Đây là quả lạ chỉ có ở Nghệ An, nhiều người dân thành phố không biết tên và cũng chưa từng có cơ hội được nếm thử mùi vị của chúng.
Nhắc đến những món đặc sản nổi tiếng của từng vùng miền ở nước ta thì không thể bỏ qua các loại quả thơm ngon, bổ dưỡng. Tùy vào điều kiện thổ nhưỡng, khí hậu, mỗi vùng miền có những loại quả đặc trưng riêng.
Những năm gần đây, người dân thành phố có xu hướng tìm những loại quả có trong tự nhiên để thưởng thức. Cũng vì thế, nhiều loại quả rừng, quả mọc dại trước đây chỉ có người dân biết tới, giờ thành đặc sản được bán ở thành phố và rất đắt hàng. Trong số đó phải kể tới trái chà uốm ở Nghệ An.
Vừa mua 1kg hạt chà uốm ở chợ Vinh (Nghệ An), chị Minh Phương cho biết từ khi lấy chồng quê ở huyện Kỳ Sơn, chị mới biết tới hạt chà uốm.
Chà uốm là quả mọc dại trong các cánh rừng tự nhiên tại các huyện Con Cuông, Tương Dương, Kỳ Sơn... của tỉnh Nghệ An
"Tại Kỳ Sơn, từ lâu người dân đã đi nhặt hạt chà uốm về đập bỏ vỏ, lấy phần hạt bên trong rồi sửa dụng như một thứ gia vị cho món nộm, hoặc trộn với muối chấm xôi. Hạt này khi ăn có mùi thơm, bùi, béo ngậy vô cùng hấp dẫn.
Sau đó mình phát hiện ra ở chợ Vinh cũng có người bán hạt này, họ lấy hàng của bà con dân tộc Thái ở Tương Dương, Kỳ Sơn rồi đem bán ở chợ thành phố. Những ai biết tới mùi vị của chà uốm đều tranh thủ tìm mua về thưởng thức. Bởi đây là trái rừng và chỉ có một mùa nên số lượng không có nhiều", chị Phương nói.
Chị Phương cho biết nếu mua tại chợ quê ở Kỳ Sơn, chà uốm có giá khoảng 30.000 đồng/kg. Nhưng ở chợ thành phố, quả này có giá 60.000 đồng/kg.
Hạt chà uốm thơm, bùi, béo, được sử dụng làm gia vị trong nhiều món ăn đặc sản của người dân địa phương
Cũng từng được thưởng thức chà uốm trong một lần tới huyện Tương Dương (Nghệ An), anh Huy Hùng (ở TP.Vinh) cho biết chà uốm dùng làm gia vị trộn với các loại rau quả, măng rừng để tạo thành món nộm có hương vị rất riêng. Vì nhiều người thích thú khi ăn thử nên chúng được đem xuống miền xuôi bán.
Theo tìm hiểu, cây chà uốm mọc dại trong các cánh rừng tự nhiên tại các huyện Con Cuông, Tương Dương, Kỳ Sơn... của tỉnh Nghệ An. Quả chà uốm có hình tròn, lớp vỏ cứng màu xám bao bọc bên ngoài. Mùa thu hàng năm là thời điểm trái chà uốm vào mùa, chúng chín rụng quanh gốc, bà con địa phương chỉ việc đi nhặt về chứ không cần trèo lên cây để hái.
Sau khi nhặt về, bà con sẽ đập vỡ phần vỏ cứng, giữ lại phần nhân bên trong. Khi sử dụng, người ta đem phần nhân giã nhuyễn, trộn với muối trắng để ăn kèm món xôi, hoặc ăn kèm cơm trắng. Đây là món ăn dân dã nhưng vô cùng hấp dẫn của người Thái ở các huyện miền núi Nghệ An.
Hạt chà uốm giã nhỏ trộn với muối, ăn cùng xôi hay cơm trắng đều ngon tuyệt
Tại nhiều nhà hàng, quán ăn ở Con Cuông, Tương Dương, Kỳ Sơn..., quả chà uốm được sử dụng như một thứ gia vị tạo nên hương vị riêng trong một số món ăn khiến du khách gần xa thích thú.
Từ loại quả mọc hoang dại trong rừng, giờ đây chà uốm đã "lên đời" thành đặc sản nổi tiếng. Đến mùa, bà con dân tộc vào rừng nhặt trái chà uốm về đập vỏ rồi bán cho các nhà hàng, quán ăn, hay bán về xuôi cho người dân thành phố để kiếm thêm thu nhập.
