Táo bón là một dạng rối loạn tiêu hóa, rất phổ biến trên thế giới. Bệnh có thể xảy ra ở mọi lứa tuổi, nhưng gặp nhiều nhất ở người lớn tuổi (trên 65 tuổi), trẻ nhỏ và phụ nữ mang thai. Đại tiện ít hơn 3 lần một tuần được xem là táo bón.
Bác sĩ Nguyễn Văn Tuấn (BV Bạch Mai) cho biết: người bị táo bón thường có phân không đều, phân khó đi kèm với cảm giác đau và cứng. Khi tình trạng này kéo dài, phân không thể đào thải ra ngoài, tích tụ quá lâu trong đại tràng có thể khiến người bệnh gặp nhiều nguy cơ ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe. Nếu bị táo bón kéo dài có thể khiến ruột già căng ra gần như không còn nếp nhăn và đến gần tim.
Táo bón có thể xảy ra ở mọi lứa tuổi, đại tiện ít hơn 3 lần một tuần được xem là táo bón.
Một trong những tác hại nghiêm trọng nhất của táo bón là làm tăng nguy cơ mắc các bệnh về đường tiêu hóa. Việc rặn mạnh khi đi đại tiện có thể gây nên bệnh trĩ, nứt hậu môn, thậm chí là sa trực tràng. Phân ứ đọng lâu ngày trong ruột sẽ tạo điều kiện cho vi khuẩn có hại phát triển, gây viêm nhiễm và tăng nguy cơ ung thư đại trực tràng.
Ngoài ra, táo bón còn ảnh hưởng đến sức khỏe tổng quát. Chất độc từ phân ứ đọng không được đào thải ra ngoài sẽ xâm nhập vào máu, gây ra các triệu chứng như mệt mỏi, chán ăn, đau đầu, thậm chí là trầm cảm. Táo bón kéo dài cũng có thể làm giảm khả năng hấp thu chất dinh dưỡng, dẫn đến suy dinh dưỡng.
Đối với trẻ em, táo bón có thể gây ra các vấn đề về tăng trưởng và phát triển, ảnh hưởng đến tâm lý và hành vi. Ở người cao tuổi, táo bón có thể làm trầm trọng thêm các bệnh lý sẵn có như tim mạch, tiểu đường và tăng huyết áp.
Bác sĩ Tuấn cho biết, táo bón có rất nhiều nguyên nhân, có thể do nguyên nhân nguyên phát như rối loạn chức năng sàn chậu do các khối cơ, dây chằng bị thoái hóa, dẫn đến không giữ được các cơ ở vùng sàn chậu nằm đúng vị trí. Hậu môn, trực tràng cũng nằm trong số các cơ quan bị ảnh hưởng và dẫn đến táo bón. Tình trạng này có thể do rối loạn cơ chế tống phân, nhu động ruột hoạt động kém, mất phản xạ đại tiện hoặc do thiếu lợi khuẩn ruột.
Táo bón do nguyên nhân thứ phát phổ biến hơn cả, do chế độ ăn uống thiếu chất xơ, ăn nhiều chất béo, uống không đủ nước, lười vận động, thường xuyên trì hoãn đại tiện. Người mắc các bệnh lý toàn thân như chấn thương đầu, tủy sống, parkinson, trầm cảm, rối loạn lo âu, rối loạn nội tiết, nhiễm độc chì... cũng là nguyên nhân gây táo bón.
Bổ sung thực đơn nhiều chất xơ từ rau củ quả sẽ giúp cải thiện tình trạng táo bón.
Táo bón có thể được cải thiện bằng cách điều chỉnh chế độ ăn uống như tăng cường chất xơ từ rau xanh, trái cây, ngũ cốc nguyên cám và hạn chế chất béo động vật, đồ ăn công nghiệp, nước ngọt đóng chai, bia, rượu, uống 2-2,5 lít nước mỗi ngày. Bên cạnh đó, việc tập thể dục đều đặn, xây dựng thói quen đi đại tiện đúng giờ và giảm stress cũng rất quan trọng. Hạn chế căng thẳng, lo âu bằng cách sắp xếp công việc và nghỉ ngơi hợp lý cũng giúp phòng tránh táo bón. Mọi người nên tạo thói quen đi vệ sinh vào một thời điểm nhất định, tốt nhất là sau khi ăn sáng. Trẻ uống sữa bột ngừng hoặc đổi loại sữa đang uống có thể cải thiện táo bón.
Bên cạnh việc bổ sung các loại thực phẩm giàu chất xơ, chúng ta cũng cần hạn chế những loại thực phẩm có thể gây táo bón. Một số loại thực phẩm thường được nhắc đến là: thịt đỏ (thịt bò, thịt lợn, thịt cừu...), thực phẩm chế biến sẵn (các loại đồ ăn nhanh, đồ hộp, thực phẩm đông lạnh), sữa và các sản phẩm từ sữa, đồ uống có ga, rượu bia, bánh mì trắng, bánh ngọt.
Đối với trường hợp táo bón nặng, có thể sử dụng thuốc nhuận tràng thuốc làm mềm phân, thuốc tăng co, hoặc các phương pháp điều trị khác như châm cứu, bơm men ruột. Tuy nhiên, trước khi sử dụng bất kỳ loại thuốc nào, bạn nên tham khảo ý kiến bác sĩ để được tư vấn phù hợp.
Uống nhiều nước và vận động nhiều cũng là cách giảm táo bón hiệu quả.
Bác sĩ lưu ý, nếu đã thực hiện các cách trên nhưng tình trạng táo bón không được cải thiện, vẫn kéo dài 3-4 ngày không đại tiện được thì bạn cần đi khám. Người đi đại tiện có máu trong phân, đau dữ dội, giảm cân không rõ nguyên nhân, nôn mửa hoặc sốt, đau lưng dưới... nên khám và điều trị kịp thời để tránh biến chứng có thể xảy ra.
