“Một quả cà, ba thang thuốc” nên hiểu sao cho đúng? Chuyên gia chỉ 2 loại cà còn gây hại hơn “thuốc độc”

PGS.TS.Nguyễn Duy Thịnh

Nguyên cán bộ Viện công nghệ sinh học và thực phẩm - Đại học Bách Khoa Hà Nội

Xem tất cả bài viết của chuyên gia

Mùa cà pháo đang bắt đầu. Cà pháo là loại quả có nhiều tại Việt Nam và có thể chế biến được nhiều món ăn, trong đó quen thuộc nhất có lẽ là cà muối, cà bung, cà xào… Thế nhưng đi kèm với đó cũng là câu nói mang đầy tính cảnh báo như “một quả cà, ba thang thuốc”, ngụ ý muốn nói rằng ăn cà sẽ gây nguy hại đến sức khỏe.

Chia sẻ về vấn đề này, các chuyên gia đều cho rằng, câu nói “một quả cà, ba thang thuốc” cần phải hiểu đúng để quả cà không bị “vạ lây”, nhưng cũng không chủ quan, bởi ăn không đúng cách thực sự có thể khiến sức khỏe bị ảnh hưởng.

Lương y Bùi Đắc Sáng - Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam, Hội Đông y Hà Nội cho biết, nếu xét dưới góc độ đông y, quả cà (cà pháo) có vị ngọt, tính hàn, có tác dụng tán huyết, tiêu viêm, nhuận tràng. Còn xét dưới góc độ ẩm thực, quả cà không chỉ là món ăn thông dụng, mà còn đi vào cả thơ ca như “nhớ canh rau muống, nhớ cà dầm tương”.

Một số nghiên cứu của y học hiện đại cũng chỉ ra rằng, trong 100g cà pháo cung cấp 1,5g protein (có đủ các acid amin cần thiết cho cơ thể), 12mg canxi, 0,7mg sắt, 18mg magiê, 16mg phospho, 22,1g mg kali, 0,3mg kẽm. Như vậy, nếu ăn và sử dụng đúng cách cà là thực phẩm có lợi cho sức khỏe.

Cà muối xổi dù được nhiều người ưa thích nhưng có thể gây hại cho sức khỏe. (Ảnh minh họa)

“Với quan niệm ăn cà bị độc thì tôi có đọc một số tài liệu cho rằng, trong quả cà sống có solanin có thể gây ngộ độc. Chất này giống như chất độc trong mầm xanh củ khoai tây. Vì thế mọi người không nên ăn cà sống”, lương y Đắc Sáng cho hay.

Ông Sáng cảnh báo, ở một số nơi, nhất là vùng quê, vẫn còn thói quen ăn cà xanh muối xổi (trộn gia vị ăn trong ngày), điều này là không an toàn và có thế gây nguy hại. Vì cà muối xổi chưa được lên men, chưa đủ độ chua dễ gây ngộ độc.

Một số nghiên cứu cũng chỉ ra rằng, solanin với liều lượng từ 2 đến 5mg/kg thể trọng có thể gây triệu chứng ngộ độc và liều lượng từ 3 đến 6mg/kg thể trọng có thể nguy hiểm đến tính mạng. Triệu chứng thường xuất hiện trong vòng 8 - 12 giờ sau khi tiêu thụ thức ăn, nhưng cũng có thể diễn ra trong vòng 30 phút khi nạp thức ăn có hàm lượng solanin cao.

PGS.TS Nguyễn Duy Thịnh - Chuyên gia về Công nghệ thực phẩm cũng cho rằng, cà pháo nếu ăn khi đã được nấu chín thì thường không gây vấn đề gì, vì thế câu nói "một quả cà, ba thang thuốc" là không đúng khi cà đã nấu chín. Tuy nhiên, có hai cách ăn sai rất thường gặp sẽ biến cà thành “thuốc độc” mọi người cần đặc biệt lưu ý.

Đầu tiên đó là ăn cà muối xổi, bởi ngoài lượng độc tố trong quả cà khi chưa chín, thì ăn xổi khi vẫn còn vị cay và hăng nồng thường hàm lượng nitrat bị chuyển hóa thành nitrit do vi sinh vật có trong nước dưa cà muối tác động, có thể ảnh hưởng đến sức khỏe.

Ăn quá nhiều cà muối không tốt cho sức khỏe, nhất là cà muối trong dụng cụ không đảm bảo. (Ảnh minh họa)

Thứ hai, ăn cà muối quá nhiều cũng không tốt cho sức khỏe. Ngoài vấn đề tồn dư nhiều muối ảnh hưởng đến các vấn đề tim mạch, huyết áp… thì đồ muối lên men cũng được cho là yếu tố thúc đẩy ung thư tiêu hóa.

“Ngoài ra, việc ăn cà muối ngoài chợ cũng cần lưu ý, nhất là với cà được muối trong đồ nhựa, xô sơn và những xô cà đã nổi váng. Đây là mối hiểm họa rất lớn cho sức khỏe, bởi dụng cụ không đảm bảo dưới tác động của acid, muối sẽ thôi nhiễm ra, ngấm ngược vào thực phẩm rất nguy hiểm”, ông Thịnh cảnh báo.

Ông Thịnh khuyên, để ăn cà không gây hại cho sức khỏe, tốt nhất nên:

- Ăn cà đúng vụ;

- Không ăn cà muối xổi, cà sống; 

- Không ăn quá nhiều cà muối;

- Không ăn cà muối ở dụng cụ không đảm bảo, nhất là xô sơn;

- Không ăn cà muối có hiện tượng bị khú, nổi váng trắng.

Loại quả xưa rụng đen gốc không ai nhặt, nay là đặc sản được săn lùng nhưng ăn sai cách dễ gặp họa

Đây là loại quả chỉ có theo mùa và chỉ phân bố ở một số địa phương nên nhiều người phải săn lùng mới có thể thưởng thức như một món đặc sản quà quê.

Bấm xem >>

Lương y Bùi Đắc Sáng