Thiếu sắt có thể chuyển thành một tình trạng nghiêm trọng được gọi là thiếu máu. Nếu bạn có những biểu hiện dưới đây, có thể bạn đang bị thiếu sắt.
Thiếu sắt xảy ra khi cơ thể bạn không có đủ khoáng chất sắt. Cơ thể bạn cần sắt để tạo ra hemoglobin, một loại protein trong các tế bào hồng cầu giúp chúng vận chuyển oxy đi khắp cơ thể.
Nếu cơ thể bạn không có đủ hemoglobin, các mô và cơ của bạn sẽ không nhận đủ oxy để có thể hoạt động hiệu quả. Điều này dẫn đến một tình trạng gọi là thiếu máu. Mặc dù có nhiều loại thiếu máu khác nhau, nhưng thiếu máu do thiếu sắt là phổ biến nhất trên toàn thế giới.
Nguyên nhân phổ biến của thiếu sắt bao gồm:
- Không đủ chất sắt do chế độ ăn uống không cung cấp đủ nhu cầu dinh dưỡng hàng ngày hoặc bị hạn chế nhiều
- Bệnh viêm ruột
- Tăng nhu cầu sắt khi mang thai
- Mất máu do kinh nguyệt ra nhiều hoặc chảy máu trong
Thiếu sắt có thể dẫn đến các triệu chứng ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống của bạn. Các dấu hiệu và triệu chứng của thiếu sắt khác nhau tùy thuộc vào:
- Mức độ nghiêm trọng của bệnh thiếu máu
- Nó phát triển nhanh như thế nào
- Tuổi của bạn
- Tình trạng sức khỏe hiện tại
Trong một số trường hợp, mọi người không gặp phải triệu chứng nào. Dưới đây là 10 dấu hiệu và triệu chứng cảnh báo cơ thể bạn đang thiếu sắt.
1. Mệt mỏi bất thường
Mệt mỏi là một triệu chứng rất phổ biến của thiếu sắt. Điều này là do cơ thể chúng ta thiếu sắt để sản xuất một loại protein gọi là hemoglobin trong các tế bào hồng cầu có nhiệm vụ vận chuyển oxy từ phổi đến các bộ phận khác của cơ thể.
Khi cơ thể chúng ta thiếu hemoglobin, nó sẽ góp phần ít oxy đến các cơ bắp và các mô dẫn đến mệt mỏi. Mệt mỏi được coi là rất bình thường trong cuộc sống hàng ngày của chúng ta, vì vậy đôi khi có thể khó phân biệt mệt mỏi bình thường với triệu chứng thiếu sắt.
Tuy nhiên, những người bị thiếu sắt cũng sẽ gặp phải:
- Cảm thấy yếu sức
- Mức năng lượng thấp
- Khó tập trung
- Học tập, làm việc với năng suất thấp hơn
2. Da nhợt nhạt
Hemoglobin trong các tế bào hồng cầu là thứ mang lại cho làn da của chúng ta màu hồng hào, khỏe mạnh. Do thiếu sắt, cơ thể con người không thể sản xuất đủ hemoglobin để các tế bào hồng cầu đóng góp vào phần còn lại của cơ thể, dẫn đến da xanh xao. Bất kể màu da của bạn là gì, nếu bên trong: môi, lợi, móng tay và bên trong mí mắt dưới ít đỏ hơn bình thường thì có thể là nguyên nhân gây ra tình trạng thiếu sắt.
3. Khó thở/đau ngực
Khó thở hoặc đau ngực, đặc biệt là khi hoạt động là một triệu chứng khác của thiếu sắt. Do hemoglobin có giới hạn trong các tế bào hồng cầu, nên lượng oxy được phân phối đến khắp các phần còn lại của cơ thể bị hạn chế, theo cách này cơ thể chúng ta cố gắng bù đắp và tạo ra nhiều oxy hơn cho các cơ quan của chúng ta hoạt động bình thường, dẫn đến hụt hơi, khó thở hoặc đau ngực.
4. Chóng mặt và nhức đầu
Thiếu sắt cũng có thể gây đau đầu hoặc đau nửa đầu. Nguyên nhân là do lượng oxy lên não không đủ khiến các mạch máu bị phình ra, gây áp lực dẫn đến đau đầu hoặc đau nửa đầu.
Ngoài ra, những người bị thiếu sắt có thể bị hoa mắt và chóng mặt. Khi mức độ hemoglobin giảm hoặc duy trì ở mức thấp, cơ thể sẽ trở nên cần oxy, gây ra các triệu chứng thể chất này. Chóng mặt bắt nguồn từ việc não thiếu oxy hoặc có thể bắt nguồn từ huyết áp thấp do tim và mạch máu cung cấp oxy kém.
5. Tim đập nhanh
Nhịp tim không đều còn được gọi là tim đập nhanh, có thể là một triệu chứng khác của thiếu sắt. Điều này là do nồng độ hemoglobin thấp có nghĩa là tim phải làm việc nhiều hơn để vận chuyển oxy đến phần còn lại của cơ thể. Điều này có thể dẫn đến nhịp tim bất thường hoặc cảm giác tim đập nhanh bất thường. Trong trường hợp nghiêm trọng, điều này có thể dẫn đến suy tim. Nhưng những triệu chứng này thường xuất hiện muộn hơn, những người bị thiếu sắt bị các triệu chứng khác nhau trước khi gặp phải tình trạng tim đập nhanh.
6. Tóc và da bị tổn thương
Tóc và da được coi là những chức năng phụ đối với cơ thể chúng ta. Điều này là do cơ thể chúng ta ưu tiên phân phối oxy hạn chế cho các chức năng quan trọng nhất như các cơ quan và mô. Khi da và tóc thiếu sắt, chúng sẽ trở nên khô và mỏng manh hơn. Thiếu protein gọi là ferritin được biết là nguyên nhân gây ra những vấn đề này vì nó cần thiết cho quá trình lưu trữ và giải phóng sắt cho tất cả các bộ phận của cơ thể theo thời gian. Dự trữ sắt thấp làm tăng tỷ lệ rụng tóc, đặc biệt là ở phụ nữ chưa mãn kinh.
7. Sưng/đau lưỡi và miệng
Nhìn vào bên trong miệng có thể cung cấp cho chúng ta rất nhiều manh mối về sức khỏe. Thiếu sắt là một trong số đó. Ví dụ, nếu lưỡi bị sưng, viêm hoặc đổi màu thì đây là dấu hiệu của tình trạng thiếu sắt. Trong cơ thể chúng ta có một loại protein gọi là myoglobin, một loại protein liên kết với sắt và oxy được tìm thấy trong mô cơ của lưỡi. Mức myoglobin thấp hơn có thể khiến lưỡi bị đau và sưng. Thiếu sắt cũng có thể dẫn đến khô miệng và vết nứt đỏ lở loét ở khóe miệng.
8. Móng tay giòn
Móng tay giòn là một triệu chứng ít phổ biến hơn của thiếu sắt, xuất hiện trong giai đoạn sau của bệnh thiếu máu. Tình trạng này được gọi là koilonychia. Koilonychia là một bệnh về móng tay, trong đó móng tay trở nên mỏng bất thường và mất đi độ lồi, trở nên phẳng hoặc thậm chí lõm xuống. Trong giai đoạn đầu, móng tay có thể giòn và dễ gãy. Tình trạng này bắt đầu xuất hiện ở phần giữa móng khi móng tay cụp xuống và các cạnh được nâng lên để có vẻ ngoài tròn trịa như chiếc thìa.
9. Chân không yên
Nồng độ sắt trong máu có thể dẫn đến giảm dopamine, một chất hóa học trong não của chúng ta rất quan trọng đối với sự vận động và có thể gây ra hội chứng chân không yên. Dopamine hoạt động như một chất truyền tin giữa não và hệ thần kinh giúp não điều hòa và phối hợp vận động.
Nếu các tế bào thần kinh bị tổn thương, lượng dopamine trong não sẽ bị giảm, gây co thắt cơ và các cử động không tự chủ. Mức dopamine tự nhiên giảm vào cuối ngày, điều này có thể giải thích tại sao các triệu chứng của hội chứng chân không yên thường tồi tệ hơn vào buổi tối và ban đêm.
10. Đau bụng và tiểu ra máu
Tan máu nội mạch - một tình trạng do thiếu sắt, là nơi các tế bào hồng cầu bị phá vỡ trong dòng máu và chúng giải phóng sắt sau đó bị mất trong nước tiểu. Điều này đôi khi xảy ra ở những người tập thể dục cường độ cao, đặc biệt là chạy bộ, và nó có thể gây ra chấn thương cho các mạch máu nhỏ ở bàn chân, được gọi là "tiểu máu tuần hoàn".
Các dấu hiệu thiếu sắt thứ phát
Những triệu chứng này có xu hướng ít phổ biến hơn và cũng có thể liên quan đến các bệnh lý khác:
1. Cảm giác thèm ăn bất thường: Có một tình trạng gọi là "pica", trong đó bệnh nhân có cảm giác thèm ăn bất thường tức là muốn ăn những món không có bất kỳ giá trị dinh dưỡng nào. Đây có thể là những món như nước đá, tuy nhiên một số người có thể thèm những món có hại hơn như sơn khô, bụi bẩn hoặc các kim loại khác. Rối loạn này thường là tạm thời và nó chủ yếu xảy ra ở trẻ em và phụ nữ mang thai.
2. Lo lắng: Lo lắng là một triệu chứng khác có thể liên quan đến thiếu sắt nhưng triệu chứng này chỉ phát triển ở những người bị thiếu máu mãn tính. Những người bị thiếu sắt có tỷ lệ rối loạn tâm thần (đặc biệt là ADHD) và rối loạn phát triển cao hơn. Ngày càng có nhiều bằng chứng chứng minh rằng thiếu sắt gây ra những vấn đề này và không chỉ là một mối liên hệ ngẫu nhiên.
3. Tay chân lạnh: Những người bị thiếu máu mất lưu thông máu ở các chi bên ngoài khi nhiệt độ thay đổi nhỏ nhất. Điều này dẫn đến bàn tay và bàn chân lạnh liên tục. Không có đủ oxy để di chuyển đến các cơ quan chính của cơ thể và tứ chi của chúng ta bị thiếu oxy khiến chúng bị lạnh.
4. Thường xuyên bị nhiễm trùng: Cơ thể khó chống lại nhiễm trùng hơn khi thiếu sắt. Thiếu máu có liên quan đến suy giảm khả năng miễn dịch bẩm sinh (tự nhiên) và miễn dịch qua trung gian tế bào, do đó góp phần làm tăng nguy cơ nhiễm trùng.
Nếu bạn tin rằng nồng độ sắt của bạn không như bình thường, điều tốt nhất nên làm là đến gặp bác sĩ để họ có thể kiểm tra nồng độ sắt của bạn.
Luôn nói chuyện với bác sĩ của bạn trước khi bắt đầu hoặc ngừng một chất bổ sung như sắt. Họ có thể tư vấn cho bạn về việc bạn có cần dùng hết hay không, có an toàn không và liều lượng thích hợp để dùng.
