Khi gặp tình trạng mau quên, đầu óc kém minh mẫn, bạn thường nghĩ tới việc tìm mua các loại thuốc bổ não mà không biết nếu sử dụng sai có thể gặp nhiều tác dụng phụ nguy hiểm. Ngược lại, có một số cách đơn giản, không tốn kém giúp bạn "bồi bổ" cho não.
Trong bài viết dưới đây, PGS.BS gốc Việt Trần Huỳnh (Huynh Wynn Tran), Đại học Y khoa California Northstate University, Sacramento, California (Mỹ) chia sẻ về những cách để “bổ não” hiệu quả nhất cũng như chỉ ra tác dụng thật sự của các sản phẩm được quảng cáo có tác dụng này trên thị trường.
Não chúng ta là cơ quan quan trọng nhất, cần được chăm sóc tốt nhất
Mọi hoạt động suy nghĩ quyết định trong đời chúng ta tùy vào những suy nghĩ từ não. Có khoảng 86 tỷ tế bào thần kinh trong não chúng ta. Phần lớn tế bào thần kinh này sinh ra một lần. Số lượng tế bào não giảm dần theo thời gian hay do các các tổn thương vùng não (đột quỵ hay cao huyết áp). Cách đây nhiều năm, nhiều người nghĩ ra các tế bào não chúng ta không có khả năng tái tạo và phục hồi.
Đến những năm 2000, các nhà nghiên cứu lần đầu tiên chỉ ra não khỉ có thể tạo ra thêm các tế bào thần kinh ở vùng hồi hải mã (hippocampus). Nghiên cứu cũng chỉ ra các tế bào thần kinh vùng hồi hải mã, vùng quan trọng trong việc củng cố trí nhớ, có thể phát triển và tái tạo thêm. Điều này giải thích vì sao luyện tập trí nhớ và tập dục là một cách quan trọng để giữ trí nhớ.
Vì vậy, điểm mấu chốt cơ bản để "bổ não" là đối xử tốt với não bộ, đừng để các hoạt động hại não xảy ra thường xuyên thì não sẽ nhanh chóng tự phục hồi.
Dưới đây là 7 cách chúng ta đối xử tốt với bộ não:
PGS.BS Trần Huỳnh, Đại học Y khoa California Northstate University, Sacramento, California (Mỹ).
1. Ngủ đầy đủ
Giấc ngủ là chìa khóa quan trọng để cơ thể chúng ta tái tạo và phục hồi sau một ngày căng thẳng. Các nghiên cứu chỉ ra thiếu ngủ là một cách hại não hay gặp nhất. Khi ngủ, các tế bào não sẽ được phục hồi và tái tạo. Thiếu ngủ thường xuyên dẫn đến tổn thương não do não không có thời gian nghỉ ngơi. Các nghiên cứu chỉ ra thiếu ngủ vài ngày có thể làm não không còn khả năng quyết định. Ai thức cả đêm sáng sẽ thấy mệt mỏi và không còn minh mẫn nhạy cảm trong việc quyết định.
Nếu bạn bị thiếu ngủ hay ngủ không đủ thì nên đi khám, chữa ngay vì để lâu có thể ảnh hưởng đến trí nhớ và não bộ.
2. Tập thể dục đều đặn
- Các nghiên cứu cũng chỉ ra tập thể dục đều đặn giúp cho bộ não chậm lão hóa, giúp máu huyết lưu thông tốt, giúp các tế bào hỗ trợ thần kinh khỏe mạnh, và có một bộ não khỏe mạnh. Nên tập ít nhất 15 phút mỗi lần, mỗi tuần 3 lần để có hiệu quả.
Tập vật lý trị liệu sau khi bị đột quỵ cũng là một cách hiệu quả để tập não chúng ta tái tạo và làm việc hiệu quả hơn. Một số nghiên cứu chỉ ra tập trị liệu thường xuyên có thể giúp các tế bào thần kinh tái tạo và cải thiện chức năng vận động.
3. Kiểm tra huyết áp hằng ngày
Cao huyết áp là căn bệnh giết người thầm lặng vì cao huyết áp thường không có triệu chứng. Cao huyết áp dẫn đến xơ vữa động mạch trên não, dẫn đến thiếu máu cục bộ, làm tổn thương các vùng li ti trong não, và lâu dài dẫn đến mất trí nhớ do một phần tế bào não bị chết.
Vì vậy, chỉ việc kiểm tra huyết áp đơn giản sẽ giúp cho não chúng ta khỏe hơn.
Chế độ ăn cân bằng, ưu tiên cá và rau xanh tốt cho não bộ.
4. Dinh dưỡng cân bằng
Ăn uống tốt và cân bằng là một cách bảo vệ não hiệu quả. Các nghiên cứu chỉ ra chế độ ăn uống kiểu Địa Trung Hải gồm nhiều cá, ngũ cốc, rau cải xanh, trái cây tươi, olive và hạt giúp não khỏe mạnh và giảm rủi ro bệnh mất trí Alzheimer. Với người Việt, chế độ ăn uống nhiều cá, ít thịt đỏ, nhiều rau cải tươi, trái cây tươi giàu vitamin, kết hợp với hạt và ngũ cốc cũng là một lựa chọn tốt.
Nói tóm lại, ăn uống da đạng, ăn ít nhưng ngon, chú trọng vào chất lượng chứ không phải số lượng.
5. Kiểm tra đường, mỡ, và các chỉ số khác
Thường xuyên kiểm tra các chỉ số xét nghiệm về mỡ Cholesterol, LDL, những chỉ số này cao có thể tăng rủi ro bệnh tim mạch và đột quỵ. Kiểm tra nồng độ uric thường xuyên với bệnh gút để giảm tổn thương mạch máu và khớp do uric acid gây ra.
Kiểm tra các chức năng thận, gan, và tuyến giáp giúp não được nhận máu tối ưu và dinh dưỡng.
6. Tập thể dục não
Não chúng ta cũng như cơ thể, cần có các bài tập thể dục để não tiếp tục phát triển. Các nghiên cứu chỉ ra đọc sách (chứ không xem Facebook/Youtube) là một cách hiệu quả để tập thể dục não. Khi đọc sách, chúng ta tập cho não kỹ năng phân tích, nhớ và tổng hợp vấn đề.
Học hỏi thêm một môn mới như đăng ký học nhảy, làm bánh, học đàn, hay học thêm một bằng đại học khác, hay học bất kỳ cái gì thú vị sẽ khiến não chúng ta kích thích hơn.
Đọc sách là một cách "tập thể dục" cho não.
7. Tham gia hoạt động xã hội
Kết nối với những người thân giúp não chúng ta khỏe hơn. Covid-19 khiến nhiều người ở nhà, không gặp mặt hay nói chuyện thường xuyên với bạn bè, dẫn đến trầm cảm và mất trí nhớ. Các nghiên cứu chỉ ra cuộc sống có giao tiếp với xã hội giúp não chúng ta hoạt động tốt hơn. Khi giao tiếp xã hội, gặp nhau trực tiếp là cách hữu hiệu nhất thay vì gặp online hay qua mạng xã hội.
Cần lưu ý với mạng xã hội như Facebook/Youtube vì khi dùng nhiều quá ứng dụng này thay vì kết nối với mọi người thì con người càng cô đơn hơn.
Các "thuốc bổ não" có tác dụng hay không?
Các nghiên cứu chỉ ra các thuốc gọi là bổ não hiện nay không chứng minh tác dụng phục hồi não bị tổn thương. Do có nhiều lý do não bị tổn thương nên uống một loại "thuốc" sẽ không hiệu quả. Phần lớn thuốc bổ não trên thị trường đều là thực phẩm chức năng dạng vitamin hay chất chống oxy hóa. Bạn nên tư vấn bác sĩ trước khi dùng các "thuốc bổ " này vì các loại thực phẩm chức năng có chất bảo quản, có thể ảnh hưởng tới thận nếu uống không đúng cách.
Thuốc Gingo Biloba (bạch quả) thường được xem là bổ não nhưng trong nghiên cứu không chứng minh được hiệu quả trong việc giảm mất trí nhớ.
Hiện nay, có một số thuốc chữa mất trí nhớ được Cục quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Mỹ chấp thuận. Tuy nhiên là các thuốc này có thể có những tác dụng phụ nguy hiểm nên bạn cần đi khám để được bác sĩ chẩn đoán và kê toa.
Tóm lại, chỉ cần bảo vệ não đầy đủ bằng 7 bước phía trên thì não có khả năng phục hồi nhanh chóng. Các thuốc bổ quảng cáo trên mạng thường không có tác dụng, có khi còn làm tổn thương thận. Thuốc chữa mất trí nhớ phải do bác sĩ kê toa và theo dõi vì có thể có những tác dụng phụ nguy hiểm.
