Nhiều thực phẩm trong bữa ăn quen thuộc của người Việt như măng, sắn, cà chua, củ cải, khoai tây ... có chứa độc tố tự nhiên rất độc, có thể gây nguy hiểm cho tính mạng người sử dụng nếu không biết chế biến.
Mật ong
Mật ong có tính bình, vị ngọt, công dụng giải độc, nhuận tràng. Mật ong là vị thuốc đông y được sử dụng để chủ trị các bệnh tỳ vị hư nhược, ho khan, táo bón, điều hòa khí huyết, giải độc.
Tuy nhiên, mật ong chưa được tiệt trùng chứa độc chất grayanotoxin. Chất độc này có thể khiến người dùng nôn mửa, chóng mặt và mệt mỏi. Một thìa grayanotoxin đậm đặc bạn có thể bị đau đầu, chóng mặt, yếu và nôn. Triệu chứng có thể kéo dài đến 24 giờ.
Sắn (khoai mì)
Theo chuyên gia thực phẩm Nguyễn Duy Thịnh, trong khoai mì có axit HCN, vào cơ thể gây khó thở, mất tri giác, liệt cơ, co giật, ngừng thở, có thể bị ngộ độc nếu ăn không đúng cách. Hàm lượng HCN trong sắn rất khác nhau phụ thuộc vào giống sắn.
HCN là axit dễ bay hơi và tan trong nước. Nhờ đặc điểm hóa học này nên việc thải chất độc trong sắn trở nên đơn giản hơn. Nên bóc bỏ vỏ sắn, cả lớp vỏ lụa lẫn vỏ cứng rồi ngâm vào nước, ngâm càng lâu càng tốt, khi luộc sắn nên mở nắp nhiều lần để chất độc bay hơi bớt.
Nếu khoai sắn có vị đắng thì không nên ăn. Có thể ăn sắn luộc với các loại đường, mật để trung hòa axit độc trong sắn. Giáo sư Thịnh khuyên hạn chế cho trẻ nhỏ ăn sắn, nhất là ăn lúc đói và ăn vào buổi tối, vì khó phát hiện dấu hiệu ngộ độc HCN.
Khoai tây mọc mầm
Khoai tây mọc mầm chứa solanine, một loại glyco-alkaloid đắng và độc, có tính gây mê.
Ngoài ra, lá và thân cây khoai tây có hàm lượng glycoalkaloid tự nhiên cao. Khi khoai tây có màu xanh tức là hàm lượng solanine đạt mức có nguy cơ gây nguy hiểm. Vì vậy, không nên ăn phần củ có màu xanh. Solanine cũng tạo vị đắng cho khoai tây sau khi nấu chín.
Ăn với lượng ít, solanine và alpha-chaconine trong khoai tây gây những vấn đề ở đường tiêu hóa như đau bụng, nôn mửa và tiêu chảy. Ngộ độc nặng hơn, bạn mê sảng, tê liệt, chậm chạp, đau bụng, giảm khả năng nhìn và nôn. Hàm lượng lớn solanine trong cơ thể có thể dẫn đến tử vong.
Cà chua xanh
Giống như khoai tây, cà chua xanh chứa chất độc solanine, gây ngộ độc. Các triệu chứng phổ biến sau khi ăn cà chua xanh là đau đầu chóng mặt, nôn ói... Các chuyên gia khuyến cáo nên bỏ hạt cà chua khi chế biến. Ăn cà chua sống không tốt cho sức khỏe.
Mật cá trắm
Trong mật cá có một chất alcol steroid - chất này sau khi vào dạ dày hấp thu vào máu đi tới gan, thận gây ra suy gan và suy thận cấp…
Triệu chứng xuất hiện 1 - 2 giờ sau khi uống mật cá; người bệnh thấy khó chịu, đau bụng, buồn nôn hoặc tiêu chảy, 1 ngày sau thấy tiểu ít dần rồi vô niệu, có thể phù hai chân, đau đầu, tăng huyết áp và có thể tử vong nếu không đi cấp cứu kịp thời tại bệnh viện để lọc máu.
Măng
Một nghiên cứu trên măng cho thấy, măng trắng (bào từ củ măng) và măng vàng (đã qua luộc, ngâm nước) đều có hàm lượng xyanua.
Chất xyanua có sẵn trong măng sẽ giảm dần khi tiếp xúc với nước; nhưng với măng chua, trong quá trình ngâm, chất này có thể kết hợp với một số enzym hoặc một số chất trong ruột người gây ngộ độc cấp tính…
Khi chế biến măng nên rửa kĩ, ngâm trong nước nhiều giờ, luộc qua 1 - 2 lần trước khi ăn để tránh ngộ độc.
Một nghiên cứu trên măng cho thấy, măng trắng (bào từ củ măng) và măng vàng (đã qua luộc, ngâm nước) đều có hàm lượng xyanua. Ảnh minh họa: Internet
Củ cải trắng
Củ cải trắng chứa độc tố furocoumarins - chất độc này thường cao nhất trong lớp vỏ, có thể gây đau dạ dày hoặc phản ứng rát bỏng trên da khi tiếp xúc.
Do đó, khi chế biến món ăn, bạn cần gọt bỏ sạch vỏ và phần hư hỏng trên củ để tránh độc. Khi được nấu chín, nướng, gia nhiệt trong lò vi sóng, củ cải cũng hết độc.
Hạt điều mốc
Hạt điều là thực phẩm ngừa ung thư, nuôi dưỡng tóc và da, tốt cho xương, giảm cân, ngăn chặn sỏi mật và nhiều lợi ích sức khỏe khác. Tuy nhiên, hạt điều không bảo quản cẩn thận, để tiếp xúc với không khí trong thời gian dài gây nấm mốc, các axit béo bị oxy hóa, sinh ra các chất độc, tiềm ẩn nguy cơ ung thư.
Cá ngừ
Histamin là chất gây dị ứng thường có trong thịt, cá. Nồng độ histamin trong cá ngừ nhiều hơn thực phẩm khác. Cá ngừ không còn tươi thì histamin càng phát sinh nhiều hơn, khi ăn có nguy cơ bị ngộ độc. Các triệu chứng là phù người, nhức đầu, nôn mửa, ngứa đỏ ngoài da, thậm chí tử vong nếu nồng độ histamin quá cao.
Rong biển
Khi bạn mua rong biển về chế biến, nếu ngâm vào nước thấy phai màu lạ ra thì không nên tiếp tục sử dụng.
Ăn rong biển biến chất hoặc quá hạn sử dụng sẽ gây hại cho cơ thể; đặc biệt, những thành phần gây biến màu trong nước sẽ gây ra những hậu quả không tốt cho sức khỏe.
Đậu tằm
Đậu tằm tự nó chứa một số loại enzyme khuyết thiếu, có tác động nhất định đối với cơ thể con người, có thể gây ra hội chứng tán huyết dị ứng sau khi ăn đậu tươi.
Các triệu chứng của tình trạng ngộ độc thường bất ổn, thiếu máu, vàng da, gan to, nôn mửa, sốt… Nếu không cấp cứu kịp thời, xảy ra thiếu máu nặng sẽ gây ra tử vong.
