Trẻ tuổi nào dễ nổi loạn nhất? Bố mẹ nên làm bạn với con hay phải đứng vai "bề trên" để dạy dỗ?

Quả thật, mỗi lứa tuổi trẻ sẽ có nhận thức và sự phát triển khác nhau, vì thế khi chăm sóc, giáo dục con, cha mẹ cần nhìn vào lứa tuổi để có ứng xử sao cho phù hợp.

Theo đó, phụ huynh nên đặc biệt lưu ý đến những giai đoạn sau:

- Trẻ 3-6 tuổi: Đây là giai đoạn phát triển tư duy, ngôn ngữ, do vậy trẻ hỏi rất nhiều để khám phá những thứ xung quanh. Thực tế, không ít trường hợp trẻ hỏi quá nhiều khiến bố mẹ bực mình, không muốn trả lời. Điều này là không nên, vì trẻ biết càng nhiều thì khả năng tư duy, giao tiếp, nhận thức những thứ xung quanh càng phong phú. Vì thế, bố mẹ cũng cần cập nhật kiến thức để sẵn sàng trả lời câu hỏi của con.

- Trẻ 7-12 tuổi: Đây là giai đoạn trẻ hoàn thiện tư duy ngôn ngữ và giới tính. Lúc này, trẻ sẽ “thấm” (nhận thức) được những câu nói của bố mẹ, nên đây còn được gọi là "thời kỳ vàng” để rèn luyện, giáo dục các con về đạo đức và tính kỷ luật.

Thậm chí, ở giai đoạn này, trẻ sẽ có phản kháng nhẹ với những câu nói hoặc hành động của bố mẹ nếu chúng ta làm sai hoặc khác so với những gì trẻ được học. Do vậy, cách giáo dục cần có sự thống nhất, song hành, không thể trường dạy một kiểu, bố mẹ làm và hướng dẫn một kiểu vì có thể khiến trẻ hoang mang, không biết phải nghe ai.

Tôi lấy ví dụ, một cậu bé trong độ tuổi này khi tới phòng khám từng tâm sự, ở trường thì em được học phải tuân thủ tín hiệu đèn giao thông nhưng khi bố mẹ đón đi xe máy đón về thì rất hay vượt đèn đỏ. Khi con hỏi, bố mẹ giải thích rằng, do giờ đó vội, về nhà còn phải làm nhiều việc như dọn nhà, cơm nước, rồi kịp cho con đi học thêm tối... nên không muốn chờ đèn xanh… Lúc đó, cậu bé nói một câu: "Vượt đèn đỏ thế nếu gặp tai nạn, chết thì sao? Câu nói đó khiến bố mẹ bất ngờ, thậm chí quay ra quát mắng con vì nói điều xui xẻo.

Qua câu chuyện có thể thấy, việc thống nhất cách giáo dục, thực hiện đúng những điều hay, lẽ phải và tuân thủ pháp luật trước mặt con trẻ rất quan trọng, giúp trẻ noi theo và là nền tảng để định hướng cho những bước đi tiếp theo. Thậm chí, ngay trong chính gia đình, hiện rất nhiều bố mẹ tranh luận, cãi vã nhau trước mặt con, điều này ảnh hưởng rất lớn đến nhận thức của trẻ. Do vậy, nếu người lớn có bất đồng nên lựa chọn đúng thời điểm, thậm chí là hẹn nhau ra quán cafe nói chuyện, chứ không cãi nhau trước mặt con.

Khi muốn làm bạn với con, phụ huynh nên hạ cái tôi của bản thân để quay trở về với đúng lứa tuổi của con. Ảnh minh họa. 

- Trẻ 13-15 tuổi: Giai đoạn này chỉ có 2 năm nhưng đây là giai đoạn "đột biến", trẻ muốn chứng minh cái tôi của mình, thích thể hiện cá tính về giới của bản thân. Đây là giai đoạn trẻ "nổi loạn" nhất và có thể có những hành vi bố mẹ không thể ngờ như nói tục, đập phá đồ đạc, thậm chí tự làm đau bản thân, tự sát... Do vậy, nếu bố mẹ không định hướng tốt, giáo dục đúng từ những giai đoạn trước tới khi đó, trẻ dễ bị cái xấu lôi kéo, dụ dỗ và trở thành tội phạm lúc nào không biết.

- Trẻ 16-21 tuổi: Đây là giai đoạn nhận thức và tư duy phát triển mạnh mẽ nhất, do vậy bố mẹ cần làm bạn với con, nhưng vẫn có sự quản chế và kỷ luật. Lúc này có thể con mắc sai lầm, vấp ngã… khi đó bố mẹ cần chấp nhận, cảm thông, định hướng và chia sẻ cùng con, bởi bản thân bố mẹ đôi khi vẫn còn mắc sai lầm.

Việc làm bạn với con như thế nào là điều rất tế nhị, phụ huynh cần đặt mình vào từng lứa tuổi của con để có ứng xử phù hợp nhất. Chẳng hạn, bố mẹ luôn muốn con tranh thủ thời gian để ngủ trưa, thậm chí quát nạt, phẫn nộ khi con không ngủ. Tuy nhiên, như thế không phải là làm bạn với con, mà chúng ta cần phải cất cái tôi của mình đi, quay trở về đúng lứa tuổi của con để thấy được rằng, bằng tuổi con ngày xưa, bản thân chúng ta cũng có ngủ trưa đâu, mà thường xuyên trốn nhà đi chơi.

Khi chúng ta hạ được cái tôi xuống, đưa về đúng tuổi của con thì sẽ hiểu được con và dễ thông cảm hơn. Tất nhiên, chúng ta vẫn cần phải tạo nên một hành lang kỷ luật để con không "nhờn" trước sự định hướng, tư vấn của bố mẹ.