Tổng quát
Trà xanh là một loại trà được làm từ lá và búp của Camellia sinensis chưa trải qua quá trình làm héo và ôxy hóa tương tự được sử dụng để làm trà ô long và trà đen. Trà xanh có nguồn gốc từ Trung Quốc , nhưng việc sản xuất và chế tạo nó đã lan sang các nước khác ở Đông Á.
Có một số giống chè xanh tồn tại, chúng khác nhau cơ bản dựa trên giống C. sinensis được sử dụng, điều kiện trồng trọt, phương pháp trồng trọt, chế biến sản xuất và thời gian thu hoạch. Mặc dù đã có nhiều nghiên cứu đáng kể về những tác động có thể có đối với sức khỏe của việc uống trà xanh thường xuyên, nhưng có rất ít bằng chứng cho thấy uống trà xanh có bất kỳ tác dụng nào đối với sức khỏe.
Giá trị dinh dưỡng
Giá trị dinh dưỡng cho mỗi 100 g (3,5 oz) trà xanh:
- Năng lượng: 4 kJ (0,96 kcal)
- Chất đạm: 0.2 g
- VitaminThiamine (B1): 0.007 mg
- Riboflavin (B2): 0.06 mg
- Niacin (B3): 0.03 mg
- Vitamin B6: 0.005 mg
- Vitamin C: 0.3 mg
Chất khoáng
- Sắt: 0.02 mg
- Magiê: 1 mg
- Mangan: 0.18 mg
- Kali: 8 mg
- Natri: 1 mg
Thành phần khác
Water: 99.9 g
Caffeine: 12 mg
Tác dụng với sức khỏe
1. Chứa các hợp chất hoạt tính sinh học lành mạnh
Trà xanh không đơn thuần là một loại nước giải khát. Cây trà xanh chứa một loạt các hợp chất tốt cho sức khỏe. Trà rất giàu polyphenol, là những hợp chất tự nhiên có lợi cho sức khỏe, như giảm viêm và giúp chống ung thư.
Trà xanh có chứa một catechin gọi là epigallocatechin-3-gallate (EGCG). Catechin là chất chống oxy hóa tự nhiên giúp ngăn ngừa tổn thương tế bào và cung cấp các lợi ích khác.
Những chất này có thể làm giảm sự hình thành các gốc tự do trong cơ thể, bảo vệ các tế bào và phân tử khỏi bị hư hại. Các gốc tự do này đóng một vai trò trong lão hóa và nhiều loại bệnh.
EGCG là một trong những hợp chất mạnh nhất trong trà xanh. Nghiên cứu đã thử nghiệm khả năng của nó để giúp điều trị các bệnh khác nhau. Nó là một trong những hợp chất chính mang giúp trà xanh có tính dược liệu..
Trà xanh cũng có một lượng nhỏ khoáng chất có lợi cho sức khỏe của bạn.
2. Cải thiện chức năng não
Trà xanh không chỉ giúp bạn tỉnh táo mà còn có thể giúp tăng cường chức năng não. Các thành phần hoạt động chính là caffeine, một chất kích thích khá quen thuộc.
Trà xanh không chứa nhiều caffeine như cà phê, nhưng đủ để tạo ra phản ứng mà không gây ra các hiệu ứng bồn chồn liên quan đến việc uống quá nhiều caffeine.
Caffeine ảnh hưởng đến não bằng cách ngăn chặn một chất dẫn truyền thần kinh ức chế được gọi là adenosine. Bằng cách này, nó làm tăng việc bắn ra các tế bào thần kinh và nồng độ của các chất dẫn truyền thần kinh như dopamine và norepinephrine.
Nghiên cứu đã liên tục chỉ ra rằng caffeine có thể cải thiện các khía cạnh khác nhau của chức năng não, bao gồm tâm trạng, cảnh giác, thời gian phản ứng và trí nhớ.
Tuy nhiên, caffeine không phải là hợp chất tăng cường trí não duy nhất có trong trà xanh. Trà xanh còn chứa axit amin L-theanine, có thể vượt qua hàng rào máu não.
L-theanine làm tăng hoạt động của chất dẫn truyền thần kinh ức chế GABA, có tác dụng chống lo âu. Nó cũng làm tăng dopamine và sản xuất sóng alpha trong não.
Các nghiên cứu cho thấy caffeine và L-theanine có sự kết hợp với nhau làm tăng khả năng ảnh hưởng. Điều này có nghĩa là sự kết hợp của cả hai có thể có tác dụng đặc biệt mạnh mẽ trong việc cải thiện chức năng não.
Với L-theanine và một lượng nhỏ caffeine, trà xanh có thể mang đến cho bạn một sự kích thích trí não như một ly rượu vang nhẹ và khác biệt hơn nhiều so với cà phê.
Nhiều người cho rằng họ có năng lượng ổn định hơn và năng suất cao hơn nhiều khi họ uống trà xanh thay vì cà phê.
3. Tăng cường đốt cháy chất béo
Nếu bạn cần một loại thực phẩm có thể hỗ trợ giảm cân thì trà xanh chính là một trong số đó. Trà xanh có thể làm tăng quá trình đốt cháy chất béo và tăng tốc độ trao đổi chất
Trong một nghiên cứu trên 10 người đàn ông khỏe mạnh, khi được uống chiết xuất trà xanh sẽ làm tăng số lượng calo đốt cháy lên 4%. Trong một nghiên cứu khác trên 12 người đàn ông khỏe mạnh, chiết xuất trà xanh làm tăng quá trình oxy hóa chất béo lên 17%, so với những người dùng giả dược.
Tuy nhiên, một số nghiên cứu khác về trà xanh không cho thấy bất kỳ sự gia tăng nào trong quá trình trao đổi chất, do đó, hiệu quả có thể phụ thuộc vào từng cá nhân và cách nghiên cứu được thiết lập.
Caffeine cũng có thể cải thiện hiệu suất vật lý bằng cách huy động axit béo từ mô mỡ và làm cho chúng có sẵn để sử dụng làm năng lượng.
Hai nghiên cứu đánh giá riêng biệt đã báo cáo rằng caffeine có thể tăng hiệu suất vật lý lên khoảng 11-12%.
4. Chất chống oxy hóa có thể làm giảm nguy cơ mắc một số bệnh ung thư
Ung thư được gây ra bởi sự tăng trưởng không kiểm soát của các tế bào. Nghiên cứu đã chỉ ra rằng tổn thương oxy hóa có thể dẫn đến viêm mãn tính, dẫn đến các bệnh mãn tính, bao gồm cả ung thư. Chất chống oxy hóa trong trà xanh có thể giúp bảo vệ tế bào khỏi sự tăng trưởng này.
5. Có thể bảo vệ não khỏi lão hóa
Trà xanh không chỉ có thể cải thiện chức năng não trong thời gian ngắn, nó còn có thể bảo vệ não của bạn khi bạn già đi.
Bệnh Alzheimer là một bệnh thoái hóa thần kinh phổ biến và là nguyên nhân phổ biến nhất của chứng mất trí nhớ ở người lớn tuổi. Bệnh Parkinson là một bệnh thoái hóa thần kinh phổ biến khác và liên quan đến sự lão hóa của các tế bào thần kinh sản xuất dopamine trong não.
Một số nghiên cứu cho thấy các hợp chất catechin trong trà xanh có tác dụng bảo vệ tế bào thần kinh trong ống nghiệm và mô hình động vật, có thể làm giảm nguy cơ mắc chứng mất trí nhớ.
6. Có thể làm giảm mùi hôi miệng
Các catechin trong trà xanh cũng có lợi ích cho sức khỏe răng miệng. Các nghiên cứu trong phòng thí nghiệm cho thấy rằng catechin có thể ngăn chặn sự phát triển của vi khuẩn, có khả năng làm giảm nguy cơ nhiễm trùng.
Streptococcus mutans là một loại vi khuẩn phổ biến trong miệng. Nó gây ra sự hình thành mảng bám và là tác nhân hàng đầu gây sâu răng và sâu răng.
Các nghiên cứu chỉ ra rằng catechin trong trà xanh có thể ức chế sự phát triển của vi khuẩn miệng trong phòng thí nghiệm, nhưng không có bằng chứng nào cho thấy uống trà xanh có tác dụng tương tự.
Tuy nhiên, có một số bằng chứng cho thấy trà xanh có thể làm giảm mùi hôi miệng.
7. Có thể giúp ngăn ngừa bệnh tiểu đường loại 2
Tỷ lệ bệnh tiểu đường loại 2 đang gia tăng trong những thập kỷ gần đây. Bệnh tiểu đường loại 2 liên quan đến việc lượng đường trong máu tăng cao, có thể do kháng insulin hoặc không có khả năng sản xuất insulin.
Các nghiên cứu cho thấy trà xanh có thể cải thiện độ nhạy insulin và giảm lượng đường trong máu. Một nghiên cứu ở người Nhật Bản cho thấy những người uống nhiều trà xanh có nguy cơ mắc bệnh tiểu đường loại 2 thấp hơn khoảng 42%.
Theo đánh giá của 7 nghiên cứu với tổng số 286.701 người tham gia, những người uống trà có nguy cơ mắc bệnh tiểu đường thấp hơn 18%.
8. Có thể giúp ngăn ngừa bệnh tim mạch
Các bệnh tim mạch, bao gồm bệnh tim và đột quỵ, là nguyên nhân hàng đầu gây tử vong trên toàn thế giới.
Các nghiên cứu cho thấy trà xanh có thể cải thiện một số yếu tố nguy cơ chính đối với các bệnh này, bao gồm cải thiện mức cholesterol toàn phần và LDL (có hại).
Trà xanh cũng làm tăng khả năng chống oxy hóa của máu, giúp bảo vệ các hạt LDL khỏi quá trình oxy hóa, là một phần của con đường dẫn đến bệnh tim.
Với các tác dụng có lợi đối với các yếu tố nguy cơ, có thể không có gì đáng ngạc nhiên khi những người uống trà xanh có nguy cơ tử vong vì bệnh tim mạch thấp hơn tới 31%.
9. Có thể giúp bạn sống lâu hơn
Cho rằng một số hợp chất trong trà xanh có thể giúp bảo vệ chống lại ung thư và bệnh tim, điều đó có ý nghĩa rằng nó có thể giúp bạn sống lâu hơn.
Trong một nghiên cứu, các nhà nghiên cứu đã khảo sát 40.530 người Nhật Bản trên 11 tuổi. Những người uống nhiều trà xanh nhất - 5 cốc trở lên mỗi ngày - có khả năng tử vong thấp hơn đáng kể trong thời gian nghiên cứu.
Tử vong do mọi nguyên nhân: thấp hơn 23% ở phụ nữ, thấp hơn 12% ở nam giới
Tử vong do bệnh tim: thấp hơn 31% ở phụ nữ, thấp hơn 22% ở nam giới
Tử vong do đột quỵ: thấp hơn 42% ở phụ nữ, thấp hơn 35% ở nam giới
Một nghiên cứu khác ở 14.001 người lớn tuổi ở Nhật Bản cho thấy những người uống nhiều trà xanh có khả năng tử vong thấp hơn 76% trong thời gian nghiên cứu 6 năm.
Tác dụng với làm đẹp
1. Hỗ trợ giảm cân
Nhiều nghiên cứu cho rằng trà xanh có thể tăng tốc độ trao đổi chất trong thời gian ngắn, điều đó có ý nghĩa rằng nó có thể giúp bạn giảm cân. Một số nghiên cứu cho thấy trà xanh có thể giúp giảm mỡ cơ thể, đặc biệt là ở vùng bụng.
Một trong những nghiên cứu này là một nghiên cứu ngẫu nhiên có kiểm soát trong 12 tuần với 240 người mắc bệnh béo phì.
Trong nghiên cứu này, những người trong nhóm trà xanh đã giảm đáng kể tỷ lệ mỡ cơ thể, trọng lượng cơ thể, chu vi vòng eo và mỡ bụng, so với những người trong nhóm đối chứng.
Tuy nhiên, một số nghiên cứu không cho thấy sự gia tăng đáng kể về mặt giảm cân với trà xanh, vì vậy các nhà nghiên cứu cần thực hiện các nghiên cứu tiếp theo để xác nhận hiệu quả này.
2. Làm đẹp da
Trà xanh có chứa nhiều chất chống oxy hóa, giàu vitamin nên có thể giúp chị em làm đẹp da. Tác dụng của trà xanh đối với da có thể kể đến như:
Giảm mụn, trị sẹo
Da mặt chúng ta thường tiếp xúc nhiều với môi trường, khói bụi, ô nhiễm cùng bã nhờn là nguyên nhân chủ yếu gây mụn. Trà xanh có tính oxy hóa nên nó có khả năng sát khuẩn, kháng viêm, giúp làm sạch da và ngừa mụn. Vitamin E trong trà xanh giúp da cân bằng độ ẩm.
Tẩy da chết
Tẩy da chết là một trong những tác dụng của trà xanh với da. Trà xanh giúp làm sạch, lấy đi bụi bẩn sâu trong da cùng khả năng kháng khuẩn.
Dưỡng trắng da
Một trong những tác dụng của trà xanh với da là dưỡng trắng an toàn. Vitamin E có trong trà xanh giúp nuôi dưỡi và làm sáng da từ sâu bên trong.
Cách sử dụng
Tùy vào mục đích của bạn mà trà xanh có thể sử dụng theo một số cách khác nhau. Bạn có thể uống trà từ lá trà tươi hoặc trà khô như một thức uống hằng ngày. Với tác dụng làm đẹp da, bạn có thể sử dụng bột trà kết hợp với sữa tươi, mật ong, sữa chua để làm mặt nạ.
Xông hơi da mặt bằng trà xanh giúp se khít lỗ chân lông, thải độc da.
Cách thưởng thức trà xanh
Nhiều chuyên gia cho rằng, mỗi người bình thường hàng ngày chỉ nên uống từ 2 - 3 tách trà sẽ thu lại được những lợi ích cho sức khỏe. Nếu uống quá nhiều (trên 10 tách/ngày) sẽ dẫn tới những bất lợi như mất ngủ, nhịp tim nhanh, mệt mỏi...
Uống trà xanh vào buổi sáng sẽ giúp bạn tỉnh táo, làm việc hiệu quả, nâng cao sức đề kháng của cơ thể, tăng cường sinh lực và phòng chống bệnh tật. Sau khi ăn nhiều dầu mỡ, nên uống trà sẽ giúp tiêu hóa tốt hơn. Nên uống trà nóng và không quá nhiều, nếu không sẽ làm loãng dịch dạ dày, ảnh hưởng đến tiêu hóa.
Ăn mặn không có lợi cho sức khỏe, nên nhanh chóng uống trà để lợi tiểu, bài tiết lượng muối dư thừa.
Lao động thể lực quá sức và làm việc trong nhiệt độ cao sẽ tiết ra lượng mồ hôi rất lớn. Lúc này, uống trà có thể nhanh chóng bổ sung lượng nước cho cơ thể, từng bước loại trừ cảm giác mệt mỏi. Người làm việc trong hoàn cảnh bức xạ như công nhân khai thác quặng, bác sĩ, y tá làm việc trong phòng chụp Xquang, người làm việc thường xuyên trước máy tính, máy photocopy hay ngồi xem tivi trong thời gian dài nên uống trà do trà xanh có tác dụng chống bức xạ nhất định.
Những người làm việc về khuya và lao động trí óc nên uống trà. Trong trà có cafein giúp đầu óc tỉnh táo, sẽ có lợi cho hoạt động tư duy, tăng cường trí nhớ, nâng cao hiệu quả công việc. Người bị đái tháo đường nên thường xuyên uống trà.
Ai không nên dùng trà xanh
Người táo bón
Các chất phenol, tanin trong lá chè có tác dụng gây co niêm mạc dạ dày và ruột, ảnh hưởng đến hấp thu và tiêu hóa thức ăn, làm táo bón nặng thêm.
Người suy nhược thần kinh và mất ngủ
Chất cafein trong lá trà gây hưng phấn thần kinh trung ương. Người suy nhược thần kinh và mất ngủ mà uống trà vào buổi tối sẽ mất ngủ nặng hơn.
Người thiếu máu
Chất tanin trong lá trà sẽ kết hợp với sắt trong thực phẩm tạo thành chất lắng cặn không thể hấp thu sắt dẫn đến bị thiếu máu.
Người thiếu canxi và bị loãng xương
Vì cafein trong trà sẽ thúc đẩy bài tiết canxi, mặt khác, cafein lại ức chế hấp thu canxi ở ruột.
Người bị loét dạ dày
Trà kích thích bài tiết acid. Chất tanin của trà làm giảm hoạt tính của men khiến cho tế bào thành dạ dày tiết ra nhiều acid hơn làm bệnh nặng lên.
Người bị bệnh gút
Chất tanin trong trà làm bệnh nặng hơn. Người bệnh gút đặc biệt chú ý không nên uống trà hãm lâu.
Người bị bệnh tim và tăng huyết áp
Uống trà nhiều tim sẽ đập nhanh, nhịp tim tăng, huyết áp tăng hoàn toàn không có lợi cho người bị bệnh tim và bệnh cao huyết áp.
Người bị bệnh xơ cứng động mạch
Do trà có nhiều chất hoạt tính sinh học như cafein, chất kiềm làm tăng hưng phấn nên mạch máu dẫn đến não bị co rút, không cung cấp đủ máu cho não, lưu lượng máu chậm lại dễ phát sinh tắc động mạch não.
Người sốt cao
Cafein của trà làm tăng nhiệt độ cơ thể người và giảm hiệu quả thuốc.
Người bệnh gan
Chất cafein trong trà được bài tiết ra ngoài chủ yếu qua gan. Nếu gan yếu mà uống trà nhiều, gan sẽ phải làm việc quá tải càng làm tổn thương gan.
Người bệnh sỏi đường tiết niệu
Trà chứa nhiều aicd oxalic, acid này kết hợp với canxi trong nước tiểu tạo nên sỏi trong đường tiết niệu.
Phụ nữ trong thời kỳ kinh nguyệt, mang thai, sắp sinh, cho con bú, tiền mãn kinh không nên uống trà nhiều
Trong thời kỳ kinh nguyệt, cơ thể cần bổ sung sắt. Trà chứa nhiều tanin và acid oxalic làm hạn chế niêm mạc dạ dày hấp thu sắt. Vì vậy, phụ nữ đang trong chu kỳ kinh nguyệt, mang thai không nên uống trà. Khi sắp sinh nở mà uống nhiều trà sẽ gây mất ngủ, mệt mỏi, mất sức. Chất tanin của trà hòa vào tuần hoàn máu sẽ gây ức chế hormon kích thích bài tiết sữa, làm thiếu sữa. Chất tanin, cafein còn có thể truyền sang cơ thể bé qua sữa mẹ, gây kích thích làm trẻ quấy khóc. Do vậy, phụ nữ đang cho con bú không nên uống trà. Phụ nữ tiền mãn kinh hay có các rối loạn về tim mạch cũng không nên uống trà.
Không nên uống trà với rượu: Sự kết hợp này có thể gây hại cho thận và hệ thống bài tiết.
Tránh uống trà cùng với thuốc: Trà có thể tương tác với các thành phần trong các loại thuốc làm giảm hiệu quả của thuốc. Chỉ nên uống trà sau khi dùng thuốc được 2 giờ.
Không nên uống trà lúc đói bởi ảnh hưởng không tốt đến dạ dày. Ngoài ra, uống trà khi đói dễ làm bạn bị nhiễm lạnh, điều này có thể ảnh hưởng đến hệ thống hô hấp, đặc biệt là phổi.
