Xơ vữa động mạch nếu không chữa trị kịp thời có thể gây nhồi máu cơ tim, đột quỵ, tăng nguy cơ tử vong.
XƠ VỮA ĐỘNG MẠCH LÀ GÌ?
Xơ vữa động mạch là hiện tượng những mảng bám tích tụ trên thành động mạch gây sự hẹp động mạch.
Các động mạch mang máu từ tim đến phần còn lại của cơ thể. Chúng được lót bằng một lớp tế bào mỏng giúp chúng mịn hơn và cho phép dòng máu chảy dễ dàng. Đây được gọi là nội tâm mạc.
Xơ vữa động mạch bắt đầu khi các tế bào nội mô bị hư hỏng, cho phép tạo ra một loại cholesterol có hại trong thành động mạch.
Cơ thể sẽ gửi một loại tế bào máu trắng để làm sạch cholesterol này, nhưng đôi khi các tế bào bị kẹt tại khu vực bị ảnh hưởng. Theo thời gian, các mảng bám có làm từ cholesterol, đại thực bào, canxi, và các chất khác trong máu sẽ tích tụ lại.
Đôi khi, mảng bám phát triển đến một kích thước nhất định và ngừng phát triển, không ảnh hưởng đến sức khoẻ. Tuy nhiên, đôi khi, mảng bám sẽ làm tắc nghẽn động mạch, phá vỡ dòng máu chảy quanh cơ thể. Điều này làm cho máu bị đông đe dọa tính mạng.
Trong một số trường hợp, mảng bám sẽ tự vỡ. Nếu điều này xảy ra, tiểu cầu tập trung ở vùng bị ảnh hưởng và có thể dính lại với nhau, tạo thành cục máu đông. Điều này có thể làm tắc nghẽn động mạch, dẫn đến các biến chứng nguy hiểm đến tính mạng, chẳng hạn như đột quỵ và đau tim.
NGUYÊN NHÂN XƠ VỮA ĐỘNG MẠCH
Nguyên nhân gây ra xơ vữa động mạch có thể bắt nguồn từ:
- Huyết áp cao;
- Mức cholesterol cao;
- Hút thuốc lá thường xuyên;
- Lượng đường trong máu cao;
- Do di truyền;
- Người mắc bệnh tiểu đường;
- Ô nhiễm không khí.
TRIỆU CHỨNG XƠ VỮA ĐỘNG MẠCH
Các dấu hiệu đầu tiên của chứng xơ vữa động mạch có thể bắt đầu phát triển trong giai đoạn thanh thiếu niên, với các vệt bạch cầu xuất hiện trên thành động mạch. Thông thường, sẽ không có triệu chứng cho đến khi vỡ mảng bám, hoặc việc lưu thông máu bị hạn chế. Điều này thường mất nhiều năm để xảy ra. Các triệu chứng phụ thuộc vào động mạch nào bị ảnh hưởng:
Động mạch cảnh
Các động mạch cảnh cung cấp máu cho não. Khi lượng máu được cung cấp bị hạn chế, có thể dẫn đến đột quỵ. Các triệu chứng do xơ vữa động mạch trong vùng này như mệt mỏi, khó thở, đau đầu, tê mặt.
Động mạch vành
Đau ngực có thể là triệu chứng của chứng xơ vữa động mạch ảnh hưởng đến các động mạch vành. Các động mạch vành cung cấp máu cho tim. Khi lượng máu cung cấp cho tim bị hạn chế, nó có thể gây đau thắt ngực và đau tim. Các triệu chứng bao gồm:
- Nôn;
- Hay cảm thấy bồn chồn, lo lắng;
- Tức ngực, ho;
- Cảm thấy chóng mặt, sắp ngất.
Các động mạch thận
Các động mạch thận cung cấp máu cho thận. Nếu nguồn cung cấp máu bị hạn chế, có nguy cơ sẽ phát triển bệnh thận mãn tính. Người bị tắc động mạch thận có thể gặp các dấu hiệu gồm: ăn mất ngon; phù nề, sưng bàn tay và bàn chân; khó tập trung.
Các biến chứng có thể xảy ra khi mắc xơ vữa động mạch:
Xơ vữa động mạch có thể dẫn đến các biến chứng nghiêm trọng và lâu dài như:
- Bệnh tim và suy tim;
- Suy thận;
- Chứng phình mạch;
- Đột quỵ.
ĐIỀU TRỊ XƠ VỮA ĐỘNG MẠCH
- Thay đổi lối sống: Tập trung vào việc quản lý trọng lượng, hoạt động thể chất và chế độ ăn uống lành mạnh. Bác sĩ khuyên nên ăn các loại thực phẩm giàu chất xơ hòa tan và hạn chế lượng chất béo bão hòa, natri và rượu.
- Thuốc: Thuốc chống tiểu cầu có thể ngăn ngừa sự hình thành mảng bám hoặc giúp ngăn ngừa đông máu. Những loại khác, như statins, có thể được kê để hạ cholesterol, và thuốc ức chế chuyển hóa angiotensin (ACE) có thể giúp hạ huyết áp.
- Phẫu thuật: Các trường hợp xơ vữa động mạch nghiêm trọng có thể được điều trị bằng phẫu thuật, chẳng hạn như nong mạch hoặc ghép cầu động mạch vành (CABG).
- Làm lại mạch máu liên quan đến việc mở rộng động mạch và mở chỗ máu bị tắc nghẽn để máu có thể chảy qua. CABG là một hình thức phẫu thuật khác có thể cải thiện lưu lượng máu đến tim bằng cách sử dụng các động mạch từ các bộ phận khác của cơ thể để đi qua một động mạch vành bị thu hẹp.
PHÒNG TRÁNH XƠ VỮA ĐỘNG MẠCH
Ngăn ngừa sự phát triển của chứng xơ vữa động mạch là một trong những cách tốt nhất để điều trị bệnh. Các bước để hạn chế nguy cơ mảng bám tích tụ bao gồm:
- Chế độ ăn uống: Cố gắng tránh chất béo bão hòa, chúng làm tăng mức cholesterol xấu. Các loại thực phẩm sau có hàm lượng chất béo không no và có thể giúp giữ mức cholesterol xấu giảm xuống: dầu ô liu, bơ, quả óc chó, quả hạch, các loại hạt.
- Tập thể dục: Tập thể dục sẽ giúp giảm huyết áp, và giúp giảm cân.
- Không hút thuốc: Hút thuốc là một trong những yếu tố chính gây xơ vữa động mạch, và nó cũng làm tăng huyết áp. Người hút thuốc nên bỏ thuốc càng sớm càng tốt.
