Mỗi ngày có 3000 trẻ vị thành niên tự tử, chuyên gia chỉ rõ nguyên nhân ít ai ngờ tới

TS.Bs.Đỗ Minh Loan

Giám đốc Trung tâm Chỉ đạo tuyến Nhi khoa, Trưởng khoa Sức khỏe vị thành niên, Bệnh viện Nhi Trung ương.

Xem tất cả bài viết của chuyên gia

Tự sát ở trẻ vị thành niên – vấn đề đáng báo động

Tự sát ở trẻ vị thành niên luôn là vấn đề đáng báo động. Hiện nay, trên thế giới ở các nước phát triển như Mỹ và Nhật Bản, tỷ lệ tự sát và có ý định tự sát ở tuổi vị thành niên đang gia tăng.

Tại Việt Nam chúng ta, đây cũng là vấn đề rất đáng lo ngại. Thực tế, đã có nhiều vụ tự sát ở lứa tuổi vị thành niên khiến cho nhiều người không khỏi xót xa. Ví dụ như trường hợp 1 nam sinh 16 tuổi ở TP HCM tự tử bằng cách nhảy từ tầng cao do thất vọng về kết quả thi cử xảy ra hồi tháng 4/2018. Hay tại Nghệ An, hồi tháng 7/2018, 2 trẻ vị thành niên do bị gia đình cấm kết hôn vì chưa đến tuổi nên đã vào rừng ăn lá ngón tự tử rồi đăng tin lên mạng vĩnh biệt người thân.

Trẻ vị thành niên tự tử không chỉ ở Việt Nam mà trên thế giới cũng ghi nhận rất nhiều trường hợp.

Theo tổ chức Y tế thế giới (WHO), cứ mỗi 40 giây trên thế giới lại có một người tìm cái chết (800.000 ca tự tử/năm). Mặc dù xảy ra ở mọi lứa tuổi, nhưng theo thống kê, tự tử là nguyên nhân gây tử vong đứng hàng thứ 2 đối với lứa tuổi 15 - 29 tuổi trên thế giới, chỉ sau tai nạn giao thông.

Cũng theo tổ chức Quỹ nhi đồng Liên hiệp quốc (UNICEF) công bố, cứ trung bình mỗi ngày có khoảng 3.000 trẻ vị thành niên chết do tự tử trên thế giới. Thực tế hiện nay, tình trạng tự tử ở tuổi vị thành niên đang ngày càng gia tăng nhưng người lớn, các bậc phụ huynh chưa biết cách nhận diện, hỗ trợ và can thiệp cho trẻ.

Nguyên nhân trẻ vị thành niên tự tử do dâu?

Tiến sĩ Ngô Anh Vinh (Bệnh viện Nhi Trung ương) cho biết, hiện nay các nghiên cứu đã cho thấy, nguyên nhân hàng đầu dẫn đến tình trạng tự tử ở trẻ vị thành niên là lo âu, trầm cảm.

Lo âu, trầm cảm là vấn đề hay gặp và phổ biến trong giai đoạn phát triển của trẻ vị thành niên (giai đoạn chuyển tiếp từ trẻ nhỏ trở thành người lớn). Đây là độ tuổi rất nhạy cảm trước những tác động của môi trường, xã hội do những thay đổi về tâm sinh lý ở lứa tuổi này.

Tại Việt Nam, một trong những nguyên nhân thường gặp gây ra trầm cảm ở trẻ vị thành niên là do áp lực học tập, thi cử. Theo đó, do lịch học quá dày gồm học chính khóa, học thêm đã chiếm hầu hết thời gian làm cho trẻ cảm thấy luôn căng thẳng và mệt mỏi.

Số trẻ đến khám tại khoa Sức khỏe Vị thành niên ngày càng gia tăng.

Ngoài ra, một số trẻ dễ rơi vào tình trạng sốc tâm lý và nghĩ đến chuyện tiêu cực thậm chí kết thúc cuộc đời sau những thất bại trong học tập, thi cử. Thực tế ở Việt Nam, vấn đề sức khoẻ tâm thần đặc biệt tâm lý trẻ vị thành niên chưa được chú trọng nhiều.

Theo số liệu của một số nghiên cứu tại Việt nam cho thấy tỷ lệ trẻ vị thành niên bị trầm cảm là 26,3%, có suy nghĩ về cái chết là 6,3%, lập kế hoạch tự tử là 4,6% và trẻ cố gắng tự tử là 5,8%.

Ngoài ra, những mâu thuẫn trong cuộc sống cũng là một trong những nguyên nhân khiến trẻ vị thành niên tự tử. Những mối quan hệ bất hòa, mẫu thuẫn với gia đình, bạn bè, xã hội nhưng không được chia sẻ có thể khiến cho trẻ không tìm ra được những giải pháp để giải quyết.

Trẻ dễ có những suy nghĩ tiêu cực, mất kiểm soát dẫn đến hành vi tự sát và xem việc tự sát như là một cách để giúp giải thoát khỏi những bế tắc trong cuộc sống.

Bố mẹ tuyệt đối không nên chủ quan

Tiến sĩ Đỗ Minh Loan – Trưởng khoa Vị thành niên (Bệnh viện Nhi Trung ương) cho biết, ở giai đoạn trẻ ở tuổi dậy thì nói riêng và vị thành niên nói chung, bố mẹ cần phải là người hiểu tâm lý, sẵn sàng chia sẻ vấn đề với các con. Bởi với việc bố mẹ lấy quyền của mình cứ cấm đoán, lấy quyền áp đặt, coi con vẫn chỉ là đứa trẻ thì sẽ ảnh hưởng rất lớn đến tâm lý của trẻ.

Tiến sĩ Đỗ Minh Loan cho rằng, bố mẹ chủ quan sẽ khiến trẻ ảnh hưởng rất nhiều đến tâm lý và sự phát triển.

“Ví dụ điển hình như việc đứa trẻ tuổi vị thành niên muốn mua bộ quần áo, bộ váy, hay thích để kiểu tóc yêu thích…nhưng bố mẹ lại cấm đoán, không cho thực hiện bắt buộc phải theo ý bố mẹ. Như thế là không được, bố mẹ phải hiểu và lắng nghe tâm tư của trẻ.

Bố mẹ phải hiểu trong thay đổi đó có những nhận thức sẽ giúp trẻ tốt hơn, và không nên nghĩ rằng con mình hư, cãi lại bố mẹ. Hãy coi đó là ý kiến, quan điểm của các trẻ vị thành niên. Đó là sự thay đổi nhận thức tư duy của trẻ, bố mẹ cần phải nhìn nhận một cách tích cực như vậy thì mới có thể cùng con đồng hành được”, tiến sĩ Loan chia sẻ.

Một vấn đề nữa tiến sĩ Loan cũng đề cập đến, đó là trẻ vị thành niên luôn cần có sự riêng tư phù hợp, có thể là quan hệ bạn bè. Trong mối quan hệ bạn bè đó, thậm chí còn có cả tình yêu của tuổi học trò. Khi thấy vậy, phụ huynh không nên cấm đoán, mà hãy tâm sự, chia sẻ với con những điều nên và không nên. Bởi đó là một tiến trình tự nhiên rất bình thường theo độ tuổi trẻ nên bố mẹ cấm đoán là sai lầm.

“Ở tuổi đó, bố mẹ tuyệt đối không nên kiểm soát theo hình thức bạo lực như xem trộm điện thoại, khi thấy trẻ nhắn tin tình cảm với bạn bè thì quay ra cấm đoán tịch thu điện thoại, cắt mạng, mắng chửi…

Khi đến khám, tư vấn chúng tôi trực tiếp nghe các cháu chia sẻ như vậy. Chính điều đó khiến các cháu bực dọc, suy nghĩ, mất ngủ, học hành sa sút… cuối cùng là phải đến bệnh viện để thăm khám. Nếu không phát hiện kịp thời trẻ sẽ trầm cảm, dẫn đến việc tự sát”, tiến sĩ Loan cảnh báo.

Cuối cùng, tiến sĩ Loan cho rằng bố mẹ nên quản lý trong khuôn khổ nhất định, phù hợp với độ tuổi, tâm lý để tránh trẻ bị sang chấn tâm lý. Đặc biệt, bố mẹ cần có kiến thức, theo từng góc độ phát triển của trẻ chứ không nên quá áp đặt.

“Theo tôi, bố mẹ cần phải đi học các lớp bồi dưỡng để hiểu tâm lý trẻ, hoặc gọi điện cho các bác sĩ, chuyên gia về trẻ vị thành niên để được tư vấn sao cho kịp thời nhất có thể để tránh hậu quả đáng tiếc xảy ra”, tiến sĩ Loan nói.

Trẻ bỏ ăn cùng với những biểu hiện này, cha mẹ cần đưa đi khám gấp trước khi quá muộn

Mỗi khi có ai nhắc đến chuyện ăn uống hoặc bị ép ăn là bé T. lại cáu gắt, đưa đi khám bác sĩ chẩn đoán trẻ bị chán ăn tâm thần.

Bấm xem >>