Dù vẻ ngoài đáng sợ, tưởng không ăn được, nhưng ở Quảng Ngãi đây là món đặc sản được ưa chuộng.
Nếu đã từng đặt chân tới Quảng Nam, chắc hẳn du khách đã từng được nghe giới thiệu về sùng đất, món đặc sản trông bề ngoài có vẻ ghê sợ nhưng thực chất lại ngon ngọt và vô cùng bổ dưỡng. Các tộc người Xê Đăng, Cơ Tu ở Quảng Ngãi gọi sùng đất với cái tên cơ đang, cho rằng chúng công dụng thần kỳ giúp làm tăng khả năng phòng the của phái mạnh.
Về đặc điểm nhận dạng, sùng đất thuộc loại thân mềm như con nhộng, nhưng có kích cỡ to hơn, bằng khoảng ngón tay cái người lớn. Thân của chúng có màu trắng đục, đầu màu vàng, và phần đầu có màu đen, phía dưới bụng có nhiều chân.
Từ tháng 9 đến tháng 12 âm lịch hàng năm là thời điểm sùng đất trưởng thành và đến mùa thu hoạch. Chúng tập trung ở những cánh đồng hoa màu tại bãi bồi ven sông, sùng đất ở đây chỉ ăn rễ mì (sắn) và ngô (bắp) nên sạch 100%. Lúc này, những con sùng đất béo núc ních, đặc quánh sữa.
Nếu như trước đây sùng đất bị xua đuổi vì phá hoại mùa màng, bắt về làm thức ăn cho gia cầm, gà vịt thì giờ chúng bắt đầu lên ngôi, các nhà hàng, quán nhậu đến tận nơi để thu mua với giá cao đã giúp nhiều nông dân có thu nhập thêm đáng kể.
Đến mùa, người dân ở xã Tịnh Giang, huyện Sơn Tịnh, Quảng Ngãi kéo nhau ra đồng để săn "đặc sản". Dụng cụ mang theo cũng rất đơn giản, chỉ cần một cái cuốc mỏng và dài cùng một xô nước sạch, khi bắt được sùng thì nhanh chóng cho vào để không bị đổi màu đen.
Anh Quỳnh (ở thôn Đông Hòa, xã Tịnh Giang, huyện Sơn Tịnh) chia sẻ, chỉ cần nhìn thấy những cây lạc, cây ngô dọc bờ sông héo lá thì có khả năng rất cao sùng đất đang quanh quẩn dưới gốc. "Chúng có chân nhưng yếu nên nên không đào ổ được sâu, chỉ có thể di chuyển hay xê dịch ngay bên dưới gốc cây. Hơn nữa, vì thân mềm nên chúng chỉ có thể đào được hang sâu khoảng một gang tay. Chỉ cần vài nhát cuốc là có thể tìm được những con sá sùng trắng phau.
Sau khi bắt, thương lái thu mua sùng đất tận nơi với giá lên tới 70-100 nghìn đồng/kg. Nếu may mắn, mỗi người có thể đào được vài kg một ngày, thu về nửa triệu đồng".
Cách làm sùng đất khá đơn giản: Ngắt phần đuôi và dốc bỏ ruột, sau đó rửa sạch và chế biến thành nhiều món khác nhau: Tẩm bột để chiên, luộc, ngon nhất là sùng đất nướng than, rất thơm và béo ngậy. Ở các nhà hàng, quán nhậu, món sùng đất nướng vỉ là khoái khẩu của những người sành ăn, trong khi nướng chủ quán thường trở sùng đều tay để sùng không bị cháy xém. Sùng đất nướng thường ăn kèm với lá mơ, xà lách hay lá lốt non tùy theo sở thích, ai thưởng thức một lần cũng không thể nào quên.
Trên thị trường, sùng đất được bán với giá lên tới 150.000 đồng/kg. Vì lạ và bổ dưỡng nên sùng đất rất được ưa chuộng, hàng có bao nhiêu cũng hết.
