Rau diếp dại gân đỏ ăn như xà lách, chỉ khác là lá không cuộn, lá nhỏ dài dùng ăn sống, làm salad, hoặc khi nấu canh có mùi thơm như lá nếp.
Khác với các loại rau diếp phổ biến như rau diếp nếp, bồ công anh, rau diếp thơm, rau diếp trời…, rau diếp dại gân đỏ ít người biết đến, mọc dại ven bờ sông và ven đường, chỉ cần có đủ nắng là sẽ cho ra loại lá rau màu đỏ tía lạ mắt. Tại một số vùng núi nước ta như Sơn La, Yên Bái, Lào Cai… loại rau này được nhiều bà con dân tộc thiểu số "săn lùng" để làm thực phẩm hằng ngày.
Rau diếp dại gân đỏ có màu rất lạ
Theo một số tài liệu ghi chép lại, rau diếp dại gân đỏ có tên khoa học là Lactuca virosa, thuộc họ xà lách. Loại rau này có nguồn gốc từ nhiều khu vực trên thế giới, bao gồm Bắc Mỹ, Châu Âu,Trung Đông và Đông Nam Á.
Cây rau diếp dại thuộc thân thảo, dạng hình trụ và phân nhánh ở ngọn. Cây có lá gần giống với lá rau diếp và rau diếp đắng, lá có tai ở phần gốc và ôm lấy thân (thân cây thường cao không quá 1m và là loại thân đứng). Đặc điểm để phân biệt loại rau này nổi bật nhất là phần gân lá màu đỏ tía dọc theo thân lá và nhánh cây. Càng ở những vùng nắng nhiều, lá diếp lại càng có màu tím sáng hơn. Khi bị trầy xước, cây tiết ra một chất màu trắng đục gọi là lactucarium. Cây thân thảo, dạng hình trụ và phân nhánh ở ngọn.
Loại rau này được hái phổ biến bởi người dân tộc H’Mong.
Từ lâu đời, bà con các tỉnh miền núi phía Bắc đã biết hái loại rau mọc dài này để làm rau ăn hằng ngày. Lá rau ăn giòn ngon, có mùi thơm như lá nếp, dùng ăn sống, làm các món salad, muối bắp cải, lá nấu canh thịt băm hay làm các món xào đều ngon,... Thân cây diếp rất to, tròn, xào bò hoặc làm món nộm, trộn mắm ớt. Rau diếp phát triển rất nhanh, chỉ cần tỉa bớt phần lá non là lại nhanh ra lá mới, chính vì vậy những món ăn từ lá diếp khá quen thuộc với những người con núi rừng Tây Bắc.
Ngược lại, loại rau này khá lạ lẫm với nhiều người dân miền xuôi.. Chị Thu Hà (Hà Nội) cho biết, lần đầu chị thấy lá diếp dại gân đỏ được bày bán tại các sạp rau dọc cung đường đèo Mã Pí Lèng (Hà Giang). Chị được người bán hàng giới thiệu là loại rau rừng này rất tốt cho sức khỏe lại thơm ngon, đưa lên ngửi thử thì đúng là có mùi thơm như nếp mới. Một bó rau diếp dại gân đỏ nhỏ khoảng 300gr được bán với giá từ 15 - 20.000 đồng. Tuy vậy, không khó để tìm thấy loại rau rừng này tại các cửa hàng sản vật núi rừng ở Hà Nội.
Một số món ngon từ rau diếp dại gân đỏ.
Tại một trang chuyên bán các loại đặc sản Tây Bắc, chị Chu Thị Phúc - chủ tài khoản cho biết mình có bán loại rau diếp dại gân đỏ này với giá dao động từ 80.000 - 100.000 đồng/kg, tuy nhiên ít ai mua cả 1kg mà chỉ mua chừng 500gr, đủ để nấu một bữa cơm gia đình. Các mặt hàng này được chị Phúc nhờ người nhà ở Lào Cai săn lùng, hoàn toàn là rau diếp tự nhiên, số lượng không được nhiều và nguồn cung hàng cũng không được đều đặn.
Thi thoảng chị Phúc mới có hàng cho khách, chỉ cần thông báo trước một ngày là đã bán hết sạch 5-10kg. “Vì là rau rừng, đảm bảo sạch không thuốc trừ sâu lại không phân bón, chưa kể là mùi vị rất thơm ngon, lạ miệng, đổi vị cho đỡ ngán các loại rau trong siêu thị nên khách hàng rất yêu thích. Có nhiều người ăn qua một lần rau diếp dại gân đỏ là lại ghé mua thêm nhiều lần khác”, chị Phúc cho biết thêm.
Không chỉ là một loại rau rừng thơm ngon, rau diếp còn là một trong những nguồn thực phẩm rất giàu vitamin, đặc biệt là vitamin A. Nhờ vậy mà ăn rau diếp sẽ giúp cải thiện thị lực cho đôi mắt, duy trì làn da khỏe mạnh hơn. Rau diếp còn có chứa một nguồn khoáng chất phong phú như canxi, magie và kali, sắt, đồng, mangan…, các khoáng chất này giúp kích thích quá trình trao đổi chất trong cơ thể.
Theo một số tài liệu Đông Y, hạt rau diếp có vị đắng, tính hàn, được biết đến với hai công dụng chủ yếu là lợi tiểu và thông sữa dưới dạng thuốc sắc. Trong y học dân gian của người Iran, hạt rau diếp còn được dùng điều trị loãng xương và giúp giảm viêm.
