảm xuống dưới mức 2,5mmol/l,  có thể sẽ xuất hiện cảm giác rất mệt mỏi, run tay, chân và vã mồ hôi.

Một số trường hợp huyết áp thấp bệnh lý do hàm lượng hemoglobin máu thấp. Một người khỏe mạnh hàm lượng hemoglobin trong máu ở mức 100 milliters (nam giới hàm lượng này ở mức 13,5 tới 17,5g/dl, ở nữ giới là 11,5 tới 15,5g/dl). Khi hàm lượng hemoglobin thấp sẽ khiến cho lượng oxy vận chuyển tới não và tim bị suy giảm, có thể làm cho cơ thể choáng váng hoa mắt, chóng mặt.

Ngoài ra, cuộc sống căng thẳng, môi trường ô nhiễm, khuynh hướng lạm dụng độc chất, béo phì, suy dinh dưỡng… có thể làm xuất hiện huyết áp thấp. Hoặc do suy giảm hoạt động của tuyến giáp trạng làm cho cơ thể bị thiếu hụt hàm lượng hoóc-môn của tuyến giáp.

Huyết áp thấp nguy hiểm thế nào?

Thực tế, bất kỳ sự tăng hay giảm huyết áp so với mức bình thường đều là những dấu hiệu nguy hiểm. Trong khi đa số người bệnh lo lắng và phòng ngừa tăng huyết áp và những biến chứng nguy hiểm thì ở chiều ngược lại, huyết áp thấp cũng gây nhiều tác hại cho cơ thể nhưng không nhiều người quan tâm.

Nếu so sánh với bệnh tăng huyết áp, huyết áp thấp trước mắt không dẫn đến biến chứng như tai biến mạch máu não, nhồi máu cơ tim... nên nhiều người rất chủ quan với căn bệnh này. Tuy nhiên, ít người biết được rằng huyết áp thấp cũng có thể gây ra các biến chứng nguy hiểm không kém. Khi bệnh nhân bị tụt huyết áp nhiều lần, hệ thống thần kinh bị suy giảm chức năng, cơ thể không tự kịp điều chỉnh để cung cấp đủ dinh dưỡng và ôxy cho các cơ quan có chức năng sống còn như não, tim, thận gây tổn thương các cơ quan này.

Huyết áp hạ quá thấp cũng có thể làm nhịp tim nhanh, gây choáng, ngất. Huyết áp thấp cũng là nguyên nhân gây tai biến mạch máu não. 30% số người nhồi máu não và 25% số người nhồi máu cơ tim là do huyết áp thấp. Theo các nhà nghiên cứu, huyết áp càng thấp bị mất trí nhớ càng cao. Những người có mức huyết áp thấp kéo dài liên tục trong hai năm có khả năng bị mất trí nhớ cao gấp hai lần.

Ngoài ra, người bị tụt huyết áp cấp có thể gây sốc, đặc biệt nguy hiểm đến tính mạng trong những trường hợp như đang lái xe, làm việc trên tầng cao... Nếu huyết áp thấp kéo dài còn làm cho các cơ quan thận, gan, tim, phổi suy yếu nhanh chóng.

Biểu hiện

Người bệnh thường xuyên thấy mệt mỏi, hoa mắt chóng mặt, có cảm giác buồn nôn, khó tập trung tư tưởng, dễ nổi cáu, hay bực bội, khó chịu. Tay chân thường bị lạnh, da nhăn, khô, kèm theo tóc dễ rụng. Có thể bị suy giảm khả năng tình dục.

Thở dốc nhất là khi leo lên cầu thang hay làm việc nặng, thậm chí ngất xỉu. Thường ngất xỉu xảy ra rất nhanh, người bệnh mất ý thức, ngừng thở, ngừng tim chỉ trong chốc lát và phục hồi nhanh chóng. Lúc này ý thức lơ mơ, huyết áp hạ, mạch nhanh, nhỏ. Nặng hơn, có thể bị sốc (mạch nhanh, huyết áp hạ, trán vã mồ hôi, cảm thấy lạnh).

Trong tình trạng trên, nếu không được điều trị kịp thời, bệnh huyết áp thấp có thể dẫn đến tình trạng đau thắt ngực, nhồi máu cơ tim, suy thận… thậm chí nguy hiểm đến tính mạng. Nguy hiểm nhất là đột tử, lúc này người bệnh ở trong tình trạng không có huyết áp, không mạch.

Nên lưu ý rằng, nếu không được điều trị kịp thời, bệnh huyết áp thấp có thể dẫn đến tình trạng đau thắt ngực, nhồi máu cơ tim, suy thận… thậm chí nguy hiểm đến tính mạng. Nhiều trường hợp huyết áp thấp có thể dẫn tới tai biến mạch máu não, trong đó phần lớn là nhồi máu não (tỉ lệ này chiếm khoảng 30%). Vì vậy, có thể nói huyết áp thấp là “sát thủ giấu mặt”.

Đối tượng nguy cơ

Thông thường người bị thiếu chất dinh dưỡng cũng dễ bị huyết áp thấp do tình trạng thiếu các vitamin B12 và folate có thể gây ra thiếu máu, một tình trạng mà cơ thể không sản xuất đủ các tế bào máu đỏ, gây ra huyết áp thấp.

Một số bệnh nhân có bệnh tim dễ có huyết áp thấp bao gồm nhịp  tim chậm, các vấn đề van tim, đau tim và suy tim. Các điều kiện này có thể gây hạ huyết áp, vì ngăn chặn cơ thể có thể lưu thông máu đủ. Nếu nhịp tim dưới 60 nhịp/phút sẽ không đủ lượng máu và oxy lưu thông trong cơ thể. Đây là một lý do dẫn tới huyết áp thấp.

Những người có tuyến giáp kém hoặc tuyến giáp hoạt động quá mức, cả hai hiện tượng này có thể gây hạ huyết áp. Khi cơ thể bị thiếu hụt hàm lượng hormon của tuyến giáp sẽ dẫn tới nguy cơ mắc chứng huyết áp thấp kèm theo các triệu chứng hoa mắt chóng mặt, rụng tóc. Ngoài ra, một số người bị suy thượng thận (bệnh Addison), đường huyết thấp (hạ đường huyết) và trong một số trường hợp, người bệnh đái tháo đường có thể gây ra huyết áp thấp.

Ngoài ra, phụ nữ mang thai hoặc các trường hợp đặc biệt như người bị mất nước, người bị mất máu, người bị dị ứng trầm trọng (hay còn gọi là sốc phản vệ), dùng một số thuốc chữa bệnh... cũng dẫn đến sự sụt giảm nghiêm trọng về huyết áp.

Nguyên tắc điều trị

Nếu bị huyết áp thấp, do suy giảm hoạt động của tuyển giáp hoặc do suy giam hemoglobin cần đi khám bệnh để xác định nguyên nhân cụ thể, trên cơ sở đó vừa điều trị nguyên nhân vừa điều trị huyết áp thấp có hiệu quả. Để điều trị huyết áp thấp có thể dùng một số loại thuốc nhằm trợ tim mạch, tăng sức bóp của tim, nhưng cần có chỉ định của bác sĩ điều trị, người bệnh không được tự mua thuốc để điều trị.

Với những người huyết áp thấp do di truyền hoặc những người sống ở vùng cao có thể sống bình thường suốt đời với chứng huyết áp thấp (huyết áp thấp sinh lý), bởi vì, cơ thể con người có khả năng điều chỉnh huyết áp do các điểm tiếp nhận cảm áp là các tế bào thần kinh nhỏ trong động mạch gần tim giúp điều hòa huyết áp.

Các điểm tiếp nhận này sẽ là khâu trung gian truyền tín hiệu đến các cơ quan như thận, động mạch, tĩnh mạch và tim để điều chỉnh tăng hoặc giảm huyết áp khi cần thiết. Vì vậy, chức năng của chúng là đảm bảo duy trì đủ máu đến các cơ quan và mô của cơ thể. Với các trường hợp này nên có vận động cơ thể đều đặn thường xuyên, bài bản, uống đủ lượng nước cần thiết hàng ngày (khoảng từ 1,5 - 2, 0 lít).

Phòng ngừa

Có thể ngăn được tình trạng huyết áp thấp mạn tính bằng một số biện pháp thay đổi lối sống như sau: Ngủ đủ giấc: 7-8 giờ/ngày. Thức dậy đúng cách: Khi ngủ, máu sẽ tập trung vào khu vực dạ dày, xuất hiện tình trạng thiếu máu não tạm thời. Nếu người huyết áp thấp ngồi dậy đột ngột, có thể người bệnh sẽ bị ngất đi. Chính vì vậy, khi thức dậy người bệnh cần nằm thêm một lúc, vận động các khớp xương chân tay, sau đó ngồi dậy từ từ, ngồi một lúc rồi mới ra khỏi giường. Khi đứng dậy nên vịn vào ghế một lúc rồi mới di chuyển.

Tăng cường tập luyện thể dục:  Các môn thể dục rất có lợi cho người bị huyết áp thấp như đi bộ, bơi, các trò chơi thể thao. Tuy nhiên bệnh nhân không nên chọn các môn thể thao vận động quá mạnh. Duy trì chế độ ăn hợp lý 3-4 bữa/ngày (ăn giảm khối lượng, tức chia nhỏ khẩu phần ăn trong ngày). Không được dùng chế độ ăn kiêng để giảm cân nhanh. Một số đồ uống có tác dụng làm tăng huyết áp như cà phê, nước chè đặc, nước nho. Với phụ nữ, đa số huyết áp thấp là do tình trạng thiếu máu, chị em có thể tăng cường thức ăn chứa nhiều sắt như thịt nạc, gan động vật, mộc nhĩ, nấm hương khô, cần tây, rau đay, rau rền, quả lựu, táo. 

Tránh stress, cân bằng về tâm lý. Với một số người bị huyết áp thấp vô căn có thể tập dưỡng sinh, yoga đúng cách rất có lợi cho sức khỏe và hệ tuần hoàn. Quản lý tốt những bệnh mạn tính mà mình đã mắc phải như đái tháo đường, suy gan, viêm phế quản mạn tính… Những người trên 40 tuổi nên khám sức khỏe định kỳ 2 lần trong năm để điều chỉnh những rối loạn trong cơ thể có thể dẫn đến huyết áp thấp bất ngờ.

Thông Tin Cần Biết

Huyết áp thấp nên ăn gì và kiêng gì?

Huyết áp thấp nên ăn gì và kiêng gì?

Huyết áp thấp nên ăn gì và kiêng gì là điều rất quan trọng đối với những người bị huyết áp thấp. Một chế độ ăn uống lành mạnh sẽ đảm bảo sức khỏe cho những người gặp phải vấn đề này.

Bệnh tim mạch khác

Tin hay đừng bỏ lỡ

TIN MỚI TRONG NGÀY