Loại quả này làm thành món thạch đặc sản của người dân tộc ở Trùng Khánh (Cao Bằng). Mấy năm gần đây, nhiều chị em ở thành phố tìm mua với giá lên tới 400.000 đồng/kg.
Vào mùa hè, ở núi rừng Trùng Khánh (Cao Bằng) có một thứ quả đặc sản mọc hoang dại mà ít nơi nào có, đó là quả mác púp.
Mác púp còn có tên gọi khác là cỏ bông, là loại cây dạng dây leo cứng cáp, sống cộng sinh, bám vào các loại cây to, như cây gạo, cây sau sau, cây sung... hoặc trụ trên các mỏm đá vôi để sinh tồn, phát triển. Cây mác púp có bộ rễ bám xuống đất, gốc cây lâu năm to bằng bắp tay, cuộn dài chằng chịt ôm lấy thân cây to leo lên cao tới 10 -15 m.
Quả mác púp là thứ quả dại chỉ có ở Trùng Khánh, Cao Bằng
Mùa xuân, mác púp bắt đầu nở hoa, kết trái, đến khoảng tháng 7, tháng 8 hàng năm là có thể thu hoạch được. Quả mác púp tròn, to, vỏ khá dày, nếu nhìn từ xa chắc chắn nhiều người nhầm lẫn đây là quả sung Mỹ.
Chị Hà Chung (ở Trùng Khánh) chia sẻ mỗi kg mác púp từ 10-15 quả. Sau khi hái quả dại trong rừng về, bà con dân tộc rửa sạch, phơi cho ráo nước, sau đó bổ vỏ tách lấy hạt có màu vàng nhạt. Hạt tép mác púp sau khi phơi nắng để khô rồi bảo quản bằng cách cho vào túi nilon dày và bán cho các nhà hàng, thương lái. Hạt mác púp làm thành món thạch đặc sản của người dân tộc nơi đây.
Đến khoảng tháng 7, tháng 8 hàng năm, bà con dân tộc lại vào rừng để hái mác púp
Theo chị Chung, trước đây thạch mác púp ít người biết đến, nhưng khoảng chục năm trở lại đây nó được thương lái tìm mua để bán về xuôi với giá đắt đỏ nên bà con thi nhau vào rừng để hái nhưng số lượng cũng không nhiều.
Tìm trên chợ mạng và các sàn thương mại điện tử có thể thấy nhiều địa chỉ rao bán hạt mác púp Cao Bằng với giá khoảng 300.000 đồng/kg, có thời điểm nó còn lên tới 400.000 đồng/kg.
Chị Trang Linh (người bán đặc sản trên chợ mạng) giới thiệu: "Hạt này phơi khô rất nhẹ, 1kg được thành phẩm rất nhiều, chỉ cần 100 gram hạt mác púp là có thể làm đến 2-3 lít thạch, một gia đình 4-5 người lớn chắc phải ăn được từ 3-4 lần mới hết. Thạch mác púp vừa mềm, vừa dai, có vị ngọt thanh và mùi thơm đặc trưng, ai thưởng thức một lần là không thể quên được".
Trên chợ mạng, hạt mác púp được bán với giá lên tới 400.000 đồng/kg
Chị Linh cho biết mấy năm gần đây, vào mùa hè, nhiều chị em tìm mua hạt mác púp về làm thạch ăn giải nhiệt. Nhìn giá cứ nghĩ rằng thứ hạt này đắt đỏ nhưng thực tế không biết bao nhiêu quả mới làm thành 1kg hạt khô, và chỉ cần 1-2 lạng thôi là có thể làm được nhiều lần mới hết, tính ra chi phí rất rẻ và cách lại lại không hề phức tạp.
"Mỗi mùa tôi chỉ gom được khoảng chục cân hạt mác púp và đóng thành từng túi nhỏ 3 lạng, 5 lạng để bán cho khách mua lẻ. Vì hạt này không có chất bảo quản, nên khách nào mua tôi cũng dặn mọi người cần lưu ý nhiều đến cách bảo quản, nên sử dụng ngay, tránh để nơi ẩm thấp sẽ dễ bị mốc, hỏng", chị Linh chia sẻ.
Theo tìm hiểu, để làm món thạch trắng mác púp khá đơn giản, cần chuẩn bị nước đun sôi để nguội, hộp đựng và túi vải sạch. Nước cho vào hộp còn hạt đựng vào túi vải theo công thức 1 lạng hạt tương ứng với 1-1,5 lít nước. Tiếp theo, hạt này sẽ được vò nhẹ nhàng để các chất thạch màu trắng đục từ hạt tiết ra, đến khi xuất hiện màu trắng đục phủ gần kín bề mặt nước sẽ ngừng vò. Để hộp nước thạch sau khoảng từ 1-2 tiếng, thạch sẽ đông chắc hoàn toàn và cho vào tủ lạnh ăn dần. Khi ăn cắt thành miếng nhỏ như thạch rau câu, cho thêm nước đường cùng 1 ít viên đá nhỏ là có thể thưởng thức.
Trên chợ mạng còn bán thạch mác púp làm sẵn
Đặc biệt, ngoài bán hạt mác púp khô, trên chợ mạng còn có cả thạch đã làm đóng hộp sẵn, chị em mua về cho vào tủ lạnh là có thể sử dụng được luôn. "Loại này rất tiện, những ai bận rộn hoặc lười vì sợ kỳ công thì có thể mua loại làm sẵn. Bản quản cẩn thận trong tủ lạnh có thể ăn được cả tuần mà không sợ bị hỏng. Thạch có vị chua chua nhẹ nhẹ, thơm đặc trưng khác hẳn các loại thạch khác", người bán giới thiệu.
Chị Lan Anh (ở Cầu Giấy, Hà Nội) chia sẻ, trong một lần tới nhà chị đồng nghiệp chơi, chị được mời một chén thạch tự làm. Đưa vào miệng, chị cảm nhận được vị ngọt và thanh mát, hỏi ra mới biết đó là thạch làm từ hạt mác púp Cao Bằng. "Lần đầu tiên tôi biết đến thứ hạt lạ lẫm này và thấy nó rất hấp dẫn, phù hợp để ăn giải nhiệt mùa hè nên năm nào tôi cũng mua 1kg trên chợ mạng để ăn dần cho cả mùa hè. 1kg có giá 300.000 đồng nhưng tính ra có thể làm được rất nhiều lần".
