Tổng quát
Cải bó xôi có tên khoa học là Spinacia oleracea L. Chenopodiaceae. Một số tên khác được biết đến như rau bina, rau chân vịt… Loại thực vật này thường có cuống nhỏ và lá xanh đậm, lá mọc chụm lại ở một gốc bé xíu. Thân và lá dòn, dễ gãy, dập.
Loại cây này được trồng phổ biến ở các tỉnh miền Bắc, cần được tưới tiêu, chăm bón thường xuyên. Rau cải bó xôi được trồng quanh năm nhưng thường được trồng cao điểm ở 2 vụ Đông xuân và Xuân hè. Thời vụ sớm người nông dân gieo từ cuối tháng 9 đến đầu tháng 10. Chính vụ bắt đầu trồng trung tuần tháng 10 đến trung tuần tháng 11.
Cải bó xôi có 3 loại chính:
1) Savoy: Giống này có màu xanh đậm nhăn nheo (nhăn) và lá xoăn. Savoy có khả năng kháng bệnh khá tốt.
2) Cải bó xôi dẹt, lá trơn: Giống này có lá rộng và nhẵn, dễ làm sạch. Nó được bán rộng rãi dưới dạng rau đóng hộp và đông lạnh và thích hợp sử dụng cho món súp, thức ăn trẻ em và thực phẩm chế biến.
3) Semi-savoy: Về cơ bản là một giống lai với lá hơi nhăn. Nó tương tự loại savoy trong kết cấu nhưng nó có thể làm sạch dễ dàng.
Tác dụng của cải bó xôi được sử dụng nhiều đời sống hàng ngày trong vai trò một loài thực vật có giá trị thương mại, có vai trò ẩm thực khi có thể chế biến nhiều món (luộc, xào…) cũng như mang đến nhiều công dụng cho sức khỏe con người như giảm cân, ổn định huyết áp, nâng cao sức đề kháng…
Cải bó xôi luộc, cải bó xôi xào tỏi,... là những món ăn quen thuộc.
Giá trị dinh dưỡng
Thành phần dinh dưỡng cho 3,5 ounce (100 gram) cải bó xôi sống là:
- Lượng calo: 23
- Nước: 91%
- Chất đạm: 2,9 gam
- Carb: 3,6 gram
- Đường: 0,4 gam
- Chất xơ: 2,2 gam
- Chất béo: 0,4 gam
Carbs
Hầu hết các loại carbs trong cải bó xôi bao gồm chất xơ, cực kỳ tốt cho sức khỏe. Cải bó xôi cũng chứa một lượng nhỏ đường, chủ yếu ở dạng glucose và fructose.
Chất xơ
Cải bó xôi có nhiều chất xơ không hòa tan, có thể tăng cường sức khỏe của bạn theo một số cách. Điều này có thể giúp ngăn ngừa táo bón.
Vitamin và các khoáng chất
Cải bó xôi là một nguồn tuyệt vời của nhiều loại vitamin và khoáng chất, bao gồm:
- Vitamin A. Cải bó xôi giàu carotenoid, mà cơ thể của bạn có thể biến nó thành vitamin A.
- Vitamin C. Vitamin này là một chất chống oxy hóa mạnh mẽ, thúc đẩy sức khỏe làn da và chức năng miễn dịch.
- Vitamin K1. Vitamin này rất cần thiết cho quá trình đông máu.
- Axit folic. Còn được gọi là folate hoặc vitamin B9, hợp chất này rất quan trọng đối với phụ nữ mang thai và cần thiết cho chức năng tế bào bình thường và sự phát triển của mô.
- Sắt. Cải bó xôi là một nguồn tuyệt vời của khoáng chất thiết yếu này. Sắt giúp tạo ra hemoglobin, mang oxy đến các mô của cơ thể bạn.
- Canxi. Khoáng chất này cần thiết cho sức khỏe của xương và là một phần quan trọng cho hệ thần kinh, tim và cơ bắp của bạn.
Cải bó xôi cũng chứa một số vitamin và khoáng chất khác, bao gồm kali, magiê và vitamin B6, B9 và E.
Hợp chất thực vật
Cải bó xôi có chứa một số hợp chất thực vật quan trọng, bao gồm:
- Lutein. Hợp chất này có liên quan đến việc cải thiện sức khỏe của mắt.
- Kaempferol. Chất chống oxy hóa này có thể làm giảm nguy cơ ung thư và các bệnh mãn tính.
- Nitrat. Cải bó xôi có chứa lượng nitrat cao, có thể thúc đẩy sức khỏe tim mạch.
- Quercetin. Chất chống oxy hóa này có thể ngăn ngừa nhiễm trùng và viêm. Cải bó xôi là một trong những nguồn thực phẩm giàu chất quercetin nhất.
- Zeaxanthin. Giống như lutein, zeaxanthin cũng có thể cải thiện sức khỏe của mắt.
Tác dụng
Giàu flavonoid chống ung thư
Cải bó xôi chứa nhiều flavonoid có hiệu quả trong việc làm chậm sự phân chia tế bào trong các tế bào ung thư dạ dày và da người. Nó được chứng minh là có hiệu quả trong việc cung cấp bảo vệ chống lại sự xuất hiện của ung thư tuyến tiền liệt.
Lutein và Zeaxanthin tăng cường thị lực
Cải bó xôi chứa chất chống oxy hóa lutein và zeaxanthin dồi dào giúp bảo vệ mắt khỏi đục thủy tinh thể và thoái hóa điểm vàng liên quan đến tuổi tác (ARMD). Zeaxanthin là một caroten chế độ ăn uống quan trọng được hấp thụ vào hoàng điểm võng mạc trong mắt, cung cấp các chức năng lọc ánh sáng.
Vitamin K giúp xương chắc khỏe
Rau cải bó xôi rất giàu vitamin K để duy trì sức khỏe của xương. Vitamin K cũng thúc đẩy quá trình tổng hợp osteocalcin, protein cần thiết cho việc duy trì sức mạnh và mật độ của xương. Loại vitamin này cũng thúc đẩy hệ thống thần kinh và chức năng não khỏe mạnh bằng cách tạo điều kiện cho sự tổng hợp của spakenolipids, chất béo quan trọng tạo nên vỏ myelin xung quanh dây thần kinh.
Lutein, nitrite ngăn ngừa xơ vữa động mạch, bệnh đau tim
Cải bó xôi dùng để ngăn ngừa vữa động mạch và bệnh đau tim vì rất giàu hàm lượng Lutein giúp ngăn ngừa sự dày lên của các thành động mạch, do đó làm giảm nguy cơ đau tim. Bên cạnh đó, canh cải bó xôi chứa một nitrite chất lượng cao không chỉ giúp ngăn ngừa sự xuất hiện của cơn đau tim mà còn chữa các bệnh về tim liên quan đến sự lắng đọng chất béo.
Neoxanthin và violaxanthin giúp chống viêm hiệu quả
Cải bó xôi xào chứa neoxanthin và violaxanthin - hai loại epoxyxanthophyll chống viêm có tác dụng giảm viêm với các vết thương. Vì vậy, nó có lợi trong việc ngăn ngừa các bệnh viêm như viêm khớp, loãng xương, đau nửa đầu và hen suyễn.
Chất xơ giúp tiêu hóa tốt, kiểm soát cân nặng
Rau cải bó xôi luộc có lợi trong việc giảm cân vì nó ít calo và chất béo. Chất xơ còn hỗ trợ tiêu hóa, ngăn ngừa táo bón, duy trì lượng đường trong máu thấp và kiềm chế ăn quá nhiều. Vì thế cải bó xôi nấu canh thường được khuyên dùng cho người ăn kiêng trong chế độ giảm béo.
Vitamin A, B, C giúp làm đẹp da, chống nắng tuyệt vời
Tác dụng của cải bó xôi giúp làn da bạn chống nắng vì rất giàu vitamin B giúp bảo vệ khỏi các tia cực tím có hại. Rau bó xôi là một nguồn giàu vitamin A và vitamin C. Vitamin A cải thiện màu da. Trong khi vitamin C đóng vai trò quan trọng trong việc loại bỏ các tế bào chết trên da. Các chất chống oxy hóa và chất dinh dưỡng tuyệt vời trong rau cải bó xôi làm cho làn da của bạn trở nên trắng sáng hơn nữa.
Chất sắt giúp chống rụng tóc
Rụng tóc thường gây ra do thiếu chất sắt. Khoáng chất này củng cố các sợi tóc bằng cách cho phép các tế bào máu mang oxy đến các nang tóc. Công dụng của cải bó xôi là cung cấp rất giàu axit folic và sắt. Trong khi axit folic hỗ trợ việc tạo ra các tế bào hồng cầu. Sắt giúp chúng mang oxy tới nuôi tóc, do đó chống rụng tóc.
Cải bó xôi giúp làn da của bạn mịn màng hơn. (Ảnh minh họa)
Tác dụng phụ
Trong cải bó xôi chứa hàm lượng carotene cao, đây là chất rất cần thiết cho cơ thể. Tích lũy quá nhiều carotene trong cơ thể có thể lắng đọng trong lớp sừng da và gây ra hiện tượng vàng da ở trẻ.
Ngoài ra, rau cải bó xôi chứa nhiều canxi nên những người có dấu hiệu bị sỏi thận, người bị lao phổi, người bị lạnh bụng… cũng hạn chế và không nên ăn đề phòng nguy cơ bị sỏi thận và làm tăng nồng độ canxi oxalate trong nước tiểu. Đây là nguyên nhân dẫn đến sỏi thận ngày càng to và bệnh trầm trọng hơn.
Cách sử dụng
Một số món ăn cải bó xôi ngon miệng
Cải bó xôi xào: Một món ăn khá lạ miệng cho dịp cuối tuần bên người thân và bè bạn. Nguyên liệu bạn cần chuẩn bị là 1 bó cải bó xôi, 1/2 củ hành tây, 100 g bột mỳ, dầu ăn, gia vị vừa đủ.
Cơm thịt bò trộn cái bó xôi: No bụng ngon miệng với món cơm cải bó xôi với thịt bò. Bạn cần có 450 g bò thăn ướp chút muối và hạt tiêu, 1 mớ cải bó xôi, 1-2 bát gạo nấu chín, nước sốt: 2-3 tép tỏi băm, 1 thìa canh dầu ăn, 3 thìa canh tương ớt, 1 thìa canh xì dầu, 1 thìa canh đường, 3 thìa canh nước lọc, vừng rang.
Cải bó xôi trộn: Món ăn dễ làm, lại ngon miệng với nhiều khẩu vị. Để có món cải bó xôi trộn bạn cần 500 g cải bó xôi, 2 thìa nhỏ tương miso, 2 thìa nhỏ tương ớt, 3 tép tỏi, 2 thìa nhỏ dầu vừng, 2 thìa nhỏ vừng rang.
